We zijn geen filiaal van de PS

Op het ogenblik dat Bart Van Malderen plaatsneemt aan de gesprekstafel is het nog maar enkele dagen bekend dat John Crombez de nieuwe Vlaamse fractievoorzitter wordt van de sp.a.

Doorbraak: Eerlijk gezegd verraste het nieuws dat jij jezelf als fractieleider niet opvolgt. Je gaf nochtans een wervelende indruk toen je de nieuwe Vlaamse regering aanpakte na de regeerverklaring.

Ik voel me geflatteerd (lacht). Het debat is toen inderdaad goed gegaan, maar dat gold voor onze hele fractie. We hebben in onze partij afgesproken dat de zittende fractieleiders op de winkel zouden letten totdat de regeringen werden gevormd om ons nadien te organiseren. De keuze voor John leek me een evidente en het is dan ook in vriendschap besproken. Ik vond het op zich al positief om in dezelfde weegschaal gelegd te worden als hij. Je mag niet vergeten dat ik tot nader order de langst zittende fractieleider ben van de voorbije jaren. Die job is in vele partijen één van komen en gaan.

Je ervaart het dus niet als een stap terug?

Nee, het is gewoon iets anders. Ik had veel goesting om mijn oprechte colère bij de regeringsverklaring duidelijk te maken en ik zal dat blijven doen in het parlement. Zo is Vlaanderen net voor de derde keer veroordeeld, omdat het er maar niet in slaagt mensen met een handicap van opvang te voorzien. Dat is gewoon gratis munitie.

Je hebt een vakbondsachtergrond (Bart Van Malderen werkte 11 jaar lang bij het ABVV – Doorbraak). Is een centrumrechtse regering voor jou dan gefundenes fressen?

Absoluut. Maar geloof me, dat geldt voor alle leden van onze fractie. Een parlementaire fractie is heus meer dan alleen maar de fractieleider. De media voert telkens die figuur op waardoor je meer visibiliteit geniet. Meer niet.

De voorbije legislatuur was die visibele rol toch niet simpel. Je hebt het als leider van een regeringsfractie niet gemakkelijk gehad.

Zodra de federale regering gevormd werd in 2011 nam ik de fakkel over van John (die staatssecretaris voor fraudebestrijding werd – Doorbraak). Die regeringsvorming heeft consequenties gehad op het Vlaamse niveau. Ik blijf erbij dat het regeerakkoord van 2009 een goed akkoord was met sterke ambities zoals de uitbouw van een Vlaamse sociale bescherming of de hervorming van het secundair onderwijs. Het was een project waarin de drie regeringspartijen hun waarden in terugvonden. De N-VA kon bijvoorbeeld Vlaanderen verder uitbouwen en wij slaagden erin de gegarandeerde kinderopvang in het akkoord in te schrijven. Maar vanaf 2011 werd de sfeer gespannener en de toon verharde, vooral bij een bepaalde regeringspartner. Die was meer bezig met de campagnes van de gemeenteraadsverkiezingen en de federale verkiezingen. De Vlaamse regering werd uitgespeeld tegen de federale regering, de ene slaagde erin sluitende begrotingen in te dienen en dies meer. Dat zette de loyauteit onder de partners onder druk en maakte het samenwerken niet langer evident. Het gedoe rond de onderwijshervorming vond ik bijvoorbeeld geen mooi nummertje van de N-VA. Ik vraag me overigens af hoe de partij zich nu zal gedragen rond datzelfde akkoord? Ook rond de miserietaks heb ik nog niet veel diplomatisch taalgebruik gehoord. De vorige Vlaamse regering heeft mooie werven geopend, maar wat gaat daar nu mee gebeuren?

Voor welke werven vrees je?

De Vlaamse sociale bescherming, de zorgverzekering en de maximumfactuur in de zorg. Daar besparen ze ernstig. Wie zijn rusthuis niet meer kan betalen verliest elke bescherming. En het recht op kinderopvang mag je ook vergeten. Ze schroeven enorm veel verworvenheden terug, waardoor alleen zij die vermogend zijn nog van zorg gaan kunnen genieten.

Deze Vlaamse regering werkt de sociale verarming in de hand, zeg je dus.

Ja, ik ben ervan overtuigd dat de som van heel veel kleine maatregelen voor veel mensen zwaar zal wegen.

Gisteren (09/09/2014) verscheen een rapport van Itenera dat de inkomenskloof nergens zo klein is dan in België.

Klopt. Dat moeten we behouden. Petercam, bijvoorbeeld, waarschuwt de regering. Het zegt: ‘let op, we gaan naar een economische groei, tenzij jullie die kapot besparen’. Onze begrotingen zijn niet structureel ongezond. Ze moeten ophouden met de mensen bang te maken voor Griekse toestanden, want die zijn er niet. Ze willen zogezegd de bedrijven een gunstiger klimaat geven, maar niet alleen de gezinnen ook de kleine KMO’s gaan bloeden. Die zullen niet genieten van de taxshift, vooral de grote bedrijven gaan cadeaus ontvangen. Hun kapitaal is mondiaal en die voelen zich niet gebonden door het lokale. Een topper uit de N-VA noemde ons maatschappijmodel een voor ‘losers’. Voor hen staat het individu centraal. Dus hun Schotse vrienden van de SNP zijn losers. (grijnst)

In Europa zijn er nogal wat linkse nationalisten.

