Wait!

De aankondiging van de Schotse First Minister Nicola Sturgeon dat er een tweede onafhankelijkheidsreferendum aankomt in het land ten noorden van de muur van Hadrianus kwam niet als een donderslag bij heldere hemel.

Zoals ik eerder meldde, ligt de toekomst van het Verenigd Koninkrijk in de handen van drie vrouwen. De eerste is de al genoemde Nicola Sturgeon. Een dame met pit en ondanks haar schijnbaar drieste stap nu, een voorzichtige politica. Ze komt vanonder de vleugels van haar voorganger, Alex Salmond. Na zijn aftreden als partijleider van de Scottish National Party en als regeringsleider in Edinburgh trad Sturgeon naar voren. Maar Salmond heeft nog een grote invloed in zijn partij en op zijn opvolgster. Sturgeon wilde zelf meer zekerheid over de haalbaarheid van een ‘Yes’-stem voor een onafhankelijk Schotland. Meermaals gaf ze aan dat indien peilingen consistent een 60% meerderheid voorspelden dat ze zou springen. Tot nog toe voorspelt geen enkele peiling dat resultaat.

Salmond maakt zich sterk dat toen hij zijn referendum van 2014 aanvatte, de onafhankelijkheidsgedachte nog geen 25% van de Schotten kon begeesteren. Uiteindelijk strandde hij met een steun van 45% van de stemmen. Onder zijn druk waagt Sturgeon de gok. De afkeer van de brexit en de hunkering naar de EU moet de Schotten overstag doen gaan voor het SNP-argument. Opmerkelijk: oudere partijgrootheden zijn niet zo overtuigd van de Europese Unie. Ze begrijpen niet dat een onafhankelijk Schotland Londen zou inruilen voor Brussel. Daarmee verwoorden ze de mening van zo’n 35% van de SNP-kiezers die toch voor de brexit stemden. Het doet de partij weifelen of het wel meteen wil toetreden tot de EU na een mogelijke referendumwinst.

De tweede vrouw is de conservatieve Ruth Davidson. Een lesbische arbeidersdochter die met veel bravoure haar partij terug relevant maakt in Schotland. Ze is zelfs populair bij nationalistische kiezers. Als oud-militair is ze een hevige verdediger van de Britse unie en ze zal die te vuur en te zwaard verdedigen. Tijdens de brexitcampagne was ze tegen een uittreden van het VK uit de EU. Het leverde haar veel krediet op. Davidson verwijt Sturgeon alleen uit eigenbelang voor een tweede referendum te gaan. Alex Salmond beloofde dat de uitslag van de vorige volksraadpleging het debat sloot voor minstens een generatie. Daarom pleegt de SNP woordbreuk vindt de partijleidster van de Schotse Conservatives. Ze wijst op de economische gevolgen voor de Schotten. Op eigen houtje zou Schotland met een ongelooflijk groot overheidstekort zitten dat het tekort van Griekenland doet verbleken.

Premier Theresa May is de derde vrouw van belang. In tegenstelling tot de politieke gokker David Cameron, is zij net als haar Schotse tegenhanger een voorzichtige stratege. Ze vond het EU-referendum een slecht idee en ze sprak zich niet al te openlijk uit voor een van de twee zijden van het debat. Het hielp haar aan de macht. Heel significant trok May, zodra ze premier werd, meteen naar Schotland. Ze wilde benadrukken dat ze gelooft in de unie. Bij het vorige Schotse referendum schoot David Cameron maar laat in actie. Hij schrok wakker toen bleek dat de nationalistische campagne de wind in de zeilen had.

Ditmaal zal de regering in Londen waakzamer zijn. May verwijt Sturgeon dat ze speelt met vuur. De Schotse premier moet ook niet rekenen op een snel referendum. Downing Street 10 laat niet al te openlijk in de kaarten kijken, maar Theresa May wil eerst de brexit onderhandelen en nadien het Schotse volk een volksraadpleging aanbieden. De premier zegt dus niet ‘No’ tegen een tweede referendum, maar ‘Wait’. Sturgeon vindt dat het bepalen van de timing het voorrecht is van het Schotse parlement. Dit geschil kan leiden tot een tijdrovend juridisch steekspel dat qua tijdverlies in het voordeel van Londen eindigt. May gelooft dat ze de Schotten kan overtuigen, ook al kondigde ze aan dat de Europese bevoegdheden die vrijkomen, Brits worden en niet naar de ‘nations’ gaan.

(Deze bijdrage verscheen eerder bij www.knack.be)

Foto: (c) Reporters