1 december. Net binnen: Rosa de Guchtenaere verlaat de gevangenis

Elk jaar   In het Oude Rome de offerdag in de tempel van Fortuna Muliebris, ‘het vrouwengeluk’. Deze tempel werd in 486 voor Christus opgericht door Proculus Verginius Tricostus Rutilus aan de vierde mijlpaal van de Via Latina. Het initiatief daartoe kwam van Romeinse vrouwen die zich verzetten tegen de vele oorlogen en fondsen verzamelden voor de bouw. In de 4de eeuw wordt de tempel gesloten tijdens de vervolging van heidenen in het laat-Romeinse rijk.

Elisabeth Eybers (1915 -2007)

2007   Overlijden in Amsterdam van Elisabeth Eybers (92), Nederlands/Zuid-Afrikaans dichteres. Ze wordt in Transvaal geboren als dochter van een predikant en een moeder die hoofd is van een middelbare meisjesschool. Van 1932 tot 1936 studeert moderne talen aan de Universiteit van de Witwatersrand (Johannesburg). Ze vestigt zich in 1961 in Amsterdam, verkrijgt de Nederlandse nationaliteit, maar bleef schrijven in het Afrikaans. Haar werk staat bol van humor, sarcasme en zelfspot. Zo lezen we op haar overlijdensbericht, van haar hand:

Godsdienstigheid beweer

Die siel bly voortbestaan

Terwyl ek self begeer

Om grondig te vergaan

Haar oude universiteit vereerde haar in 1972 met een eredoctoraat. In Nederland kreeg ze zowel de Constantijn Huygensprijs (1978) als de P.C. Hooft-prijs (1991) voor haar gehele oeuvre voor haar gehele oeuvre. Uit haar dankwoord na ontvangst van deze laatste prijs: ‘Ek (wil) my innige dank uitspreek teenoor die Nederlandse lesers wat my en my taal so ruimhartig aanvaar, als ’t ware in weerwil van die wydverspreide opvatting dat alles wat deur afkoms of assosiasie met Suid-Afrika te make het, verfoeilijk moet wees’.

1999   Het Werelderfgoedcomité van de UNESCO plaatst 24 Vlaamse belforten en 6 Waalse op de Werelderfgoedlijst.

1971   Overlijden in Beerse van Thomas Debacker (°1892), Vlaams leraar en volksvertegenwoordiger. Deze onderwijzer meldt zich in 1916 als vrijwilliger voor het IJzerfront. Na de Eerste Wereldoorlog sticht hij in Mol een afdeling van het Verbond der Vlaamse Oud-strijders (VOS). In het milieu van de Vlaamse oud-strijders is hij een van de felste tegenstanders van het beruchte Frans-Belgisch Militair Akkoord. In 1925 wordt hij tot volksvertegenwoordiger gekozen op de lijst van de Katholieke Vlaamse Volkspartij (KVV) en blijkt een bijzonder dynamische parlementariër. Bij de parlementsverkiezingen van 1929 haalt Debacker ondanks een expliciete veroordeling van zijn partij door kardinaal Van Roey 25,3% van de stemmen. Hij is een typische compromisfiguur die aarzelt tussen Belgisch federalisme en Heel-Nederlandse overtuiging.

Na de stichting van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV) duurt het nog tot eind 1934 voor de Turnhoutse KVV officieel tot het VNV toetreedt. Hij blijft een buitenbeentje en pleit in 1940 alweer voor een verzoening België-Vlaanderen. Schoorvoetend stapt hij in de collaboratie en wordt in 1941 zeven maanden oorlogsburgemeester van Mol. Wel roept hij met artikelen en redevoeringen vooral de intellectuelen op voor de strijd tegen het bolsjewisme aan het Oostfront, het laatst in de zomer van 1943.

Eind 1945 veroordeelt de Turnhoutse krijgsraad hem tot de doodstraf. Na vijf jaren gevangenis komt hij vrij in 1950 en houdt zich daarna ver van de politiek.

