Werkloosheidskloof: Walen steken het licht aan

Het gebeurt zelden, maar in Wallonië werd deze week het licht aangestoken. Neen, het gaat niet goed met de regio. Ze zeggen hun nu zelf. In Vlaanderen wordt even met de ogen geknipperd, meer niet.

Deze week werd Wallonië geconfronteerd met de harde cijfers van IWEPS, het Waals instituut voor de statistiek. We gaan even terug in de tijd, naar 1983. Waarom? Omdat de eerste cijfers van IWEPS van dat jaar dateren. De werkloosheidkloof tussen de regio’s was op dat moment nog beperkt, maar de Vlaamse werkloosheidsgraad (10,7 procent) lag toen al lager dan in Brussel (12,2) en Wallonië (13,5). De Waalse industrie zit al vanaf het midden van de vorige eeuw in de problemen. “Vroeger liepen de Vlamingen achter”, was de flegmatieke reactie. Ook in Wallonië. Hoe onfris is dit argument?

Terug naar de tabel van IWEPS. In 2015 is de Vlaamse werkloosheid gehalveerd (tot 5,2 procent), in Wallonië quasi gelijk gebleven (12 procent) en in Brussel gestegen naar 17,5 procent.

Zwijgers

Het gesukkel van Wallonië is hallucinant, omdat de toestand er niet verbetert, ondanks de Vlaamse transfers. Almaar meer blijkt dat naast de culturele kloof ook een politieke en economische kloof is gegroeid, die dit land verdeelt, vertraagt, en moeilijk bestuurbaar maakt.

Politieke partijen die inzetten op meer Vlaanderen hebben brandstof genoeg en scoren goed. Maar het blijft merkwaardig hoe een deel van de Vlaamse elite de economische kloof en de geldstroom altijd weer relativeert en minimaliseert. Zelfs de N-VA lijkt zich met haar communautaire stilstand bij de zwijgers te hebben aangesloten.

Maar goed, we hebben het hier niet over het algemene economische plaatje, noch over de complexe, globale geldstroom. Wel over de werkloosheidskloof, de belangrijkste golf in de transfertenstroom via de sociale zekerheid.

Alleen als de Walen zelf eens uitpakken met cijfers, durven sommige Vlaamse analisten dit punt ter sprake brengen. “Ik ben blij dat we er mogen over praten. Toen ik in 1992 daar een studie over maakte, werd ik bekeken alsof ik staatsgevaarlijk was”, zegt Geert Noels in De Standaard.

Hoezeer het taboe in de mediahuizen blijft ronddolen blijkt bijvoorbeeld uit de krantentitels deze week: “Werkloosheid halveerde in Vlaanderen, in Brussel steeg ze met de helft” (De Standaard). “Vlaanderen telt steeds minder werklozen, Brussel steeds meer” (De Morgen). De Waalse info verhuist naar de kleine lettertjes.

Jan Segers van Het Laatste Nieuws is de enige commentaarschrijver die op “de kloof” terugkomt, weze het dan op basis van een andere bron: de uitzending van RTL (‘La fin de la Belgique?’), een soort vervolg op de RTBf-nepreportage van tien jaar geleden. Geen fictie deze keer, maar ook hier harde feiten over de verpaupering van Wallonië. En over het feit dat daar zo weinig verandert. In 2006 vroeg de Waalse minister-president Jean-Claude Van Cauwenberghe zijn Vlaamse collega Yves Leterme nog om tien jaar geduld toen Vlaanderen moeilijk begon te doen over de transfers tussen Noord en Zuid. Sindsdien hebben Waalse socialistische leiders meermaals de renaissance van hun regio aangekondigd, maar anno 2016 bewijzen de cijfers het tegendeel ….

Oorzaken?

Wat zijn de oorzaken van die ‘structurele’ kloof? In de berichtgeving kwamen aan bod: gebrek aan scholing, gebrek aan arbeidsmobiliteit, hoge loonkost omwille van de ‘nationale’ sector-cao’s, de werkloosheidsval (“in sommige streken (sic) zijn de lonen te hoog, elders te laag”), een te comfortabel sociaal vangnet, te veel inzet op overheidsjobs.

De duiding hierbij was en blijft er een met een sluier voor de mond. Wat provocatief vertaald: Walen zijn slecht opgeleid, verplaatsen zich niet voor werk, willen een te hoog loon en worden door de overheid gepamperd. Even brengt Noels ook “het probleem van de immigratie” en – zeker voor Brussel – de grote bevolkingstoename ter sprake. Stijn Decock, de hoofdeconoom van de Vlaamse ondernemingskoepel Voka, voegt er nog een element aan toe: het sociale klimaat met een erg hoge stakingsbereidheid.

