Poetins langverwachte toespraak op 21 februari duurde volgens ria.ru — het persbureau van de Russische overheid — bijna twee uur lang. In een korte samenvatting werden naast deze info de volgende wetenswaardigheden gemeld:

• de zaal applaudisseerde 53 maal, waaronder vier keer staand.

In zijn rede sprak de president:

• 24 keer over het Westen;
• 11 keer over de VS;
• 10 keer over de NAVO;
• 19 keer over Oekraïne.

Rusland werd door Vladimir Poetin maar liefst 34 keer genoemd. Bovendien werden alle aanwezigen voor aanvang drie keer getest op corona.

De Russische leider deed geen boude uitspraken over mobilisatie, sluiting van grenzen of het inlijven van Wit-Rusland, Zuid-Ossetië en Abchazië. Zijn rede bestond vooral uit herhalingen van eerdere optredens, waarbij het accent van ‘denazificatie van Oekraïne’ werd verlegd naar ‘een einde maken aan de oorlog die het Westen is begonnen’. Ook wist de president een paar woorden te vinden voor de regio waar het hem een jaar geleden allemaal om begonnen zou zijn. ‘De Donbas heeft sinds 2014 geloofd en gewacht tot Rusland te hulp zou komen,’ aldus Poetin. Doorbraak trachtte in gesprekken met inwoners van de regio het waarheidsgehalte van deze woorden te achterhalen.

Van de aardbodem geveegd

Katerina Lasjina, woordvoerder van de studio Donfilm verhuisde onlangs van Donetsk naar het stadje Torez ongeveer tien kilometer van Hrabove waar in 2014 de MH17 neerstortte. Ze zei:

‘Ik ben met mijn gedachten erg ver weg van al die die gebeurtenissen. Ik hoorde van jou over de toespraak van Poetin en natuurlijk heb ik er niets over te zeggen. Want niemand gelooft hier nog in woorden. Wat we nodig hebben, zijn geen toespraken, maar daden. Een jaar geleden begonnen de gewelddadige gebeurtenissen die letterlijk iedereen troffen.’

‘In 2014 had Rusland Donbas moeten steunen en dan hadden we alle slachtoffers van nu kunnen voorkomen — aan beide kanten. De infrastructuur zou behouden zijn gebleven. Nu wordt onze Donbas vernietigd. Van de aardbodem geveegd. Mensen worden gedood. Zowel de gezonde mannelijke bevolking aan het front als alle anderen in de achterhoede. Door beschietingen aan de ene kant en ondraaglijke omstandigheden die alleen maar erger worden aan de andere kant. Alleen ons karakter houdt de mensen bijeen.’

Opgesloten in een tank

Over het karakter van de inwoners van het gebied, dat vooral bekend staat om zijn mijnbouw, vervolgde Katerina:

‘Tijdens de Grote Patriottische Oorlog werd de Duitse fascisten bevolen geen matrozen of mijnwerkers gevangen te nemen, want deze mensen waren niet bang voor de dood en vochten tot het laatst, wanhopig, waarbij ze tientallen fascistische levens namen en hun eigen leven gaven. De bevoorrading is verschrikkelijk, onze jongens uit Donetsk vechten en sterven, en de meesten van hen krijgen niet eens de kans op adem te komen, om naar huis te gaan. Over rotatie wordt niet gesproken.’

‘De situatie aan het front is te gênant om in de 21e eeuw over te spreken — geen goed functionerende communicatie, geen munitievoorziening en compleet incompetente commandanten. Aan Oekraïense zijde is de situatie dezelfde, soms zelfs schrijnender: ze sluiten hun gemobiliseerde mannen op in tanks omdat ook zij niet willen vechten. Stel je voor: opgesloten in een tank! Een ijzeren doodskist zonder uitweg! Die jongen besloot het kanon om te draaien en gaf zich op die manier over aan onze soldaten. Hij had het geluk dat ze hem begrepen en niet op zijn tank schoten toen die op onze posities toereed. Oorlog is een smerige zaak. Het wordt gevoed vanuit de hele wereld… Oekraïne bevoorraden en de oorlog gaande houden…’

Toespraak voor de elite

Andrej Poergin maakte zich al begin 2000 sterk voor een afscheiding van Oekraïne. De voormalig voorzitter van de Volkssovjet — het parlement van de niet-erkende Volksrepubliek die recentelijk na een niet geheel onomstreden volksstemming werd ingelijfd door Rusland — woont en werkt nog steeds in Donetsk. Als politicus vertelde hij over zijn indrukken na de toespraak:

‘We moeten niet vergeten voor welk publiek Poetin daar stond. Zoals we konden zien, bestond dat uit Ruslands elite, uit vooraanstaande politici en zakenmensen. Daarom deed Poetin ook geen uitspraken die onrust zouden kunnen veroorzaken. Geen woord over mobilisatie of het uitroepen van de oorlogstoestand. In de toespraak ging het vooral over de situatie in de nieuwe normaliteit. Om de zakenwereld terug te halen van het Westen naar het Oosten en de controle over de economie te behouden. Aan het einde was er nog een boodschap aan het Westen dat de overeenkomsten over kernbewapening die toentertijd met de Sovjet-Unie en de net ontstane Russische Federatie werden afgesloten allang niet meer functioneren, omdat de Amerikanen zich er niet aan houden. Het wordt nogal eens vergeten dat dit een bedreiging vormt voor de hele wereld.’

Alles in orde

Aleksej Jakovlev is muziekleraar in Chartsyzk ten oosten van Donetsk. Hij sprak over het dagelijks leven in de stad met 56.000 inwoners:

‘Zojuist rommelde het ergens boven onze hoofden, we weten niet wat en waar, misschien kwam het ergens in de stad neer. Zo leven we hier. We zijn blij dat Rusland er is en hopen op een zo snel mogelijk einde van de oorlog. Het is oké, we gaan gewoon naar ons werk. Je went aan alles. Onlangs vestigde zich hier een Russische bank, dus de integratie komt langzaam op gang. Wel zou ik willen dat het allemaal wat sneller ging… Trouwens, bij de muziekschool, waar ik werk, 700 meter verderop, werd een winkel vernield door een raket. De volgende morgen was die winkel alweer geopend. Onze stad wordt opgeknapt. Mannen uit Nizjni Novgorod hebben bij ons wegen en pleinen gerepareerd. Als we het over het negatieve hebben… er zullen altijd mensen zijn die niet gelukkig zijn. Zo als ik het je beschrijf is het ook, misschien niet overal zo geweldig, maar eigenlijk is alles in orde.’

In deze geest van positivisme sloot ook Vladimir Poetin zijn rede af: ‘Rusland zal elke uitdaging aangaan, omdat we een verenigd volk zijn. We hebben vertrouwen in onze kracht. De waarheid is met ons. Dank u.’