Hysterische tijden

We leven in hysterische tijden. Een week zoals deze kan dat alleen maar bevestigen. Twitter stond dagenlang roodgloeiend met commentaren op de gebeurtenissen in Charlottesville. Centrum van de mediastorm was, zoals gebruikelijk tegenwoordig, Trump en zijn domme reactie. Dom vanuit traditioneel oogpunt bekeken dan, want door niet te geven wat ‘iedereen’ wilde, namelijk een exclusieve veroordeling van neonazi’s en aanhangers van de Ku Klux Klan, toonde hij zijn niet politiek-correcte stijl. Net dat waarop hij zijn politiek kapitaal heeft gebouwd. Dat hij misschien een punt had toen hij stelde dat er ook linkse gewelddadige extremisten waren, was daarbij niet relevant. Paradoxaal genoeg tellen de feiten op zo’n moment niet meer, ook niet voor de massamedia. Net wat ze altijd aan president Trump verwijten. Het enige wat voor hen telt, is dat het verwachtingspatroon doorbroken wordt. Ze vinden dat een Amerikaanse president op crisismomenten niet zijn eigen gelijk hoort te willen halen, maar boven de controverse moet uitstijgen. Dat gaat Trump niet doen. Helemaal in lijn met zijn voorbeelden uit de grote populistische traditie in Amerika zoals Andrew Jackson (zie hier).

En dan was er de aanslag in Barcelona. Ineens mocht er niet meer ingezoomd worden op de identiteit en de overtuigingen van de daders. Eigenlijk heeft hij, Trump, dus wel wat gemeen met de hysterische linkse media. Zij slaan beide munt uit hun eenzijdige reacties op gebeurtenissen. Ook de media weten wat hun lezers van hen verwachten, en gaan niet boven het tumult staan om een evenwichtige analyse te maken.

Elvis Presley en pindanoten

Een triviaal voorbeeld zagen we recent passeren in de Nederlandse krant NRC, over de herdenking van 40 jaar Elvis.  ‘Elvis is een mooi voorbeeld van culturele toe-eigening: het “stelen” van zwart erfgoed door blanken.’ Niet alleen heeft een academicus op een blauwe maandag de theorie ineengeknutseld dat het ‘stelen’ heet als een blanke artiest zijn inspiratie haalt uit een andere cultuur, het is bovendien ineens ‘racistisch’ dat Elvis meer dan zijn zwarte voorgangers wordt herinnerd.

Een en ander past in de analyse van Nassim Taleb dat de meest intolerante minderheid zal winnen. Zo gauw er een kleine, hardnekkige minderheid is die de anderen in steeds verdere kruiperigheid kan brullen, zal de maatschappij zich moeten onderwerpen aan haar voorkeuren.

Taleb kwam tot zijn inzicht doordat hij bij een barbecue erop gewezen werd dat de opgediende limonade koosjer was. Al maakt de groep die staat op koosjervoedsel amper 0,3% van de bevolking uit, kan hij veroorzaken dat iedereen koosjer drinkt (herkenbaar aan de omcirkelde U op het etiket). Het is immers eenvoudiger om alle limonade uit een productielijn koosjer te maken, dan voor de hele keten van groothandel tot kleinhandel twee aparte drankjes te voorzien. Net zo vind je op een vliegtuig of in een school geen spoor van pindanoten (als Taleb politiek correct was, had hij zich gehouden aan zijn voorbeeld van die pinda’s). Deze ‘minderheidsregel’ zoals hij bekend staat, werkt in de economie niet als deze minderheid zich op een geografisch afgescheiden plek bevindt. Dan kan je immers efficiënt met beide voorkeuren rekening houden. En evenmin als het te kostelijk zou zijn om al het voedsel koosjer te maken. Waar de regel wel werkt, is in sommige gevallen met halalvoedsel. Al beloopt de praktiserende moslimpopulatie in Groot-Brittannië slechts 4%, toch is 70% van het geïmporteerde lam uit Nieuw-Zeeland er halal. Ik laat het aan de lezer om Talebs verdere analyse te verwerken, die uitweidt over het gebruik van het Engels, de verspreiding van de islam en veel meer.

Uiteraard zijn er ook minderheden die helemaal niet wensen dat de rest van de maatschappij zich aan hen aanpast (Sufi’s, Druzen enzovoort). Het punt dat we hier willen maken is dat een locale minderheid, als zij maar luidruchtig genoeg roept dat ze beledigd wordt, kan maken dat een heel land zich aanpast, terecht of onterecht. Vaak zal dat misschien onschuldig zijn, maar het kan ook veel kwaad bloed zetten bij de meerderheid. Een meerderheid die zich in de steek gelaten voelt, wendt zich dan misschien tot een figuur als Donald Trump of erger.