2013, het jaar van een doodzieke vrouwe Justitia

Minderjarigen die het slachtoffer zijn van mishandeling of verwaarlozing krijgen pas na een half jaar de gepaste hulp. De medische zorg van gedetineerden is rampzalig en ondermaats. Er gebeurt veel dwangmedicatie. De ‘spuit’ lost echter geen problemen op, maar verbergt ze. Om dan nog te zwijgen over de schrijnende toestand van de geïnterneerden. Deze laatsten zijn ontoerekeningsvatbaar maar toch worden ze weggestopt in gevangenissen. Ze krijgen niet de therapie die ze moeten krijgen. In 2013 werd België hiervoor meermaals op de vingers getikt door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens te Straatsburg. Ook in 2012 was dit reeds gebeurd. Het Hof oordeelt dat de situatie van de geïnterneerden in België structureel fout loopt. België wordt dan ook veroordeeld wegens ‘onmenselijke behandeling’ (art. 3 Europees Verdrag Rechten van de Mens) en ‘onrechtmatige vrijheidsberoving’ (art. 5 EVRM). Maar Straatsburg dat ligt ver van Brussel, nietwaar? En, het is toch maar een mensenrecht, nietwaar?

Het Comité tegen foltering van de Verenigde Naties heeft in november 2013 nog maar eens een vernietigend verslag uitgebracht over de toestand in de Belgische gevangenissen: overbevolking, gebrekkige hygiëne, … Ook overmatig geweld door politiediensten komt nogmaals in beeld. De trieste reportage over Jonathan Jacob staat gebrand op het netvlies van vele Vlamingen. Maar, de Verenigde Naties, dat ligt ver van Brussel, nietwaar? En, het is toch maar een mensenrecht, nietwaar?

De gerechtelijke achterstand is een ander oud zeer. Eenvoudige procedures kunnen vele jaren duren. Een te trage justitie zorgt voor onrecht. Justice delayed, justice denied, luidt het Engelse adagium. Het Belgisch record staat nu op 34 jaar. Dit record is tevens een wereldrecord. Er is geen sport waar we meer in uitblinken. Dit wereldrecord staat op naam van het Gentse Hof van beroep. 34 jaar! Dit is een nog legendarischer record dan de sprong van Bob Beamon van 8,90 meter op de Olympische spelen van Mexico. Gerechtelijke achterstand, hiervoor werd België reeds 56 maal veroordeeld door het Europees Hof. 56 maal! Maar Straatsburg dat ligt ver van Brussel, nietwaar? En, een proces binnen een redelijke termijn, dat is toch maar een mensenrecht, nietwaar?

En dan is er ook nog procureur generaal Yves Liègeois die met een wereldschokkend voorstel de media haalt. Moesten we nu eens van alle nieuwgeboren baby’s en van alle nieuwkomers in dit land het DNA-materiaal inzamelen? Makkelijk, niet? De maatschappij moet durven na te denken over hoe ze haar burgers wil beschermen, orakelt de Antwerpse procureur. Alleen, de grote kamer van het Europees Hof van de Rechten van de Mens heeft al op 4 december 2008 geoordeeld in de zaak S. en Marper tegen het Verenigd Koninkrijk dat dit kennelijk in strijd is met het recht op privacy (art. 8 EVRM). Zou het echt kunnen in een normaal land dat een topmagistraat zo’n nonsens verkoopt? In België kan dit alvast wel. Waarom? Wel, het is maar Straatsburg nietwaar? En Straatsburg, dat ligt niet aan de Schelde, nietwaar?

Grote fraudeurs kopen tegenwoordig hun processen af. Tenminste, indien het nodig is, want vaak verjaart dat soort zaken of stelt men een procedurefout vast. ‘Afkopen’, een minnelijke schikking noemt men zoiets in rechtstaal. Veel ‘minnelijk’ is daar nochtans niet aan. In werkelijkheid gaat het om spotgoedkope deals voor fraudeurs. Omega Diamonds en de holding Compagnie du Bois Sauvage zijn namen die vele Vlamingen niet snel zullen vergeten. Vertel dat maar eens aan diegenen die wel een gevangenisstraf moeten uitzitten in een overvolle gevangenis. Vertel dat maar eens aan de geïnterneerden, die al helemaal niet thuishoren in een gevangenis. Dit is klassenjustitie. Maar, klassenjustitie, is dat niet in strijd met het recht op een eerlijk proces (art. 6 EVRM)? Een eerlijk proces, dit is maar een mensenrecht, nietwaar? Daarover gaan we ons toch niet druk maken?

