15 mei. Historische dag: regering-Pierlot vlucht en laat de boel aan ambtenaren

Jean-Luc Dehaene (1940-2014)

2014   Overlijden in Quimper van Jean-Luc Dehaene (73), Vlaams politicus voor CVP en CD&V. Hij leidde twee coalitieregeringen met de socialisten en bekleedde ook verschillende ministerposten voor hij in 1992 premier werd. Op 15 mei 2014 werd Dehaene onwel toen hij een bezoek bracht aan de koekjesfabriek Le Glazik van de Lotus-groep te Briec in Bretagne. Hij werd nog naar het ziekenhuis van Quimper overgebracht, maar overleed daar aan de gevolgen van een hersenbloeding.

2004   Het 49ste Eurovisiesongfestival wordt gehouden in Istanboel (Turkije) op 12 mei en 15 mei, en gepresenteerd door Meltem Cumbul en Korhan Abay. Oekraïne wint het festival – voor de eerste keer – met Wild dances, gebracht door de zangeres Ruslana. Haar voornaam is nu in Oekraïne iets minder populair.

Wikimedia Commons/Jef-Infojef

Edith Cresson (°1934)

1991   Edith Cresson treedt aan als eerste vrouwelijke premier van Frankijk, onder president François Mitterrand. In de kroeg discuteren de Fransen erover hoe letterlijk dat ‘onder’ moet worden genomen. Hoe dan ook houdt ze het geen jaar uit. In 1995 wordt ze, namens Frankrijk, Europees Commissaris belast met Jeugd, Onderwijs, Onderzoek, Technologie en Wetenschap. Na onthullingen door Paul van Buitenen over gunsten die zij verleend had aan persoonlijke vrienden, vraagt in 1999 de volledige Commissie-Santer ontslag aan. Cresson wordt op 11 juli 2006 schuldig bevonden aan favoritisme tijdens haar Europese ambtsperiode. Het Europese Hof van Justitie verklaarde dat ze aan haar verplichtingen als Europees commissaris had verzaakt, maar ze kreeg geen sanctie opgelegd. Dit na diplomatieke druk van een niet nader gekend land.

1984   Harmonisering van de pensioenregeling waardoor de vrouw voortaan ook het gezinspensioen kan bekomen indien haar man ten laste is. Tegelijk wordt het ‘overlevingspensioen’ voor weduwnaars ingevoerd.

1940   De Duitsers zijn vijf dagen eerder België binnengerukt. Alhoewel een wet van maart 1940 uitdrukkelijk bepaalde wie allemaal ter plaatse moet blijven om tijdens een bezetting de staatsadministratie en het gerecht draaiende te houden, bereidt de regering zelf haar vlucht naar Frankrijk voor. Op 15 mei geeft de Belgische regering aan enkele topindustriëlen zoals Fernand Collin van de Kredietbank en Alexandre Gallopin van de Société Générale (die de leiding krijgt) te zorgen voor de uitbetaling van de lonen van de ambtenaren.

1934   Twee grote mijnrampen na elkaar in de Fief de Lambrechies bij Pâturages (Henegouwen). Op 15 mei komen 42 mijnwerkers door een gasontploffing om het leven. Een nieuwe explosie, op 17 mei, doodt nog eens 15 leden van de reddingsploeg.

1919   Het kamerlid Hendrik Pieter Marchant van de Vrijzinnig Democratische Bond dient een initiatiefwet in tot instelling van actief vrouwenkiesrecht, waar in 1922 voor het eerst gebruik van kan worden gemaakt. De partijen die zich zo lang tegen het vrouwenkiesrecht hadden verzet, met name de protestantse en katholieke formaties, blijken er groot profijt van te hebben. Het vrouwenkiesrecht werd in Nederland bevorderd door de Vereniging voor Vrouwenkiesrecht (opgericht in 1894) door Wilhelmina Drucker en Aletta Jacobs. Vanaf 1917 hadden vrouwen al wel het passieve kiesrecht: ze konden wel gekozen worden, maar niet zelf kiezen).