Toen de N-VA besliste om zich in het Europees Parlement aan te sluiten, sprak Bart De Wever over de ‘losers’ van de SNP. Waarom? Omdat ze links zijn. Het is stereotype gedrag. De N-VA kopieert David Cameron toen die premier werd. Wat deed die met de onderwijssubsidies? Verlagen, waardoor de collegegelden omhoog gingen zonder meer. SNP-beleid of het beleid van Labour zorgt ten minste voor bredere studiebeurzen zodat sociaal zwakkeren niet getroffen worden. Ook de Catalanen zijn veel linkser dan de N-VA. Sociaaldemocraten zoeken naar het niveau waar de staat het meest efficiënt kan optreden voor de bevolking. Het is geen toeval dat alle staatshervormingen in dit land er telkens met onze steun gekomen zijn. Wij vinden dat dus weldegelijk belangrijk, maar wij bekijken dat rationeel. Overigens, de Volksunie had destijds een groene en een linkse vleugel. Vandaag lijkt die in de N-VA op Jan Peumans na volledig monddood. Neem nu hun standpunt over kernenergie. Dat was binnen de Volksunie onmogelijk. Ze bewijzen er overigens alleen maar het door Frankrijk gestuurde Electrabel een dienst mee.

Je staat voor een zogezegd ‘andere Vlaanderen’. Wat bedoel je daar precies mee?

Ik ben ervan overtuigd dat de maatschappijvisie die uitgebouwd is door deze Vlaamse regering, onder leiding van de N-VA, niet de maatschappijvisie is van een groot deel van hun electoraat en zeker niet van een groot deel van Vlaanderen. Het de taak van de sp.a om die Vlamingen te overtuigen om anders te stemmen. de mensen werden meegelokt in een amalgaam verhaal dat vol staat van de tegenstellingen. In de verkiezingsstrijd beloofden ze lastenverlagingen voor de gezinnen en de bedrijven. Ze kenden de cijfers van de Europese Unie die dat onmogelijk maakten en toch dreven ze door. En nu doen ze alsof Europa hen daarmee voor blok zet. Ik geef toe dat ons programma misschien minder spectaculair was of minder groots, maar het was tenminste eerlijk. Nu maken ze iedereen wijs dat we boven onze stand leefden. Alle socialistische heilige huisjes en kapelletjes moeten eraan. Maar is zorgen voor opvangplaatsen voor alle kinderen boven onze stand leven? Moesten we daar dan in knippen?

In bepaalde Vlaams-nationalistische kringen leeft het idee dat er nood is aan een Vlaamsgezinde linkse partij. Zie jij die nood?

Het woord ‘Vlaams’ lijkt bij sommige mensen een enge betekenis te hebben. Is een partij, en ik heb het hier niet over de expliciete unionistische splinterpartijtjes, die opkomt in Vlaanderen niet per definitie Vlaamsgezind? Alles wat we wensen te bereiken is sowieso ten behoeve van de zes miljoen Vlamingen. Vlaanderen is ons doel. Norbert De Batselier , Robert Voorhamme en anderen zijn toch geen mindere goden?

Maar er is toch de schaduw van de PS die boven jullie hangt?

Ik vind dat een gekke opmerking. Weet je, ik heb geen enkele PS’ers in mijn telefoonboek staan. Oké, mocht ik een federaal parlementslid zijn, dan had ik die misschien wel. Met die zesde staathervorming gaat Vlaanderen over meer geld beschikken dan de Belgische staat. Dat besteden is een debat onder Vlaamse partijen. Daar heb ik de PS absoluut niet voor nodig. Wij zijn verre van een filiaal van de Parti Socialiste. Bruno Tobback moet niet bellen om feedback naar Elio Di Rupo. Ja, we bezoeken elkaars congressen. Maar Diederik Samson van de Nederlandse PVDA heeft dat ook al gedaan. Nu ik erover nadenk, Samson heeft ons toen toegesproken terwijl Di Rupo nog op geen enkel sp.a congres een toespraak heeft gehouden. Toen Paul Magnette het energiebeleid voerde in de regering Leterme, dan hebben wij ons niet ingehouden hem te bekritiseren. Frank Vandenbroucke werd als minister van Arbeid regelmatig onder vuur genomen door de PS. Ik was zes jaar toen de BSP splitste. Een hele generatie is opgegroeid in een autonome partij, net zoals de CD&V of de VLD. Het betekent niet omdat we geen ideologische opponenten zijn, dat afhankelijk moeten zijn van elkaar.

Nu je het toch over partijgeschiedenis hebt. De sp.a zit electoraal op een historisch dieptepunt.

