12 juni. Historische dag: start van pocotaal? Zeg niet ‘beul’ maar ‘uitvoerend burger’ tijdens de Franse Revolutie

Elk jaar   Vaderdag, een datumchaos. In Vlaanderen valt ‘Vaderdag’ jaarlijks op de tweede zondag van juni. In 2022 dus op zondag 12 juni. In Nederland en veel andere landen valt Vaderdag op de derde zondag van juni. Maar in de regio Antwerpen en de Kempen wordt Vaderdag gevierd op 19 maart, de naamdag van Sint Jozef.

Ook in Oostenrijk wordt Vaderdag op de tweede zondag van juni gevierd. Deze datum is bepaald naar analogie met Moederdag, die op de tweede zondag van mei wordt gevierd.

In Zwitserland worden vaders op de eerste zondag van juni in het zonnetje gezet. In Duitsland valt Vaderdag op dezelfde dag als Hemelvaart. In Denemarken worden vaders op 5 juni geëerd. Ik zou zeggen: als er maar gevierd wordt.

2004   De politie maakt een eind aan een ‘naaktfietstocht’ bij Apeldoorn in het kader van de ‘World Naked Bike Ride’-dag. Zo’n dertig blote fietsers krijgen de opdracht om kleren aan te trekken.

Boris Jeltsin (1931-2007)

Volgens de politie hadden zij een vergunning moeten aanvragen, maar de organisatie van de tocht had dat geweigerd. Doel van de fietstocht was ‘de vrijheid terug te claimen om naakt te mogen zijn’. De vraag is natuurlijk waar.

1994   Nicole Brown-Simpson (1959-94), de ex-echtgenote van de Amerikaanse sportheld O.J. Simpson wordt samen met haar nieuwe vriend Ronald Goldman (1968-94) vermoord in Brentwood, Los Angeles. O.J. Simpson wordt meteen verdacht, maar wordt na een geruchtmakend strafproces in 1995 vrijgesproken van moord, ondanks zware bewijslast. In 1997 wordt O.J. Simpson in een civielrechtelijke zaak wel aansprakelijk bevonden en veroordeeld tot een schadevergoeding van in totaal 8,5 miljoen dollar. Het Amerikaanse recht, begrijpe wie begrijpen kan…

1991   De Russen kiezen Boris Jeltsin als nieuwe president. Hij zal later in 1991 – na een mislukte linkse staatsgreep – Michail Gorbatsjov opvolgen en de Sovjet-Unie officieel ontbinden. Begin december 1991 had Oekraïne zich onafhankelijk verklaard, waarmee het fundament onder de Sovjet-Unie verdwenen was. Jeltsin had de wijsheid dit te laten gebeuren en niet militair in te grijpen. Hij blijft in Rusland aan de macht tot de laatste dag van de eeuw, 31 december 1999. Zijn opvolger heet Vladimir Poetin.

Tineke Schouten (°1954)

1954   Geboorte in Utrecht van Tineke Schouten, cabaretière, zangeres en presentatrice. Deze dochter van een kruidenier was succesvol met theatershows en op televisie. Bekende nummers van haar: Lenie uit de Takkestraat, Zwiet zwiet honniebie, De gebemoei, ’t Papagaajelied, Zis is mij lijf, De babbelende papegaai, De violenwals, Zomer in Vreeswijk.

1932   Overlijden in Maartensdijk (Utrecht) van de Vlaamse dichter René de Clercq (54) die met zijn verzen veel bijdroeg tot de Vlaamse bewustwording en de Heel-Nederlandse gedachte. Hij was hoofdredacteur van de Gazet van Brussel en tijdens de Eerste Wereldoorlog lid van de activistische Raad van Vlaanderen. Een van zijn bekende gedichten is:

Niet iedereen kan heiden zijn.
Daartoe hoort kracht en moed;
een vast geloof in zon en wijn,
en blijde lust in ’t bloed.

Niet iedereen voelt zijn verlangst
voldaan op aardes schoot;
schrijdt door het leven zonder angst,
en zonder klacht ten dood.

Den aardeling heeft aarde schier
te moederlijk verwend.
De heiden leeft zijn leven hier
in schoonheid tot het end.

De leeuwerik zingt van ’s ochtends vroeg.
De hemel, waar hij vliegt,
is hoog genoeg, is schoon genoeg.
Elk’ and’re hemel liegt.

