13 juni. Net binnen: Leo Delwaide overleden

Elk jaar   De Internationale Albinismedag: de Verenigde Naties hebben 13 juni uitgeroepen tot de ‘Internationale Dag voor de Sensibilisatie rond Albinisme’. De term albinisme staat voor het aangeboren gedeeltelijk of geheel ontbreken van het pigment melanine bij mensen, dieren of planten. Bij mensen met albinisme resulteert dit in een gedeeltelijk of geheel witte huid en vaak rode ogen.

Uiteraard valt dit in Afrika het meest op en kunnen ze daardoor sociaal in problemen komen, omdat albinisme als iets onwaardigs wordt gezien, en in het ergste geval als iets slechts dat moet worden uitgeroeid. Ook schrijven mensen in verschillende Afrikaanse landen, zoals Burundi en Tanzania, magische krachten toe aan albino’s. Dat leidt ertoe dat sommigen van hen daar worden vermoord en hun lichaamsdelen verkocht.

2004   Bij de Vlaamse parlementsverkiezingen wordt Vlaams Blok de tweede grootste partij met 24,15% van de stemmen. N-VA was nog in kartel met CD&V.

1996   België schaft als laatste Europees land de doodstraf af.

1995   In een resolutie neemt de Vlaamse Raad eenparig de naam Vlaams parlement aan. De Vlaamse Raad kwam tot stand na de staatshervorming van 1980. Oorspronkelijk waren twee parlementen voorzien, de Vlaamse Gemeenschapsraad en de Vlaamse Gewestraad, die echter onmiddellijk fuseerden tot de Vlaamse Raad.

1978   Overlijden van Leo Delwaide (80), Vlaams politicus en burgemeester van Antwerpen. Hij was van 1932 tot 1946 volksvertegenwoordiger voor de Katholieke Partij en van 1949 tot 1968 voor de CVP. Tijdens de Tweede Wereldoorlog, wordt hij vanaf mei 1940 waarnemend burgemeester. In die hoedanigheid is hij betrokken bij de Jodenvervolging door de Duitse bezetter, zoals aangetoond door Herman van Goethem, rector van de Universiteit Antwerpen. Delwaide neemt in januari 1944 ontslag en duikt onder.

Na de oorlog wordt Delwaide geschorst en in verdenking gesteld. Hij verdedigt zich door de beschermende activiteiten te onderstrepen die hij heeft ontplooid en door te wijzen naar de ‘politiek van het minste kwaad’ die hij heeft gevolgd. Hij wordt als het ware geplebisciteerd door de bevolking: zijn vrouw, die in 1946 in zijn plaats op de CVP-lijst voor de gemeenteraadsverkiezingen stond, wordt met een massaal aantal voorkeurstemmen verkozen. Zijn dossier wordt korte tijd daarop zonder gevolg afgesloten. Louis Davids (1928-2015), de voormalige Joodse hoofdredacteur van het Belgisch-Israëlitisch Weekblad, is consequent de houding van Delwaide tijdens de oorlog blijven verdedigen.

Vanaf 1953 zetelt Leo Delwaide opnieuw in de Antwerpse gemeenteraad en vanaf 1959 is hij schepen voor de haven, wat hij blijft tot aan zijn dood in 1978. In de Kamer houdt hij zich vooral bezig met

Henk Wijngaard (°1946)

havenaangelegenheden en buitenlandse politiek. Ook klaagt hij de uitwassen van de repressie aan en de Vlaamse achterstelling in het gerecht.

1968   Oprichting van het Coördinatiecomité van de Nederlandstalige Universitaire Gemeenschap, het CONUG. Het oorspronkelijke doel was de belangen van alle Vlaamse groepen aan de Université libre de Bruxelles (ULB) te verdedigen door structurele tweeledigheid en een Vlaamse vertegenwoordiging in de overgangsraad te eisen. Uiteindelijk leidde dit tot de oprichting van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) als autonome Vlaamse universiteit.

1955   Het familiebedrijf achter de krant Het Laatste Nieuwswordt omgevormd tot de naamloze vennootschap Uitgeverij J. Hoste. De meerderheid van de aandelen blijft in handen van de familie Hoste, totdat de familie Van Thillo in 1988 een meerderheidsparticipatie verwerft.

