Worüber man spricht

De VRT heeft veel talent in huis, en dat is goed. Het omgekeerde is even waar: de VRT heeft ook veel non-talent aan boord. Dat is jammer, maar het is wat het is. En iedereen is gelijk. Allemaal toptalenten. En allemaal niet statutair maar wel de facto vast benoemd.

Er is talent

Maar laten we positief beginnen: er is talent. Onder meer het talent om deskundig met cijfers om te gaan. Om het simpel te zeggen: eigenlijk maakt men u (én de Vlaamse Regering én het Vlaams Parlement) iets wijs, en toch zijn de cijfers juist… Alleen komen ze van geen kanten overeen met de werkelijkheid.

Neem nu het veelbesproken aantal personeelsleden. Dat is gewoon een kwestie van weten hoe en wanneer je moet tellen. Je neemt op dag x bij wijze van spreken een ‘foto’, je telt, en dat is het dan. De truc is dan om op dag x min 1 een aantal tijdelijken te ontslaan, die je dan op dag x plus 1 weer in dienst neemt. Even simpel als geniaal want er staat op dag x veel minder volk op die foto. ‘Kijk eens hoe hard we weer hebben bezuinigd.’

En de foto kan nóg beter als je ook rekening houdt met het statuut van de medewerkers. Mensen van productiehuizen, die nochtans heel veel programma’s toeleveren, zijn geen personeelsleden maar leveranciers. Idem voor de in termen van euro’s behoorlijk zwaar wegende consultants, occasionele medewerkers, zelfstandigen. Met bij die laatste categorie trouwens een grote groep die geen schijn-zelfstandigen zijn, maar toch werk gaan moeten zoeken mocht de VRT hen opzeggen.

Maar ze hoeven allemaal niet op de foto. Conclusie? Fotoshoppen, het is een kunst. Dat vergt talent.

Creatief besparen

Idem met de rekening over de besparingen. Ja, van de regering Jambon moet de VRT besparen, maar een flink stuk minder dan vele andere Vlaamse instellingen. Maar, zei destijds ‘boer’ Paul van Vliet: daar hebben we ‘t volgende op gevonden.

Je telt wat je moet besparen; je voegt daaraan toe wat je vroeger hebt moeten besparen (ah ja, want sommige besparingen uit het verleden lopen nog altijd door); en dan tel je nog de niet-indexering, de vergrijzingskost, … En hupsakee, 12 miljoen besparingen worden er 44. In de politiek rekent men zich vaak rijk; de VRT rekent zich nu arm. Dat vergt talent.

Als de VRT even creatief zou zijn met zijn programma’s als met zijn cijfers, dan zou dat voor de Vlaamse mediagebruiker een Grote Sprong Voorwaarts zijn. Maar helaas. ‘De ondergrens is bereikt’, er komt een ‘concentratiekampdieet’, ‘het vet is van de soep’.

Overigens… ook onder de vorige Vlaamse regering moest er worden bespaard, en waarschuwde de VRT voor het nakende financiële einde, maar toch… Als er ergens rechten moesten worden gekocht, of schermgezichten, dan kwam merkwaardig genoeg van de VRT wel altijd het hoogste bod. Als ze aan de Reyerslaan op tijd wakker zijn tenminste: voor Jan Mulder – ik lees maar wat die zelf in interviews zegt -waren ze gewoon te laat. Tja, het kan gebeuren. Managers hebben zoveel aan hun hoofd.

Eén strijd

Veelbetekenend is wel dat dat management op dezelfde lijn zit als de socialistische overheidsvakbond ACOD (alom bekend om zijn veranderingsgezindheid) én van de sp.a: ze delen namelijk allen hetzelfde uitgangspunt, en zeggen dat ze nu niets anders kunnen dan ‘snijden in het aanbod’.

(Ik geef het u op een blaadje: er zal relatief snel ‘gesneden’ worden in iets wat de politiek zeer doet. Villa Politica  bijvoorbeeld. Al is dat moeilijk want daar krijgen ze extra geld voor. Dan maar De Zevende Dag. Dat is ook met politici. Zoiets. Vanuit de ‘wat denken ze wel’-gedachte. Maar dit geheel terzijde.)

Dat ‘snijden in het aanbod’ wil doodsimpel zeggen dat al het personeel, op uitzonderingen na, blijft zitten, maar dat er minder programma’s zijn. Minder eigen content, om in vaktaal te spreken. Een merkwaardige toestand. Beeld u in dat een autofabriek beslist minder auto’s te produceren. Wat denkt u? Dat ze dan het voltallig personeel laten zitten? Bij de VRT dus wel…

Testbeeld

Dat is overigens echt helemaal terug naar vroeger, naar de BRT, het Ministerie van Radio en Televisie. Ik heb – dat is echt geestig – in de vroege jaren 90 een sanctie gekregen omdat ik in Humo  had gezegd dat als we zo voort deden, we misschien wel iedereen konden betalen, maar dat we voor de rest alleen nog geld zouden hebben om het testbeeld uit te zenden. Ik kreeg ambtelijke sanctie 3: een ‘terechtwijzing met inhouding van wedde’. 300 frank was dat. Ik liet de toenmalige administrateur-generaal weten dat ik voor veel minder plezier al veel meer geld had uitgegeven. Maar hij heeft op dat onnoemelijk grof en brutaal antwoord nooit gereageerd.

Kort nadien kwam mediaminister Eric Van Rompuy met Bert De Graeve. Om de BRTN van het failliet te redden. De administrateur-generaal en de voltallige directie kregen een kleine pensioensverhoging, maar ze mochten gaan.

Nu is het dus weer van dat: de omroep is voor het management en de vakbonden eerst en voor alles een tewerkstellingsmachine. Eigen jobs eerst. Sparen? Dat is voor de kijkers, luisteraars, mediagebruikers. Voor u.

Duizend-en-één functies

En dat dus om een Mexicaans leger op de been te houden. Met een gigantisch overtal aan directeurs, onderdirecteurs, hoofdredacteurs, cheffen, ondercheffen, coördinatoren, adviseurs, strategische denkers, … Ondersteund door een klein maar peperduur leger aan consultants, allemaal strategische denkers. De programmamakers? Dat is een onbeduidende minderheid.

Het bedenken van functies en opdrachten is overigens bij de Vlaamse openbare omroep tot kunst verheven.

Al beseft men tegelijk dat dat aan de buitenwereld moeilijk uit te leggen valt. Wie een gedetailleerd organigram van de VRT wil, vraagt eigenlijk naar een Vlaams staatsgeheim. Wat een verschil overigens met de BBC – de moeder van alle openbare omroepen. Daar worden zelfs de lonen van de medewerkers gepubliceerd. Zonder meer.

In Vlaanderen kan dat niet. Vanwege de privacy, vanwege de concurrentie. En als dat nog niet genoeg is, vanwege nog iets anders. We vinden wel iets. Op dat punt is er talent in huis.

Bij dat alles valt op dat management en vakbonden uitvoerig spreken over cijfers en aantallen, maar geen woord over hoe de VRT zijn opdracht invult. Dat is beslist geen toeval…

Weldra deel 2 : Worüber man nicht spricht