14 november. Net binnen: René de Clercq geboren, dichter, schrijver, activist

1998   President Bill Clinton van de Verenigde Staten betaalt 850 000 dollar aan gewezen medewerkster Paula Jones die in ruil daarvoor haar aanklacht van seksuele intimidatie intrekt. Een en ander vond plaats toen Clinton gouverneur van de staat Arkansas was. Een federale rechter veroordeelt Clinton wel wegens leugenachtige verklaringen en minachting van het Hof tot het betalen van een boete van 90 000 dollar.

1982   De Poolse vakbondsleider Lech Walesa wordt uit de gevangenis vrijgelaten.

1960   België dreigt met het verlaten van de VN wegens kritiek op zijn Congobeleid.

1949   Oprichting van het Algemeen Diets Jeugdverbond (ADJV), een Vlaams-nationale, Heel-Nederlandse jeugdvereniging die zichzelf ziet als opvolger van het vooroorlogse Algemeen Vlaams Nationaal Jeugdverbond (AVNJ), het Diets Jeugdverbond (DJV) en het Jong-Dinaso. Van deze laatste twee neemt het ADJV het groene uniformhemd over, met een oranje das.

1944   De Russische generaal Andrej A. Vlasov, een overloper van het Rode Leger, publiceert de tekst van het Praagse Manifest, waarin hij voorstelt een echte nationale revolutie in Rusland uit te voeren.

Astrid Lindgren (1907-2002)

1907   De Zweedse kinderboekenschrijfster Astrid Lindgren wordt geboren in Vimmerby als Astrid Ericsson. Wereldbekend zijn haar boeken over Pippi Langkous (Pippi Långstrump). En verder: Ronja de roversdochter, De gebroeders Leeuwenhart, Mio, mijn Mio, Madieke van het rode huis, enz. Met een totale oplage van ongeveer 165 miljoen boeken (stand februari 2019) is ze een van de bekendste kinderboekenauteurs ter wereld. Haar werken zijn over de hele wereld verschenen, in 106 verschillende talen, waardoor ze ook een van de meest vertaalde auteurs is. Ze overlijdt in Stockholm op de leeftijd van 94.

1881   Ernest Renan publiceert Marc Aurèle, het laatste deel van zijn Histoire des origines du christianisme. Precies drie jaar later wordt hij verkozen tot voorzitter van de Société asiatique de Paris.

1877   Geboorte in Deerlijk (West-Vlaanderen) van de dichter en schrijver René de Clercq. Zijn lied Daar is maar één Vlaanderen werd al snel het strijdlied van de activistische beweging tijdens de Eerste Wereldoorlog. In 1917 wordt hij verkozen tot ondervoorzitter van de Raad van Vlaanderen, wat hem na de oorlog de doodstraf opleverde. Hij wijkt uit naar Nederland. Aan het einde van zijn leven werkt hij nog regelmatig mee aan De Dietse Gedachte, orgaan van Dietse Bond, waarvan hij ondervoorzitter was. Hij overlijdt in 1932 in Sint-Maartensdijk (Utrecht) op 54-jarige leeftijd. Zijn geboortehuis in Deerlijk is nu het René de Clercq Museum.

Mijn favoriete gedicht van hem is ‘Niet iedereen kan heiden’ zijn uit zijn bundel De Noodhoorn. Tip: zijn opera De gouden vrouw werd nooit uitgevoerd.

Leo Bakeland (1863-1944)

1863   Geboorte in St.-Martens-Latem van de Vlaamse chemicus Leo Baekeland, die in 1908 het bakeliet uitvond, de eerste kunststof ter wereld. In 1909 krijgt hij octrooi op bakeliet (fenolhars). Bakeliet wordt voor het eerst commercieel geproduceerd In Duitsland en niet in de VS zoals men vaak leest. Dat gebeurt onder het merk Bakelite door de Duitse firma Bakelite GmbH, later Bakelite AG, mede opgericht door Leo Baekeland in Erkner bij Berlijn. Daarna vindt Baekeland nog andere, meer gespecialiseerde kunststoffen uit. Hij overlijdt in 1944 te Beacon (Florida) op zijn 80ste. In Gent, Edegem, Kapellen, Ekeren, Zwolle (Overijssel) en andere plaatsen zijn straten naar hem genoemd.

