13 april. Historische dag: Sovjetslachting van Poolse soldaten in Katyn ontdekt

Elk jaar   In het oude Rome worden offers gebracht ‘voor de zegevierende Jupiter en voor de vrijheid’.

1992   Omstreeks 3u20 maken veel Vlamingen, Nederlanders en Duitsers kennis met het verschijnsel ‘aardbeving‘. Het epicentrum ligt nabij het Nederlands-Limburgse Roermond op 19 km diepte. De beving had een kracht van 5,8 op de schaal van Richter. Dit is vrij stevig voor deze contreien. Er werd enkel materiële schade opgetekend.

1987   Portugal en China tekenen een overeenkomst waarbij het eiland Macao in 1999 wordt teruggegeven aan de Volksrepubliek China, na ongeveer 400 jaar kolonisatie. Om het eiland een nieuwe economische impuls te geven, wordt verrassend geen beroep gedaan op de invoering van een marxistische staatseconomie, maar wordt de goksector geliberaliseerd, hetgeen leidt tot de bouw van vele casino’s.

1970   Een zuurstoftank aan boord van Apollo 13 explodeert waardoor de missie voortijding moet worden beëindigd. Jim Lovell, Fred Haise en Jack Swigert, de bemanning van Apollo 13, landen door de ontploffing dan wel niet op de maan, maar ze zijn wel recordhouders: ze zijn degenen die het verst van de aarde verwijderd zijn geweest: op 13 april 1970 waren ze 401 056 km van huis.

1954   Dr. Alexander Trusjnovitsj, voorzitter van het Berlijnse Comité voor Hulp aan Russische Vluchtelingen, wordt ontvoerd door agenten van de Sovjet geheime dienst in de Britse sector van West-Berlijn. Twee dagen later verzekeren de communistische autoriteiten van de DDR (Oost-Duitsland) plechtig dat hij er uit vrije wil voor gekozen heeft om naar het Oosten te verhuizen. Pas in juli 1992 wordt bekend dat hij al tijdens zijn ontvoering werd vermoord.

Lode Sleurs (1918-1946)

1946   Lode Sleurs (27) sterft in Hasselt voor het vuurpeloton. Deze jonge bakker is lid van de Katholieke Arbeidersjeugd (KAJ). Later wordt Sleurs notarisklerk, bediende bij het ministerie van Wederopbouw en vanaf 1943, na het behalen van het diploma bestuurswetenschappen, gemeentesecretaris van Tessenderlo. Burgemeester Antoon Ariën wordt kort daarop door het verzet vermoord. In de winter van 1942 komt Limburg terecht in het meedogenloze geweld tussen verzetslui en collaborateurs. Sleurs, intussen lid van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV) en haar Dietse Militie-Zwarte Brigade, staat mee in de strijd tegen het verzet. Het gaat om gewelddaden die vooral door de communistisch geïnspireerde partizanen op Vlaams-nationalisten worden gepleegd. Als omvangrijkste Limburgse collaboratiebeweging is het VNV het eerste slachtoffer van de terreur. Vele tientallen, misschien honderden Vlaams-nationalisten worden vermoord of lopen zware verwondingen op. Ook vele verzetslieden verliezen het leven.

Na de bevrijding wordt Lode Sleurs aangehouden en op 20 maart 1945 door de Hasseltse krijgsraad ter dood veroordeeld. Deze straf wordt in beroep te Luik bij het Krijgshof bevestigd. Sleurs werd verdedigd door Louis Roppe, de latere CVP-volksvertegenwoordiger en provinciegouverneur van Limburg, die voor de oorlog ook de taalgrensactivist Flor Grammens had verdedigd. Het mocht niet baten. Op 13 april 1946 wordt Lode Sleurs terechtgesteld.

1943   Het Duitse leger kondigt de ontdekking aan in de bossen van Katyn, nabij Smolensk (Wit-Rusland), van de lichamen van 4183 Poolse officieren en onderofficieren die systematisch werden gedood met een nekschot. De Poolse regering, in ballingschap in Londen, vraagt het Internationale Rode Kruis de volgende dag om een onderzoek te openen. Omdat de Sovjet-Unie erbij betrokken is, wordt die om uitleg gevraagd. Maar een Sovjet-onderzoekscommissie verwerpt deze ‘monsterlijke laster’ en concludeert dat het om een ‘Duitse misdaad’ gaat.

