Wat mogen we verwachten in Catalonië de komende maanden?

De onafhankelijkheidsmeerderheid heeft opnieuw het Catalaans parlement en het bureau en het voorzitterschap van het parlement in handen. Dat voorzitterschap is een belangrijke functie die mee bepaalt waar deze legislatuur naar toe zal gaan.

Parlementair bureau

Het parlementair bureau en de voorzitter zjin verantwoordelijk voor het toelaten en programmeren van stemmingen en debatten en het interpreteren van het reglement van de Kamer. Het is dus belangrijk het bureau te controleren in politiek woelige tijden. De Catalaanse republikeinen konden dankzij hun meerderheid en ondanks de afwezigheid van vijf parlementsleden in ballingschap toch de meerderheid en het voorzitterschap binnen halen. De drie opgesloten parlementsleden konden hun stem delegeren naar andere afgevaardigden.

De uitkomst was duidelijk: 65 stemden voor Roger Torrent i Ramió (ERC), 56 voor José María Espejo-Saavedra Conesa (Ciudadanos) en negen onthielden zich. Naast de acht onthoudingen uit het links-alternatieve Catalunya en Comú, weigerde dus ook iemand uit het Spaans-unitaire kamp om voor de kandidaat van Ciudadanos te stemmen.

Kalender

Wat nu? De partijen krijgen tot 6 februari om, voor de eerste stemronde, te onderhandelen wie minister-president van de Catalaanse Generalitat wordt. In deze stemronde moet de kandidaat een absolute meerderheid van stemmen (minsten 50%+1) achter zich krijgen. Wanneer geen enkele kandidaat daarin slaagt, krijgen ze tot 7 april om een kandidaat naar voor te dragen die via een gewone meerderheid verkozen kan worden in een tweede stemronde, met andere woorden de kandidaat met de meeste stemmen achter zich. Het probleem zal echter vooral van niet-wiskundige aard zijn.

Komt Puigdemont of niet?

Het reglement van het ‘Parlament’ stelt dat de kandidaat voor minister-president een regeerprogramma moet voorstellen. Hoe dat moet gebeuren, wordt er niet bij gezegd, maar tot op heden gebeurde dat altijd door een fysiek aanwezige persoon. De juristen van het parlement raadden een videoverbinding af omdat ze vrezen dat dit niet legaal is. De knoop moet uiteindelijk worden doorgehakt door het bureau van het parlement. Dat heeft twee opties.

In een eerste optie besluit het bureau dat een videoverbinding wel degelijk geldt voor een kandidaat-minister-president om zo een regeerprogramma voor te stellen en ter stemming voor te leggen. De Spaanse regering heeft echter al te kennen gegeven dat het in dit geval zeker naar het Grondwettelijk Hof zal trekken om de stemming ongrondwettelijk te laten verklaren. Gezien de Spaanse regering hierbij de effecten van de stemming onmiddellijk kan schorsen, brengt het dus het parlement in een lastig parket, ook wat betreft de kalender.

De tweede optie is het reglement hervormen via de spoedprocedure. Vorige zomer nog schreeuwde de oppositie moord en brand over de introductie van deze spoedprocedure, die volgens hen hun rechten schendt. De procedure werd dan ook naar het Grondwettelijk Hof gebracht en tijdelijk geschorst. Gezien deze spoedprocedure letterlijk terug te vinden is in de kamerreglementen van het Spaanse parlement en een dozijn andere autonome gemeenschappen, besliste het Grondwettelijk Hof dat er geen enkel probleem was met deze spoedprocedure. Via deze spoedprocedure kan het parlement het reglement hervormen en uitdrukkelijk toelaten dat een kandidaat via videoverbinding een regeerprogramma voorstelt. De kans zit er goed in dat de Spaanse regering opnieuw naar het Grondwettelijk Hof zal trekken en via een tijdelijke schorsing de hervorming zo voor minstens enkele maanden ongedaan maakt. De klok tikt voor het parlement immers verder en op de uitspraken van het Grondwettelijk Hof staat geen tijdslimiet.

Afhankelijk van Madrid

Wat het Catalaans parlement ook doet, het zal botsen op de macht van de centrale regering. De enige manier voor Carles Puigdemont om zeker te zijn dat hij opnieuw verkozen wordt tot president van de autonome regio Catalonië, is fysiek aanwezig zijn in het parlement. Vanaf hij evenwel voet zet op Catalaanse bodem, nog deel van het koninkrijk Spanje, loopt hij het risico gearresteerd te worden. Een risico dat de Catalaanse republikeinen niet lijken te willen nemen.

Wat is dan het alternatief? Puigdemont kan een alternatieve kandidaat voorstellen en kan zelf het presidentschap waarnemen van de voorlopig louter symbolische Catalaanse republiek, vanuit Brussel. Indien dat tegen 7 april niet haalbaar of wenselijk wordt geacht, dan rest er maar één uitweg: verkiezingen. Die worden automatisch uitgeschreven als er tegen die datum geen kandidaat is ingezworen. Verkiezingen zouden dan plaatsvinden rond eind mei of begin juni.

Niemand in heel het halfrond heeft daar evenwel zin in. De komende maanden wordt het dus opnieuw een partijtje schaken.