1860   Ondertekening van de Conventie van Peking, een verdrag tussen China enerzijds en het Britse Rijk, Frankrijk en het Russische Rijk anderzijds. Naast commerciële clausules als het openstellen van elf nieuwe verdragshavens voor buitenlandse handel wordt in één trek ook de religieuze vrijheid van christenen in China bevestigd én de opiumhandel gelegaliseerd.

1832   Overlijden in Kopenhagen van de Deense taalkundige Rasmus Christian Rask (44), auteur van belangrijke werken over het Oud-IJslands en de Scandinavische talen. Rask was de eerste vertegenwoordiger van een empirische filologie. Hij bezocht in de jaren 1810 en 1820 IJsland, Rusland, Perzië en India om er de plaatselijke talen te bestuderen ‘na ze te hebben gehoord en gezien’.

1831   Overlijden in Berlijn van Georg Wilhelm Friedrich Hegel (61). Deze Duitse filosoof is de eerste die zich echt bezighoudt met de geschiedenis van de filosofie. Hij vond het belangrijk de geschiedenis van het denken te bestuderen, omdat het de ontwikkeling van de geest laat zien. Volgens Hegel vindt de ontplooiing van de menselijke geest zijn hoogtepunt in zijn eigen filosofie. Alle voorgaande denkers zijn noodzakelijke voorlopers geweest die er voor hebben gezorgd dat hij (Hegel) – en anderen na hem – het juiste systeem en de waarheid konden vinden. In sommige geschriften over de geschiedenis van de filosofie wordt daar laatdunkend over gedaan. Onzin natuurlijk, want Hegel was in de eerste plaats een groot systeemdenker, die andere ideeën na hem absoluut niet uitsloot en ook waarschijnlijk achtte. Hegels systeem omvat drie grote delen die tot elkaar in dialectische verhouding staan: de these, de antithese en de synthese. Dat had hij van Kant.

Charles Lyell (1797-1875)

1797   Geboorte in Kinnordy (Schotland) van Charles Lyell, de vader van de moderne geologie. Hij studeerde in Leiden en Parijs. In navolging van de eveneens Schotse geoloog James Hutton (1726-1796), die de ‘catastrofale’ theorieën van de Bijbel had weerlegd, bevestigt hij dat de evolutie van de aarde plaatsvond over enkele tienduizenden jaren. Zijn monumentaal driedelig werk Principles of Geology (1830-1833), vatte de waarnemingen samen die hij tijdens zijn reizen maakte. Het werk, dat tijdens het leven van de auteur elf opeenvolgende edities kende, oefende een beslissende invloed uit op Charles Darwin.

1748   Geboorte in Straatsburg van de mineraloog Philipp Friedrich von Dietrich. Als eerste constitutionele burgemeester van zijn geboorteplaats moedigde hij Rouget de Lisle aan om verschillende patriottische liederen te schrijven, waaronder de Marseillaise. Hij emigreert in 1792 naar Zwitserland, wordt ter dood veroordeeld door het Revolutionaire Tribunaal en sterft het volgende jaar onder de guillotine.

Roemeense postzegel met links Gerard Mercator en rechts Jodocus Hondius

1563   Geboorte in Wakken (West-Vlaanderen) van de cartograaf Jodocus Hondius (Joost de Hondt). Hij brengt zijn jeugd door in Gent. Aanvankelijk is hij graveur, kalligraaf en stempelsnijder. Daarna studeert hij wiskunde in Leiden. In 1584 vlucht hij met zijn zus Jacomina naar Londen om aan de Spaanse Inquisitie te ontsnappen. Hondius was ook de uitgever van de atlassen van Mercator. Hij overlijdt in Amsterdam op de leeftijd van 48. De Vlaamse schrijver André Demedts was langs moederszijde een verre nazaat van Joost de Hondt.

1307   Traditionele datum van de beroemde ‘appel van Willem Tell’. Jammer voor de Zwitsers, maar het verhaal is eigenlijk puur legendarisch. Het kwam in de 14de eeuw voor de dag, is afgeleid van de Noordse mythologie en kreeg aandacht door een populair Deens verhaal.