Elk’ and’re hemel is een waan.
Alleen het luchtgewelf,
de diepten, waar de sterren staan,
bloeit heerlijk in mijzelf.

Max Tailleur (1909-1990)

1909   Geboorte in Amsterdam van Max Tailleur, artiestennaam van Mozes Tailleur, humorist, operettezanger en cabaretier, gespecialiseerd in Joodse humor, waaronder de ‘Sam en Moos’ moppen. Hij begon als diamantslijper. Zelf reumapatiënt richt hij diverse reumastichtingen op zoals Beter met Max en Geef Max de Zak. In 1971 is hij initiatiefnemer van de telefonische ‘geinlijn’. Hij overlijdt in 1990.

1902   Geboorte in Machelen van Hendrik Elias, historicus en Vlaams-nationaal politicus. Elias maakt vroeg naam als historicus, maar omwille van zijn Vlaamse overtuiging belet een veto van de Belgische bisschoppen dat hij hoogleraar wordt in Leuven. In 1932 wordt volksvertegenwoordiger voor de Frontpartij, daarna voor het Vlaams Nationaal Verbond (VNV). Na de dood van Staf de Clercq in 1942 volgt Elias hem op als leider van het VNV. In 1947 wordt hij ter dood veroordeeld wegens collaboratie, maar uiteindelijk in 1959 vrijgelaten. Hij publiceerde enkele standaardwerken over de Vlaamse Beweging, zo de vierdelige Geschiedenis van de Vlaamse Gedachte (1780-1914), gevolgd door het eveneens vierdelige 25 jaar Vlaamse Beweging 1914/1939. Hij overlijdt in 1973.

1897   De mogelijk zwaarste, bekende aardbeving ter wereld vindt plaats in Shillong in de Indische deelstaat Meghalaya. De kracht is 8,7 op de schaal van Richter. Er sterven 1542 mensen.

1897   Carl Elsener vraagt octrooi aan op het Zwitsers zakmes.

Hendrik ‘kop van’ Jut (1851-1878)

1878   Overlijden van de moordenaar Hendrik Jut (26), in de gevangenis in Leeuwarden (Friesland), waar hij levenslang uitzat. Jut was een kelner uit Den Haag die samen met zijn vrouw Christina Goedvolk in 1872 uit geldnood de rijke weduwe M. Th. van der Kouwen-Ten Cate en haar dienstbode Leentje Beeloo hadden vermoord. Juts stoffelijk overschot werd ter beschikking gesteld van de wetenschap en naar het Academisch Ziekenhuis in Groningen gebracht, waar Juts hoofd (de ‘kop van Jut’) op sterk water werd gezet. Maar de fles met het hoofd ging lekken en er bleef alleen nog een afgietsel bewaard.

1787   Poco, toen al. Een arrest van de revolutionaire rechtbank in Rouen (Normandië) bepaalt dat het voortaan verboden is een ‘uitvoerder van criminele veroordelingen’, met de guillotine of een ander instrument, nog langer ‘beul’ te noemen. Twee jaar later beslist het Franse parlement dat ze ‘uitvoerende burgers’ moeten worden genoemd. Het begin van het ‘politiek correcte’ taalgebruik.

1667   Tijdens de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog slaan de Nederlanders, onder bevel van admiraal Michiel de Ruyter (1607-1676), een beslissende slag: bij de aanval op de marinebasis Chatham aan de Medway enteren ze het Engelse vlaggenschip HMS Royal Charles. Het schip wordt als buit meegenomen naar Nederland. Andere Engelse marineschepen worden in brand gestoken of tot zinken gebracht. Het is (dan) het grootste verlies ooit voor de Engelse marine.

1575   De ‘Vader des Vaderlands’ Willem van Oranje trouwt in Den Briel met zijn derde vrouw, Charlotte van Bourbon (1547-1582). Eerder was hij getrouwd met Anna van Egmont, overleden op haar 25ste van en Anna van Saksen, huwelijk dat eindigde door echtscheiding en krankzinnigverklaring. Het huwelijk met Charlotte van Bourbon zou duren tot haar dood in 1582. Ze hadden samen zes dochters. Daarna trouwde Willem nog met Louise de Coligny.