Wanneer Joachim Coens van strategie verandert

De vijftiende februari publiceerde Le Vif mijn opiniestuk ‘Als CD&V de N-VA loslaat, pleegt ze politieke zelfmoord’. Vandaag, zestien maanden na de verkiezingen, is België nog altijd op zoek naar een volwaardige regering.

De informateurs en verkenners volgden elkaar in strak tempo op, en al spanden ze zich nog zo in, er kwam geen oplossing tevoorschijn. In maart heeft dan de gezondheidscrisis het mogelijk gemaakt dat er met steun van enkele oppositiepartijen een kabinet kwam met een gelegenheidsmeerderheid, maar binnen een paar dagen moet premier Wilmès opnieuw het vertrouwen vragen. Die vervaldag is het die de partijen ertoe aanzet nieuwe posities in te nemen en hun strategieën bij te stellen.

Het blauw-groene communiqué

Er kwam al wat beweging in toen de koning de tandem Paul Magnette-Bart De Wever aanduidde. Tot op dat moment had de PS bij alle goden gezworen dat ze nooit met de nationalisten aan tafel zou zitten. Dat kwam er dan toch van en bij die gelegenheid zagen we dat de PS-voorzitter een belangrijke doorstoot in de staatshervorming moest aanvaarden, in confederalistische zin.

Dit verloop van zaken deed de voorzitters van MR en Écolo al meteen een gezamenlijk communiqué de wereld insturen, waarin zij hun innige verknochtheid aan België beleden. Dat terwijl iedereen weet dat ze daarvoor niets anders deden dan elkaar bevitten.

Nog zo’n verandering van strategie: al had haar zwakke kiesresultaat de CDH ertoe aangezet een stap opzij te zetten en zich te herbronnen, nu, gezien de blijvende blokkering, zegt ze haar verantwoordelijkheid te willen nemen.

CD&V blaast een ander deuntje

Aan Vlaamse kant verandert ook de CD&V het geweer van schouder, en aanvaardt ze deelname aan de onderhandelingen met het oog op de vorming van een regering van liberalen, ecologisten, socialisten en christendemocraten. Joachim Coens heeft voor die coalitie al een doopnaam bedacht: Avanti. Vooruit dus, zonder N-VA, terwijl men klaar en duidelijk de verbintenis was aangegaan om de band met De Wever niét te verbreken, en geen regering te zullen dulden die in Vlaanderen minoritair is.

Zeker, Joachim Coens heeft verklaard zich niet tevreden te zullen stellen met een sausje op zijn Belgisch, noch met de goedkeuring van een nieuwe abortuswet. Hij weet dat een meerderheid in Vlaanderen zo’n wet verwerpt. En evenmin is hij vergeten dat de idee van confederalisme begin jaren negentig door zijn partijgenoot Luc Van den Brande gelanceerd werd. Voor de Vlaamse christendemocraten is er dus geen denken aan de ‘tandpasta in de tube terug te duwen’.

Het overleven van CD&V

Dat Open Vld en CD&V samen met de N-VA in de Vlaamse regering zitten maakt hun positie des te delicater, en die partij federaal laten vallen zou onvermijdelijk het vertrouwen daar op de proef stellen.
De CVP-staat is veraf vandaag. Ze maken niet meer het mooie weer in het koninkrijk. Met haar 15% heeft de partij veel ingeboet van haar vroegere glorie toen Gaston Eyskens, Leo Tindemans, Wilfried Martens, Jean-Luc Dehaene, Mark Eyskens, Yves Leterme en Herman Van Rompuy de nummer zestien betrokken.

Decennialang was de partij de belichaming van de verdediging van de fundamentele belangen van Vlaanderen. Zij lag aan de oorsprong van de ingrepen die de geleidelijke ontmanteling van het koninkrijk bewerkstelligden en de Vlaamse natie gestalte gaven. Vandaag komt die rol toe aan N-VA en Vlaams Belang die samen meer dan 40% van de kiesintenties toegemeten wordt.

Nu gaat het om het overleven van de CD&V. Het is duidelijk dat Joachim Coens in de juiste positie zit om de prijs op te drijven. Men hoort wel eens dat hij het eersteministerschap zou opeisen voor Koen Geens. Er wordt deze dagen een subtiel spel gespeeld.

Instrumentalisering van een drama

De affaire Chovanek kwam de N-VA uiterst ongelegen. Dat Jan Jambon op Binnenlandse Zaken zat op dat moment maakte de positie van Bart De Wever kwetsbaar. En dus wijzigde Joachim Coens zijn plan: met zijn bereidheid toe te treden tot een federale coalitie zonder N-VA toont hij van goede wil te zijn om de situatie te deblokkeren.

Maar hij neemt zich ook voor streng bij zijn eisen te blijven. Nu kan men er een lief ding op verwedden dat die niet ingewilligd zullen worden, en in dat geval kan hij zeggen dat hij de Vlaamse belangen niet heeft verloochend.

Want wat de meeste Franstaligen ook mogen denken, het nationalisme reikt verder dan de grenzen van N-VA en Vlaams Belang. Vergeten we niet dat destijds Yves Leterme het kartel van CD&V en N-VA boven de doopvont hield. En vergeten we evenmin wat oud-minister Stefaan De Clerck zei: de band tussen nationalisme en christendemocratie zit in het Vlaamse DNA.

En wat Georges-Louis Bouchez niet mag vergeten als hij de belgicistische snaar bespeelt en op de eenheid van de ‘liberale familie’ wedt, zijn de woorden van Bart Somers in 2006 in Le Soir, toen hij nog partijvoorzitter was: ‘In mijn politieke generatie geven we voorrang aan de regionale Vlaamse belangen.’

Afwachten wat het wordt…

vertaling Marc Vanfraechem