Oplossing?

Het is duidelijk dat de vele overheden in Franstalig België – de francofone politici – voor zowat alle hierboven genoemde oorzaken verantwoordelijk zijn. “Oplossing: meer responsabilisering”, twitterde Vincent Van Quickenborne  (Open Vld)

De cijfers maken duidelijk dat de strategie om de werkloosheid “nationaal” aan te pakken niet deugt. “Als premier Charles Michel nog eens “jobs, jobs, jobs” roept, zou hij dat beter gelijk ook apart invullen voor de drie gewesten”, schreef Dirk Hendrickx in Gazet van Antwerpen.

De blinden: regionale kloof

Het probleem is niet nieuw. Vlaamsgezinden volgden het op de voet. Maar hun signalen worden niet opgepikt, weggewuifd zelfs.

De werkloosheidscijfers vertellen maar een deel van het verhaal, want een deel ervan verhuist via sluipwegen en omwegen naar de tabellen van leefloners, naar die van de gezondheidszorg. Sinds 2010 steeg het aantal leefloners in Wallonië afgerond met bijna 30 procent, in Brussel met meer dan 20 procent, in Vlaanderen met … 5 procent.

Niets wijst erop dat de Waalse en Brusselse arbeidsbemiddeling voor de beste aanpak kiezen. De VDAB boekt wel succes met het intensief begeleiden van arbeidsongeschikten naar een job.

Niets wijst erop dat Wallonië met succes sleutelt aan de arbeidsmobiliteit. Bijna één op de drie werkgevers in Vlaanderen krijgt de vacatures niet ingevuld, zo blijkt uit een peiling van Manpower. En de West-Vlaming of de Limburger? Die stapt als ’t moet wel op de trein of in de wagen. Niets wijst erop dat Wallonië met succes sleutelt aan de kloof in uitgaven voor gezondheidszorg. Cijfers van het VNZ tonen aan dat de kloof groeit.

Al jaren is de mediabelangstelling voor die materie ondermaats. De hele sociale industrie maakt van regionale verschillen een taboe. En herinnert iemand zich een flitsende reportage hierover op radio en tv? De dames en heren Beck, Cools, Schols en Van Gils hebben schrik van de communautaire thema’s.

En als die dan toch eens aan bod komen, gebeurt dat telkens weer met verdoezelende duiding en “deskundig advies” van gelijkgezinden. Och ja, er is een probleempje, maar Wallonië werkt eraan en het Marshallplan brengt redding. Kop in het zand dus, zoals Bruno De Wever vijf jaar geleden in De Standaard: “Over vijftien jaar is van transfers geen sprake meer”. Anderen wuiven elk debat weg met het argument dat er ook binnen Vlaanderen grote verschillen zijn.  

Klopt dat? Terug naar de focus, de werkloosheid. Knack gaf deze week mee dat de provincie Antwerpen met 6 procent de hoogste werkloosheidsgraad heeft in het noorden van het land, Waals-Brabant met 8 procent de laagste in het zuiden. “De verschillen tussen aangrenzende provincies zijn stuitend: 6 procent werkloosheid in Limburg, 13 procent in Luik; 4 procent in West- en Oost-Vlaanderen, 13 procent in Henegouwen”.

De blinden: migratie

Nog zo’n blinde vlek: de impact van hypermigratie op de werkloosheid, sociale zekerheid, de financiële huishouding. De Vlaamse werkloosheid is klein, maar in Vlaanderen alleen al zijn er 60.000 werklozen die niet in België zijn geboren.

De tewerkstellingsgraad in de andere regio’s verhogen zou met een tragere migratie makkelijker zijn. Het hyperkinetische gekwebbel over financiële, economische en sociale miserie (begroting, crisis, armoede …) zou rustiger verlopen in een helderder context. En ook Walen en Brusselaars zouden er bij winnen.

Media die de regionale economische kloof weg relativeren of verzwijgen, bewijzen Wallonië en Brussel geen dienst. We ronden af zoals we zijn begonnen, met Jan Segers: “Je kunt de twijfels over België tijdelijk verzwijgen, maar sneller dan je ze kunt verjagen, keren ze in galop terug”

Foto: © Reporters