Ik hoop dat dit historisch hét dieptepunt is (lacht)! We zijn er inderdaad niet op vooruit gegaan. We moeten dus de ambitie hebben om die stroom kiezers opnieuw te capteren en daar zijn we volop mee bezig. We weten dat de recepten van de Zweedse coalitie niet de juiste zijn. Ik ben nog op niemand gebotst die zegt: ‘Weet je wat we nodig hebben? Die Joint Strike Fighters! Of ‘Die indexsprong’. In de jaren ’80 kon de SP de krachten tegen rooms-blauw mobiliseren en dat moeten we nu ook doen. Was de partij toen overigens niet sociologisch verbreed dan zat ik waarschijnlijk hier niet met jou als sociaaldemocraat te praten.

Je hebt een katholieke achtergrond.

Net zoals ongeveer 50 % van de Vlamingen toen. Het is dus geen natuurwet dat de partij dit niet nog eens zou kunnen. We moeten ons voortdurend aanpassen aan de samenleving.

De mensen hebben de voorbije weken in de media gemerkt dat jullie daar nogal, zacht gezegd, op een woelige manier mee bezig zijn.

De media en zeker de sociale media zijn bliksemsnel waardoor er een steekvlamberichtgeving ontstaat. De discussie in de partij gaat over zeer belangrijke details. Onze nieuwe beginselverklaring van een jaar geleden op het Leuvense congres, dat stelt niemand in vraag. Het gaat hem over de toon die we moeten aanslaan, over onze communicatie en natuurlijk over de inhoud. Daar zijn nu drie mensen mee bezig.

Ik dacht een groep van vier?

Drie mensen en de voorzitter. Vier, ja.

Is de voorzitter geen probleem?

Die kwestie is een detail, net zoals die datum voor de voorzittersverkiezing.

Riep Daniël Termont in De Tijd (19/07/2014) niet op om te gaan naar een sterkere voorzitter?

Je parafraseert nu dat bewuste artikel wel heel kort. We hebben vooral nood aan eenheid in onze actie en over onze inhoud. En we zullen daar tijd voor moeten nemen. We zullen dan wel zien wie er kandidaat-voorzitter is.

Ik las ook in de krant dat het op het laatste partijbestuur nogal heet aan toe ging.

Dat is allemaal overdreven. Het was zeker geen brullende vergadering. Oké, als je emotioneel bent, wordt er soms wel eens geroepen. Maar iedereen actief in een vereniging of in de politiek maakt dat wel eens mee. We geraken er wel uit.

Ik merk op dat je de beruchte open brief van verschillende sp.a prominenten niet mee ondertekende.

Dat heb je goed opgemerkt. We hebben die episode achter ons gelaten. Het was alleszins geen leuke passage, maar ik ga hier niet verder op ingaan.

Dus spons erover?

Kijk, de burgemeester van Landen koos niet meteen voor de meest elegante oplossing om die woonwagenbewoners uit zijn gemeente te krijgen. Achteraf is het gemakkelijk om te analyseren, maar op het moment zelf doe je aan crisiscommunicatie. Ik ben in het verleden waarnemend burgemeester van Dendermonde geweest en toen werd ik geconfronteerd met eenzelfde probleem in de deelgemeente Schoonaarde. Dat was ook niet gemakkelijk. Het is aan de regering om dat probleem structureel op te lossen. Geert Bourgeois beloofde ons toch woonwagenparken om die mensen plaats te bieden?

Geef toe: de sp.a zit toch niet goed in haar vel.

Het is wennen aan ons in de oppositie en wij moeten wennen aan anderen in de Vlaamse Regering. Die anderen moeten overigens zelf nog wennen dat ze in die regering zitten. Die onwennigheid lijkt me ook overigens evident, omdat je electoraal achteruitgaat.

Zit hier niet een ideale kandidaat voor het voorzitterschap van de sp.a voor mij?

Ik heb meer dan genoeg mogelijkheden om mijn visie kenbaar te maken. Dat is niet aan de orde.

Nog even terug naar dat interview met Termont. Hij stelde vast dat sp.a en GROEN ongeveer voor 97% hetzelfde denken. Is het niet tijd voor een kartel?

Daniël heeft goede ervaringen in Gent, maar je kan dat niet in heel Vlaanderen zomaar gaan forceren. Het zaad is nog niet rijp. Je moet kasplantjes op tijd in de openlucht zetten, niet te vroeg, niet te laat, zodat ze kunnen groeien. Goede ideeën komen van onder uit en daarom is het veel te vroeg om dit aan de orde te brengen. De volgende verkiezingen zijn veraf. Het heeft uiteraard geen zin om op elkaar in te hakken. Integendeel, we willen allebei een stem zijn, elk met onze eigen toonaard, tegen de factuurregering van Geert Bourgeois. Er zal dus veel gelijklopen. Die samenwerking moet vooral inhoudelijk verlopen en niet tactisch. Het inhoudelijke debat, dat gedomineerd wordt door een koud Angelsaksisch conservatisme , moet verlegd worden naar een progressief maatschappijmodel.

(c) Reporters