10 januari. Net binnen: August Vermeylen overleden

Elk jaar   Op de Bahama’s wordt sinds 2014 ieder jaar op 10 januari Majority Rule Day gevierd ter herinnering aan het aan de macht komen van de zwarte meerderheid.

Coco Chanel (1883-1971)

1971   Overlijden in Parijs van de Franse modeontwerpster Coco Chanel (87), geboren Gabrielle-Bonheur Chasnel, vanaf 1916 bezig met een eigen kledingstijl die snel opviel door zijn elegante eenvoud, waardoor ze snel beroemd werd.

Dashiell Hammett (1894-1961)

1961   Overlijden in New York van Dashiell Hammett (66), Amerikaanse auteur, pionier van de hard-boiled detectiveroman. Na de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) is hij gedurende acht jaar privédetective, een ervaring die zijn romans levensecht maakt. Zijn bekendste boek is The Maltese Falcon (1930), in 1941 verfilmd door John Huston met Humphrey Bogart in de rol van detective Sam Spade. Het blijft een van de klassiekers in het ‘film noir’- genre. Tijdens de Koude Oorlog wordt hij ondervraagd door de Commissie voor anti-Amerikaanse activiteiten van senator Joe McCarthy. Hij weigert ook maar een naam te noemen en wordt gestraft met zes maanden gevangenis wegens belediging van de magistraat.

1945   Overlijden te Ukkel van August Vermeylen (72), Vlaamsgezind socialist, hoogleraar en in 1930 de eerste rector van de vernederlandste Rijksuniversiteit Gent. Hij studeert aan de Université libre de Bruxelles (ULB) en is er actief in het studentengenootschap Geen Taal Geen Vrijheid. In de club Het Dietse Heim kenen ze hem als vaste klant. In 1899 promoveert hij tot doctor in Geschiedenis en Letterkunde op een Nederlandstalig proefschrift en studeert verder in Berlijn en Wenen.

Vermeylen doceert van 1902 tot 1923 geschiedenis van de Nederlandse letterkunde aan de ULB. In 1930 wordt hij de eerste rector van de vernederlandste Rijksuniversiteit Gent. Van 1921 tot 1945 is hij senator voor de Belgische Werkliedenpartij (BWP). Samen met onder meer Camille Huysmans trekt hij de BWP over de streep om een aantal Vlaamse taaleisen te ondersteunen. Vermeylen is medeoprichter van het letterkundige tijdschrift Van Nu en Straks (1896-1901) en stichter van het linksgeoriënteerde Nieuw Vlaams Tijdschrift. Vermeylen heeft al voor de Eerste Wereldoorlog een grote invloed op het culturele leven in Vlaanderen en Nederland. In 1937 verleent de Universiteit van Amsterdam hem een eredoctoraat

Hij verdedigt een toekomstvisie van Vlaanderen in Europees verband, gebouwd op culturele en economische krachten. Dit standpunt is kernachtig samengevat in de laatste zin van zijn essay Vlaamse en Europese Beweging (1900): ‘Om iets te zijn moeten we Vlamingen zijn. Wij willen Vlamingen zijn om Europeeërs te worden’.

1917   Overlijden te Denver van Buffalo Bill (70), met zijn ware naam William Frederick Cody. Amerikaans officier, bizonjager en ‘wildwest’ showondernemer.

1901   In Texas wordt aardolie ontdekt.

Frans Van Cauwelaert (1880-1961)

1880   Geboorte in Onze-Lieve-Vrouw-Lombeek van Frans Van Cauwelaert, Vlaams advocaat en politicus. In 1910 wordt Van Cauwelaert volksvertegenwoordiger voor de Katholieke Partij, wat hij blijft tot zijn dood in 1961. In de Kamer is hij de leider van de kleine katholieke flamingantische groep. Met de liberaal Louis Franck en de socialist Camille Huysmans, samen de ‘drie kraaiende hanen’ genoemd, start hij in 1911 een grote campagne voor de vernederlandsing van de Gentse Rijksuniversiteit. De vernederlandsing van 1916, door de activisten gerealiseerd in samenwerking met de Duitse bezetter, vindt in zijn ogen geen genade.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog oorlog vertrekt Van Cauwelaert naar Nederland en sticht er met de liberaal Julius Hoste jr. het weekblad Vrij België en een anti-activistisch Vlaams-Belgisch Verbond dat pleit voor eentaligheid in onderwijs, justitie en bestuur en voor aparte Vlaamse en Waalse legereenheden. Zijn strategie is om eerst dit ‘minimumprogramma van de Vlaamse beweging’ tot stand te brengen, om daarna vanuit een positie van sterkte over verdere autonomie te kunnen onderhandelen. Hij houdt niet op de doorslaggevende betekenis van de Vlaamse demografische meerderheid in de verf te zetten en beschouwt federalisme als een zwaktebod.