Begin 2013 organiseert de Antwerpse procureur generaal Yves Liégeois een persconferentie. Hij kondigt een strafonderzoek aan tegen procureur des konings Herman Dams. Die laatste zou ‘feiten en contacten’ omtrent de zaak Jonathan Jacob niet hebben meegedeeld. ‘Ongezien’, stelt de procureur-generaal.

Herman Dams komt in een mediastorm terecht en kan zich niet verdedigen. Het is een herhaling van de Fortiszaak uit 2008. Toen werd een magistrate beschuldigd van schending van haar beroepsgeheim door de eerste voorzitters van het hof van cassatie en het Brusselse hof van beroep. Bijna drie jaar later velt het Gentse hof van beroep het Fortisgatearrest. Van de oorspronkelijke beschuldigingen blijft er niets over. Intussen werd deze magistrate gedurende drie jaar bijna dagelijks gestenigd in de media. En toch, in het arrest Kyprianou van 15 december 2005 heeft de grote kamer van het Europees Hof er al op gewezen dat de vereiste van onpartijdigheid van magistraten maakt dat ze geen gebruik mogen maken van de pers, zelfs niet om te antwoorden op provocaties (art. 6.1 EVRM). Bovendien moeten ook korpsoversten het vermoeden van onschuld eerbiedigen (art. 6.2 EVRM). In België mogen korpsoversten echter wel persconferenties organiseren, beschuldigingen uiten en iemand persrechtelijk executeren. In België mogen korpsoversten dit zelfs ongestraft doen. Want België, weet je, dat ligt ver van Straatsburg. En het recht op een eerlijk proces en het vermoeden van onschuld, dat zijn toch maar mensenrechten, nietwaar?

In Nederland zijn er het laatste decennium meerdere gevallen van gerechtelijke dwaling aan het licht gebracht door onderzoeksjournalisten. Bekend zijn de Schiedammer parkmoord en de zaak van Lucia de Berk. In België kennen we dit fenomeen niet. Nu zijn er maar twee mogelijkheden. Ofwel heeft België geen traditie in dergelijke onderzoeksjournalistiek, ofwel werkt het Belgisch justitieel apparaat feilloos. De laatste hypothese is echt wel bijzonder onwaarschijnlijk. Maar gerechtelijke dwalingen, daar maken we ons toch geen zorgen over? Waarom zouden we dat doen? Het recht op een eerlijk proces, het is maar een mensenrecht, nietwaar?

En toch, een lichtpunt aan de gitzwarte hemel

Hebben we dan helemaal geen vooruitgang geboekt in 2013? Neen hoor, dat zou zelfs ik niet durven te beweren. Wel integendeel zelfs!

We hebben namelijk het gerechtelijk arrondissement BHV hervormd. We hebben gezorgd voor Franstalige magistraten tot diep in Vlaanderen. En met het akkoord van oktober 2013 over de aantallen magistraten hebben we beslist dat er voor dat arrondissement alleen 75 Franstalige magistraten bijkomen. En nog eens een 60-tal Franstalige griffiers en een 50-tal Franstalige personeelsleden. Zo hebben we alvast het fundamentele mensenrecht om Frans te spreken tot diep in Vlaanderen nageleefd. Hiervoor werden de nodige financiële middelen gezocht en gevonden. Men moet toch het recht hebben om in Vlaanderen te wonen en tegelijk Vlaanderen de rug toe te keren? Want dat, dat is pas een fundamenteel mensenrecht.

Justitie is er dus echt wel op vooruitgegaan in 2013. Bedankt institutionele meerderheid voor deze fundamentele verbetering van de mensenrechten. Justitie lijkt in 2013 nog iets meer op onrecht dan in 2012. Van harte bedankt!

Foto: © Reporters

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>