1970   Het Volksunie-weekblad Wij publiceert als primeur de vertrouwelijke brief van PRL-voorzitter Pierre Descamps over de fameuze ‘Liberté du père de famille’ (vrijheid van het gezinshoofd).

1929   Van het katholieke Vlaams studentenblad Lenteweelde wil men het weekblad maken van het een jaar eerder opgericht Jeugdverbond voor Katholieke Actie (JVKA). Daar kwam niets van door de sabotage van de Brugse diocesane proost van de Katholieke Actie (KA), Karel Dubois. Omdat de redactie in handen zou liggen van regulieren en het blad ook ‘dreigt’ Vlaamsgezind te zijn, start Dubois – op eigen houtje en enkel voor West-Vlaanderen –met het zuiver-kerkelijk strijdende blad Hernieuwen. De andere diocesen besloten dan maar Lenteweelde – onder de oude benaming – als tijdschrift over te nemen. Maar Dubois haalt zijn slag thuis: vanaf oktober 1932 wordt Hernieuwen het algemeen KA-tijdschrift voor heel Vlaanderen.

1921   De vrijzinnige activiste Rosa de Guchtenaere komt vrij. Na de eerste Wereldoorlog had ze op haar proces voor de Krijgsraad te Brussel geen verontschuldigingen gezocht en was ze het activisme blijven verdedigen. Ze is de enige vrouwelijke politieke gevangene. Men biedt haar vervroegde vrijlating aan op voorwaarde dat ze verzaakt aan politieke activiteiten. Dat weigert ze trots. Als eind 1921 de gevangenisstraffen van de meeste activisten herleid worden tot drie jaar wordt ook zij onvoorwaardelijk in vrijheid gesteld. In december 1921 verlaat ze met een wankele gezondheid de Gentse Nieuwe Wandeling-gevangenis. Ze sticht De Dietse Voorpost.

1848   Twee Nederlandse wetenschappers, Christophorus Buys Ballot en Frederik Krecke starten met een reeks systematische metingen van de ontwikkeling van het klimaat, reeks die tot vandaag doorloopt en uniek is in de wereld.

1792   Overlijden te Rijsel (Frans-Vlaanderen) van Jan Frans Vonck, in ballingschap. Hij was een van de leiders van Brabantse Omwenteling. Hij volgde een ‘progressieve’, door de Franse Revolutie geïnspireerde koers die hem in botsing bracht met de conservatieve Hendrik van der Noot. In Rijsel vertaalt hij zijn voordien uitsluitend in het Frans opgestelde programma naar het Nederlands: Onzeydige Aenmerkingen over den tegenwoordige gesteltenis van Brabant. In zijn testament bestemt hij een groot deel van zijn nalatenschap voor de oprichting van een studiebeurs, die nog altijd functioneert en wordt beheerd door de provincie Oost-Vlaanderen.

Margaretha van Oostenrijk (1480-1530)

1530   Overlijden te Mechelen van Margaretha van Oostenrijk, enige dochter van Maximiliaan van Oostenrijk en Maria van Bourgondië. Ze is landvoogdes van de Zuidelijke Nederlanden van 1507 tot haar dood in 1530, bovendien tante en voogdes van de minderjarige keizer Karel V. Als blijk van erkentelijkheid voor de uitstekende wijze waarop zij de landsbelangen behartigt, laat Karel V haar de functie van landvoogdes verder uitoefenen, wat hem ook zekerheid gaf tijdens zijn lange afwezigheden. Door haar verstandig en vooruitziend beleid bevordert Margaretha de culturele bloei en de economische welvaart in de Nederlanden.

1135   Overlijden in Lyons-la-Forêt (Frankrijk) van Hendrik I Beauclerc, ook genoemd Hendrik de Slimme. Hij is met name de eerste koning van Engeland die kan lezen. Deze jongste zoon van Willem I de Veroveraar is de opvolger van zijn broer Willem II Rufus. Hij regeert van 1100 tot 1135 en is waarschijnlijk de eerste koning uit het Normandische huis die vloeiend Engels spreekt.

354   In Rome decreet van keizer Constantinus II dat alle ceremonies verbiedt in heidense tempels. Overtredingen worden met de dood gestraft.