10 mei. Historische dag: Amundsen en co. vliegen als eersten Noordpool over

Elk jaar   Iedere tweede dinsdag van mei Europese Dag van de Beroerte. In 2000 neemt SAFE (Stroke Alliance for Europe) het initiatief om een vaste preventiedag voor een beroerte (een cerebrovasculair accident = CVA) te organiseren in zoveel mogelijk landen van Europa. Op en rond deze dag vinden er in veel landen van Europa activiteiten plaats waarmee CVA onder de aandacht van het publiek wordt gebracht.

Een cerebrovasculair accident (CVA) is een acute medische aandoening die gekenmerkt wordt door een plotselinge verstoring van de doorbloeding van de hersenen. De term betekent letterlijk ongeluk (accident) van de bloedvaten (vasculair) van de hersenen (cerebrum). In de volksmond wordt een CVA dikwijls een beroerte genoemd.

Risicofactoren zijn onder meer een hoge bloeddruk, een te hoog bloedsuiker- of cholesterolgehalte en overgewicht. Voorkomen door een gezonde voeding, voldoende bewegen, niet roken en matig alcoholgebruik.

En ook dit nog: let op het is Europese Dag van de Beroerte, niet Dag van de Europese Beroerte.

1994   Voormalig politiek gevangene Nelson Mandela (1918-2013) wordt ingezworen als eerste zwarte president van Zuid-Afrika. In zijn eerste toespraak zegt hij: ‘De tijd voor de genezing van de wonden is aangebroken’. Het begin van zijn ambtstermijn wordt overschaduwd door duizenden halsbandmoorden en erfmoorden (Afrikaans: ‘plaasmoorde’). Officieel wees het ANC de halsbandmoorden af, maar tijdens de gevangenschap van haar man had Winnie Mandela de praktijk bij een toespraak in 1986 goedgekeurd. Hierbij kreeg het geboeide slachtoffer een autoband gevuld met benzine om zijn nek die vervolgens in brand wordt gestoken. Het slachtoffer sterft een pijnlijke dood, die soms pas na 20 minuten intrad.

Erfaanvallen in Zuid-Afrika zijn aanvallen en berovingen van Zuid-Afrikaanse boeren met soms een dodelijke afloop. Het aantal dodelijke slachtoffers bedraagt – volgens ‘onofficiële’ statistieken – 3770 mensen op 31 december 2010. De aanvallen worden vooral gekenmerkt door de sadistische manier waarop mannen, vrouwen én kinderen worden gemarteld, verkracht en vermoord.

De Zuid-Afrikaanse regering twijfelt aan deze aantallen maar geeft toe dat er in 2008 en 2009 fouten zijn gemaakt met de

Mies Bouwman (1929-2018)

gepubliceerde cijfers. Sinds 2007 worden er geen afzonderlijke cijfers meer bijgehouden van de erfaanvallen. In april 2010 kreeg dit conflict ook internationale aandacht door de moord op Eugène Terre’Blanche, de toenmalige leider van de Afrikaner Weerstandsbeweging. Volgens de ‘onofficiële’ statistieken was dat de 3368ste Plaasmoord.

1993   Laatste presentatie van Mies Bouwman (1929-2018) op de tv. De ‘Koningin van de Nederlandse televisie’ stopt met haar tv-werk. Ze zou daarna nog wel als gast optreden in diverse programma’s. Ze overlijdt in 2018 op haar 88ste.

Samantha (°1948)

1948   Wie heeft het niet ooit gezongen? Eviva España, een lied gecomponeerd door Leo Caerts op tekst van Leo Rozenstraten? Het is hét grote succes uit de carrière van zangeres Samantha, geboren in Borgerhout (Antwerpen) op 10 mei 1948 als Christiane Bervoets. Samantha is de oorspronkelijke uitvoerster van het lied, maar er bestaan honderden coverversies. In totaal werden van Eviva España meer dan 40 miljoen exemplaren verkocht, ongeveer 450 000 hiervan zijn versies gezongen door Samantha. Door een ongeneeslijke aandoening – multiple sclerose – is Samantha sinds 1992 rolstoelgebruikster.

