Zarathoestra springlevend in Iran

‘Magiërs’ en ‘zoroastriërs’, die scheldwoorden vuurt de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan wat graag af op opstandige Koerden. Taalkundig zijn de Koerden verwant met de Perzen, en deze laatsten hingen vele eeuwen geleden de oud-Perzische religie van Zarathoestra of Zoroaster aan. Ook al was de profeet Zarathoestra de eerste die in zijn hymnen of gâthâ’s het geloof in de Ene God verkondigde, wordt zijn leer anders dan die van christenen en joden niet als een ‘boekreligie’ erkend door de moslims. In feite weten moslims niet zo goed blijf met een religie die weliswaar monotheïstisch is, maar ‘magische’ elementen bevat zoals de verering van het eeuwig brandende vuur als symbool van Ahura Mazda, de ‘Wijze Heer’. In de ogen van moslims komen deze ‘vuuraanbidders’ over als heidenen. De Duitse filosoof Friedrich Nietzsche wist wel beter: hij wendde de figuur van de eerste monotheïst in omgekeerde zin aan om hem in zijn dichterlijk meesterwerk ‘Also sprach Zarathustra’ over de ‘dood van God’ te laten reppen.

Doordrongen

Het zoroastrisme was de religie van het oude Perzië tot aan de invasie door Arabische moslims in de 7de eeuw. De meeste Perzen bekeerden zich tot de islam en degenen die dat niet wilden doen, namen de wijk naar het naburige India. Vandaag de dag vormen de nazaten van die uitgeweken zoroastrïers er de kleine, maar dynamische en economisch florerende geloofsgemeenschap van de ‘Parsi‘. In Iran zelf leven, vooral in Teheran en Yazd, nog een 40 000 zoroastriërs. De Islamitische Republiek van Iran erkent en duldt de zoroastriërs. Ze hebben zelfs – net zoals de Armeense minderheid – een gegarandeerde maar beperkte vertegenwoordiging in het parlement. Toch zijn ze ook onderworpen aan allerlei beperkingen en discriminerende maatregelen. Een zoroastriër bijvoorbeeld die met een moslim(a) huwt, moet zich bekeren tot de islam. Maar de invloed van de zoroastriërs op het culturele leven en de identiteit van de Iraniërs is groter dan hun getal laat vermoeden. Nowruz, het Nieuwjaar dat de Perzen op 21 maart bij begin van de lente vieren, is tegelijk ook een heilige dag voor de zoroastriërs. Op die dag stallen de Perzen ook de ‘Haft-Seen’ uit op een feestelijke dis, zeven dingen die elk met de letter ‘s’ beginnen en een bepaalde eigenschap symboliseren, zoals ‘seeb’ voor appel als symbool van schoonheid, een ritueel dat uit de pre-islamitische tijd stamt. De oud-Perzische cultuur die doordrongen is van het zoroastrisme, leeft nog sterk voort bij de Iraniërs van de 21ste eeuw.

Verdraagzaam

Ook al zijn zo goed als alle Iraniërs moslim, beschouwen ze het zoroastrisme als een authentiek onderdeel van hun duizenden jaren oude cultuur, die de Arabische invallers hen evenmin als hun taal, het Farsi, hebben kunnen afhandig maken. Zoroastriërs genieten in de Iraanse samenleving groot respect omdat ze vanuit hun geloof in ‘goede gedachten, goede woorden, goede daden’ altijd de waarheid zouden spreken. De etnoloog Just Boedeker stelt in een interview met de Neue Zürcher Zeitung dat sommige Iraanse moslims bij wie de islam het verkorven heeft met zijn talloze regels en voorschriften het zoroastrisme als een waardig alternatief zien. Nog volgens Boedeker zou het regime van de ayatollahs vrezen dat vele moslims zich zouden bekeren tot het zoroastrisme, mocht het religieus-politieke systeem het begeven. Niet alleen in Iran, maar ook in Irak trekt het zoroastrisme vele mensen aan. Zoals vorig jaar in Doorbraak beschreven zou de onzekerheid over wat de ware islam is, maar ook de verontwaardiging over de misdaden die in naam van die godsdienst worden gepleegd, nationalistische en liberaal denkende Koerden in Noord-Irak in de armen van een verdraagzame religie als het zoroastrisme drijven. In Iran is bekering niet mogelijk, tenzij natuurlijk in gedachten, vrij als ze zijn.

(c) www.spiritueleteksten.nl