In mei 1944 verklaart de Amerikaanse president Roosevelt: ‘Ik ben absoluut overtuigd van de onschuld van de Sovjets’. Het Kremlin zal tot 1990 wachten om te erkennen dat het bloedbad, dat tijdens de processen van Nürnberg aan de Duitsers werd toegeschreven, in werkelijkheid werd gepleegd op bevel van Stalin door de Sovjet geheime dienst NKVD.

Edward Coremans

1872   Edward Coremans, volksvertegenwoordiger van de Meetingpartij, dient opnieuw een wetsvoorstel inzake het taalgebruik in het gerecht in. Hij studeerde klassieke filologie in Luik en rechten aan de Université Libre de Bruxelles (ULB). Met de invloedrijke Nederduitse Bond, waarvan hij de bezielende voorzitter was, organiseerde hij de concrete Vlaamse ontvoogding. Als volksvertegenwoordiger van de Meetingpartij was Coremans de eerste die in het Belgische parlement een rede in het Nederlands uitsprak. Dat was in 1888, 58 jaar na de oprichting van België… In de Kamer was Coremans een kwarteeuw lang de verpersoonlijking van de Vlaamse Beweging. Op zijn initiatief ontstonden vier fundamentele taalwetten: twee betreffende de strafrechtspleging (1873 en 1891), een betreffende het middelbaar onderwijs (1883) en in 1910 nog betreffende het middelbaar en het hoger onderwijs.

1793   Henri de La Rochejaquelein voegt zich bij de opstand in de Vendée tegen de Franse Revolutie. Bij zonsopgang, onderaan de trappen van het kasteel van La Durbelière, brengt hij meer dan tweeduizend boerensoldaten bijeen met wie hij de strijd aanvat tegen de Republikeinse troepen, de ‘sansculotten’. Hij roept uit: ‘Als ik vooruitga, volg mij! Als ik terugwijk, dood me! Als ik sterf, wreek me!’ Minder dan een jaar later wordt hij vermoord. Hij wordt gewroken.

Jan Andries van der Mersch (1734-1792), standbeeld in Menen

1790   Kolonel Jan Andries van der Mersch (1734-1792), de bevelhebber van de Zuid-Nederlandse strijdkrachten die het in de Brabantse omwenteling van de Oostenrijkers haalden, wordt samen met zijn vrouw opgesloten in de citadel van Antwerpen. Dat was het gevolg van de toenemende onenigheid tussen de conservatieve statisten, onder de leiding van Hendrik van der Noot, en de progressieve vonckisten van Jan Frans Vonck. Van der Mersch was eerder op de hand van Vonck, maar als militair minder geïnteresseerd in ideologische geschillen. Zijn tegenstrevers laten hem dan ook vrij in november 1790. Van der Mersch overlijdt op 14 september 1792 te Dadizele (West-Vlaanderen).

1773   Eerste zitting van de Keizerlijke en Koninklijke Academie, opgericht in Brussel ten tijde van de Oostenrijkse keizerin Maria Theresa. Bedoeling was om in onze gewesten de studie van wetenschap en literatuur te bevorderen, in de breedste zin van beide woorden.

In 1794 werd de academie afgeschaft door de Franse Revolutionairen die in Brussel de macht hadden gegrepen. In 1816 werd ze opnieuw in het leven geroepen door koning Willem I van de Verenigde Nederlanden.

Georg Friedrich Handel (1685-1759)

1751   Geboorte in Fougères (Bretagne) van Charles-Armand Tuffin, markies de La Rouërie. In 1790 richt hij een Bretoense Vereniging op, een waar geheim leger en voorloper van de Chouannerie, maar die loopt uit op een mislukking. Opgejaagd en vogelvrij verklaard, sterft hij op vierendertigjarige leeftijd aan uitputting en ziekte.

1742   In Dublin (Ierland) wereldpremière van Georg Friedrich Händels Messiah.

1093   Overlijden van Vsevolod, grootvorst van Kiev. Hij was getrouwd met Anastasia, dochter van keizer Constantijn IX van Constantinopel en regeerde gedurende vijftien jaar (1078-1093). Hij ligt begraven in de Sint-Sofiakathedraal in Kiev.