Op 4 december 1918 verschijnt het eerste nummer van de krant De Standaard, opgericht door Van Cauwelaert met Alfons Van de Perre en Arnold Hendrix. Daarnaast is hij van 1921 tot 1932 burgemeester van Antwerpen. In 1928 kan hij met de katholieke Vlaamse kamergroep een nieuwe taalwet voor het leger doordrukken en in 1929 een ‘genadewet voor de activisten’.

Van januari 1934 tot januari 1935 is Van Cauwelaert minister in drie opeenvolgende regeringen, maar hij moet ontslag nemen wegens een financieel schandaal. Tegelijk betekent dit het einde van zijn moreel leiderschap. In 1939 komt hij weer op het voorplan als Kamervoorzitter, wat hij blijft tot 1954. Vanaf dan volgt een zigzagkoers tegen en voor koning Leopold III die uitmondt in het ‘compromis Boudewijn’. Als de jonge koning Boudewijn in 1951 de eed aflegt, is dat dat in de handen van Kamervoorzitter Van Cauwelaert.

Opmerkelijk in zijn naoorlogse periode is het verzet van Frans Van Cauwelaert tegen een Europese eenmaking met een volwaardige plaats voor Duitsland. Hij verdedigt een uitgesproken pro-Amerikaanse politiek.

1876   Overlijden in Rijsel van Edmond de Coussemaker, jurist, etnoloog, historicus, musicoloog en auteur van het befaamd boek Chants Populaires des Flamands de France. Hierin verzamelt hij 150 Frans-Vlaamse volksliederen met hun oorspronkelijke zangwijze. Hij liet zich inspireren door de gebroeders Grimm en door het Bretoense liederenboek Barzaz Breiz (1839).

1873   Geboorte in Gent van Boudewijn Maes, een Vlaams, vrijzinnig nationaal-revolutionair. Deze staatsambtenaar organiseert een Vlaamse drukkingsgroep binnen de ambtenarij. Hij is lid van het geheime genootschap Vlaamse Veem. Tijdens de Eerste Wereldoorlog verzet Maes zich hevig tegen het activisme, dat hij te burgerlijk vindt. Hierdoor belandt hij in mei 1915 korte tijd in de gevangenis. Hij mildert zijn standpunt en hoopt dat revolutionair geweld van Fronters en activisten de Belgische macht over Vlaanderen zal breken. Dankzij de steun van vele activisten brengt hij het in 1918 tot voorman van de Frontpartij in Gent. In 1919 wordt hij volksvertegenwoordiger, maar in 1921 niet herkozen.

Maes is een typische vertegenwoordiger van wat men de nationaal-revolutionaire groep noemt binnen de Conservatieve Revolutie (Armin Mohler). Hij sticht in 1926 de Vlaams-Nationale Partij, die tegelijk anti-Belgisch en radicaal-links is.

1863   In Londen wordt de eerste metro ter wereld geopend. De metro, officieel ‘Underground’ en in de volksmond ’tube’ genoemd, wordt getrokken door een stoomlocomotief.

1480   Geboorte in Brussel van Margaretha van Oostenrijk, enige dochter van Maximiliaan I van Oostenrijk en van Maria van Bourgondië. Zij wordt later landvoogdes der Nederlanden.

1430   In Brugge, oprichting van de Orde van het Gulden Vlies door Filips de Goede, hertog van Bourgondië en ‘bij de gratie Gods Groothertog van het Westen’. Hij slaat de 23 eerste ridders van de Orde, die de staatsdragende elite van de Nederlanden zal vormen.