1946   Geboorte in Stadskanaal (Groningen) van Henk Wijngaard, zanger en vrachtwagenchauffeur. Velen zien in hem een ‘zanger van één lied’, het bekende Met de vlam in de pijp uit 1978, maar in de loop der jaren behaalde hij twintig nummer 1-hits in de Nederlandstalige Top 20. In 2013 kwam Wijngaard met een parodie op zijn eerste hit naar aanleiding van de abdicatie van paus Benedictus XVI: Komt er rook uit de pijp… In 2020 volgde een nieuwe versie met een aangepaste tekst over de coronapandemie. Hij zong in totaal 41 albums bij elkaar. Zijn meest recente single is Meneer Poetin, april 2022, een protestsong over de oorlog in Oekraïne.

Dorothy L. Sayers (1893-1957)

1944   Begin van de Duitse V1-bombardementen op Engeland

1898   Geboorte in Oxford van Dorothy L. Sayers, Engelse schrijfster, dichteres, en vertaalster. In 1915 promoveert ze in Oxford cum laude in de moderne talen. Daarmee is ze een van de eerste Engelse vrouwen die in Oxford een academische graad behalen. Ze wordt snel bekend door haar detectiveverhalen die opvallen door een hoger literair gehalte dan gangbaar in dit genre.

Naast detectives heeft Sayers ook verschillende hoor- en toneelspelen geschreven. Ze blijkt bovendien een begenadigde vertaalster van oude meesterwerken, zoals Tristan van Thomas van Brittannië uit de 12de eeuw en het Roelantslied (Chanson de Roland) uit het oud-Frans, wat ze zichzelf had aangeleerd, evenals middeleeuws Italiaans. De laatste jaren van haar leven werkte Sayers aan een Engelse vertaling van Dantes driedelige Divina Comedia. Die blijft onafgewerkt door haar plotseling overlijden in 1957.

Fernando Pessoa (1888-1935)

1888   Geboorte in Lissabon van Fernando Pessoa, Portugees auteur, een van de belangrijkste in de Portugese literatuur. Een geniale, sfinxachtige eenzaat met een ongebreidelde fantasie. Pessoa is nooit getrouwd geweest en heeft, op een platonische relatie met secretaresse Ofélia na, met niemand een (seksuele) relatie gehad. Zijn werk is zijn leven: ‘Leven is niet noodzakelijk, scheppen daarentegen wel’. Het literaire werk eist hem op, en vereist, naar eigen zeggen, ‘eenzaamheid’.

Pessoa’s literaire nalatenschap bestaat uit meer dan 27 000 manuscripten, in een bijna onleesbaar handschrift gekrabbeld op kladblokjes, losse vellen, caférekeningen, waslijsten, kranten, en toiletpapier… Naast proza en poëzie laat Pessoa de mensheid drama, politieke en sociologische pamfletten en filosofische essays na. Tientallen boeken van Pessoa werden in het Nederlands vertaald, de meeste door August Willemsen (1936-2007).

Fernando Pessoa overleed in 1935, pas 47.

1854   Geboorte in Kalmar van de Zweedse kunstschilderes en illustratrice Jenny Nyström, bekend voor haar vele traditionele joelkaarten.

1844   De Amerikaanse uitvinder Linus Yale (1797-1858) verkrijgt octrooi op het Yale-deurslot. Hij was niet alleen de uitvinder en fabrikant van het cilinderslot, maar verkreeg ook patenten op de dorsmachine, de brandkast, het combinatieslot en het hangslot. Je zou denken dat de man iets te verbergen had.

1803   Decreet van de Franse keizer Napoleon waardoor ‘Dans un an à compter de la publication du présent arrêté, les actes publiés dans les départements de la ci-devant Belgique, dans ceux de la rive gauche du Rhin et dans les autres ou l’usage de dresser les dits actes dans la langue de ces pays se serait maintenu, devront tous être écrits en langue française’. Wil zeggen: geen akten meer in de landstaal, alles uitsluitend in het Frans.