In België gaat dit niet onopgemerkt voorbij en vertraagt de Nederlandse ervaring de introductie van het vrouwenstemrecht. Bij de parlementsverkiezingen van 1919 was er wel al een zeer beperkt aantal vrouwelijke kiezers: vrouwen die tijdens de oorlog wegens ‘patriottische daden’ door de Duitse bezetter waren gevangengezet, maar ook weduwen of moeders (als ze weduwe waren) van gesneuvelde militairen of burgers. In totaal waren er zo amper 11 823 vrouwelijke kiezers. Een aantal dat daarna afnam, vooral omdat oorlogsweduwen die hertrouwden hun stemrecht verloren…

Maar voor de gemeenteraadsverkiezingen twee jaar nadien worden vrouwen gelijkgesteld aan mannen. Of toch niet helemaal. De wet sluit prostituees en overspelige vrouwen uitdrukkelijk van stemrecht uit. Voor mannen geldt een dergelijke uitsluiting niet.

Uiteindelijk verwerven de vrouwen in België bij wet van 27 maart 1948 stemrecht voor de parlementsverkiezingen en vier maanden later ook voor de provincieraadsverkiezingen. Vrouwen brengen voor het eerst effectief hun stem uit bij de parlementsverkiezingen van juni 1949.

Arletty (1898-1992)

1898   Geboorte in Courbevoie, in de westelijke banlieue van Parijs, van de Franse actrice Léonie Bathiat, beter bekend als Arletty. In 1944 was ze de onsterfelijke Garance in Les Enfants du paradis van Marcel Carné. Ze overlijdt in 1992 op haar 94ste.

1891   Geboorte in Mechelen van Edward Clottens, Vlaamsgezind syndicalist en oud-strijder. Clottens was in 1914-1918 oorlogsvrijwilliger en werkte mee aan de stichting van het Verbond der Vlaamse Oud-strijders (VOS). Na de oorlog is Clottens secretaris van het Christen Werkersverbond in Mechelen en wordt arrondissementeel voorzitter van het Algemeen Christelijk Werknemersverbond (ACW) en arrondissementeel secretaris van de katholieke partij. Een politiek mandaat heeft hij nooit aanvaard. In 1947-1948 is hij privésecretaris van CVP-minister Alfons Verbist.

Na de Tweede Wereldoorlog is hij in juni 1945 medestichter van het Nieuw Verbond der Vlaamse Oud-strijders (NVVOS), waarvan hij tot zijn dood voorzitter blijft. In het proces na de dynamitering van de IJzertoren in maart 1946 speelt hij een opmerkelijke rol als afgevaardigd beheerder (1946 tot zijn overlijden) van het nieuwe IJzerbedevaartcomité, dat zich burgerlijke partij had gesteld. In een brochure gaf hij niet alleen een voorzichtige selectie van gegevens uit het gerechtelijk onderzoek, hij deed tevens ophefmakende onthullingen over wat er achter de schermen gebeurd was. In de schaduw van IJzerbedevaartvoorzitter Jan F. Fransen ijverde hij ononderbroken voor de wederopbouw van het gedenkteken en voor de herleving van de IJzerbedevaarten. Hij overlijdt in 1971 op de leeftijd van 70.

1873   Goedkeuring door de Reichstag, op verzoek van kanselier Otto von Bismarck, van de fundamentele wetten die bedoeld zijn om de invloed van de katholieke bisschoppen te bestrijden. Begin van de ‘Kulturkampf’.

1870   De posttarieven worden verlaagd en geüniformiseerd voor heel België, nu 10 centiemen voor een brief. Voordien werd vaak rekening gehouden met de afstand tussen het postkantoor van de verzender en dat van de geadresseerde.

1846   Na vijftien jaar aanmodderen met de financiën van de Belgische staat krijgt minister van Financiën Jules Malou, een West-Vlaamse katholiek, er een Wet op de Comptabiliteit van de Staat door. Een paar maanden later brengt hij het Rekenhof tot stand.

1525   Einde van de Boerenoorlog (Der Bauernkrieg). In Thüringen lijden de boeren van Thomas Münzer, geconfronteerd met de troepen van Filips van Hessen en Hendrik van Brunswijk, een definitieve nederlaag bij Frankenhausen. Een paar dagen eerder was de boerenbeweging in Zwaben en Franken neergeslagen door Georg Truchsess von Waldburg bij Böblingen. De Boerenoorlog was een grote volksopstand gericht tegen de heersende prinsen en de geestelijkheid. De beweging en de repressie die ze uitlokte, veroorzaakte meer dan 100 000 doden, werd veroordeeld door Luther, maar genoot de steun van bepaalde ridders, zoals Ulrich von Hutten, Florian Geyer en Götz von Berlichingen.