1940   Het Duitse leger valt België, Nederland en Luxemburg binnen. Begin van de Tweede Wereldoorlog in onze landen. In de vroege morgen worden het fort van Eben-Emael, in de provincie Luik, vlakbij Maastricht, alsook drie nabijgelegen bruggen over het Albertkanaal, aangevallen door een speciaal daarvoor opgeleide Duitse eenheid: de Sturmabteilung Koch. Op het dak van het fort landen tien zweefvliegtuigen met samen tachtig soldaten aan boord. Het fort, nochtans verdedigd door duizend man, wordt in amper twintig minuten met toepassingen van holle ladingen, een krachtig explosief, onbruikbaar gemaakt. Een dag later geven de verdedigers van het fort, dat als ‘onneembaar’ en zelfs ‘het sterkste fort ter wereld’ geboekstaafd stond, zich roemloos over.

1926   Zogenaamd de eerste vlucht over de noordpool, met een driemotorig Fokker-vliegtuig, door de Amerikaanse ontdekkingsreiziger en marineofficier Richard Byrd (1888-1957) en zijn copiloot Floyd Bennett. Bij hun terugkomst worden Byrd en Bennett als helden ingehaald en onderscheiden, maar later is op basis van onderzoek aan de hand van hun logboeken vastgesteld dat ze niet boven de Noordpool zijn geweest. Met de geloofwaardigheid van de Amerikaanse ‘ontdekkers’ is het slecht gesteld sinds Frederick Cook in 1908 en Robert Peary in 1909 ten onrechte beweerd hadden dat ze de Noordpool hadden bereikt. Sommigen beweren dat het vliegtuig van Byrd en Bennett slechts uit zicht van de basis rondjes heeft gevlogen, anderen dat er weliswaar een poging was ondernomen de pool te bereiken, maar vanwege een olielek rechtsomkeer werd gemaakt.

De volgende dag, op 11 mei 1926, vertrekt het luchtschip Norge met de ontdekkingsreizigers Roald Amundsen, een Noor, de Amerikaan Lincoln Ellsworth en de Italiaan Umberto Nobile, vanuit Ny-Ålesund op Spitsbergen. Op 12 mei bereikten ze de pool, waar een Italiaanse, Noorse en Amerikaanse vlag werden neergelaten, en op 14 mei landden ze bij Teller in Alaska.

De deelnemers aan de expeditie van Amundsen, Nobile en Ellsworth zijn daarmee de eersten die onbetwist de Noordpool hebben bereikt. Ze hebben er echter alleen overheen gevlogen en zijn er niet geland. De eersten waarvan vaststaat dat ze daadwerkelijk op de Noordpool gestaan hebben, zijn vier Russen onder leiding van Mikhail Somov, die op 23 april 1948 met een vliegtuig op de pool landden.

1919   Een wet van 10 mei 1919 sloot veroordeelde activisten uit van vergoeding voor opgelopen oorlogsschade.

1837   De eerste beurscrash was niet die van 1929. De koersen op Wall Street in New York stortten op 10 mei 1837 in, waardoor ‘The Panic of 1837’ ontstaat en een economische depressie die zeker 5 jaar zal duren, met hoge werkloosheid en de sluiting van bijna de helft van de Amerikaanse banken. Het is de eerst beurscrisis in de geschiedenis van de VS. Oorzaak waren de ongebreidelde speculaties door banken.

Fred Astaire (1899-1987)

1899   Geboorte in Omaha (Nebraska) van Fred Astaire, beroemde Amerikaanse acteur, danser, choreograaf, zanger en presentator. Zijn ware naam was Frederick Austerlitz. Hij was de zoon van een Duitse moeder (Johanna Gelius) en een Oostenrijkse vader, Friedrich Austerlitz, die zich van het jodendom tot het katholicisme had bekeerd. Fred Astaire is een van de bekendste dansers uit de filmgeschiedenis, gespecialiseerd in tapdans. Bekende films met hem zijn onder meer Top hat, Silk stockings, Swing time, Shall we dance, Carefree, Easter parade, Daddy long legs, Royal wedding, That’s entertainment, The towering inferno. Ere-Oscar 1949. Hij stierf in 1987 op zijn 88ste.