21 november. Historische dag: VU vooruit én achteruit bij verkiezingen 1971

1971   De Volksunie gaat tegelijk vooruit en achteruit. Bij de verkiezingen wordt de VU de tweede Vlaamse partij, na de CVP. Ze gaat vooruit, van 21 naar 22 zetels. De opgaande lijn van de VU wordt bij de volgende wetgevende verkiezingen van 10 maart 1974 omgebogen. Geen verrassing voor de kenners, want in 1971 behaalde de VU 536 287 stemmen, en ging daarmee zo’n vijftigduizend stemmen achteruit vergeleken met drie jaar voordien. Apparentering en de grillen van ons kiesstelsel maken dat je inderdaad tegelijk vooruit en achteruit kan gaan. Zou iets voor Trump zijn.

1964   Paus Paulus VI sluit in Rome de derde zitting van het Tweede Vaticaans Concilie.

Evert van Benthem (°1958)

1958   Geboorte in St. Jansklooster (Overijssel) van de Nederlandse schaatskampioen Evert van Benthem die twee jaar na elkaar (1985 en 1986) de Elfstedentocht wint. Hij wordt later ploegleider van een marathonschaatsploeg, en presenteert het tv-programma ‘Groen en Grondig’ van de TROS. In 2000 emigreert hij naar Canada en begint een melkveebedrijf in Spruce View (Alberta), in het westen van Canada.

1940   Geboorte in Amsterdam van Henk Jurriaans, Nederlands kunstenaar die met vier vrouwen samenleefde, onder wie zijn echtgenote Marte Röling. Hij verwierf in de vroege jaren 1970 bekendheid door zichzelf ten toon te stellen in het Stedelijk Museum Amsterdam. Zo zie je toch maar weer: niet alles wat je in een museum ziet, is kunst. Ook als psycholoog, zijn eigenlijk beroep, was Jurriaans minstens origineel. Zijn bekende uitspraak was: ‘Ik ben oké, jij bent een lul’. Hij werd 64.

1905   Albert Einstein publiceert zijn massa-energierelatie E=mc2 in de Annalen der Physik.

1887   Geboorte in Schaarbeek van Karel Waternaux, Vlaams-nationalist en Heel-Nederlander. Al vóór 1914 sluit hij aan bij de Groeningerwacht van Merksem waar hij in nauw contact komt met August Borms. Tot diens overlijden blijven ze bevriend. Hij treedt in 1915 toe tot het activisme, werkt mee aan het Antwerpse dagblad Het Vlaamse Nieuws en richt in 1916 te Merksem een Vlaams Economisch Secretariaat op. In 1917 wordt hij lid van de Raad van Vlaanderen. In november 1918 wijkt hij uit naar Nederland en wordt er administrateur bij de scheepswerf Wilton-Feyenoord in Rotterdam. De Belgische regering veroordeelde hem bij verstek tot levenslang.

In 1936 richt hij met anderen de Stichting Noord-Nederland-Vlaanderen op, die vooral op cultureel gebied werkzaam is. Zijn activiteiten in die Stichting waren niet gering. Hij wist ze tot een landelijke organisatie uit te bouwen met afdelingen in verschillende grote steden in het Noorden. De Stichting had een eigen blad, Dietse Tijdingen. Tegelijk werkt hij voor Volk en Staat en wordt de VNV-vertegenwoordiger in Nederland. Staf de Clercq bevordert hem in 1941 tot gouwleider voor Noord-Nederland. De Stichting Noord-Nederland-Vlaanderen wordt in juli 1941 op last van de Duitse bezetter opgeheven.

In september 1944 wijkt hij met zijn familie uit naar Duitsland. In mei 1945 keert hij echter terug naar België, waar hij enkele maanden later wordt gearresteerd. Waternaux wordt veroordeeld tot vijftien jaar cel. Na zijn vrijlating in 1950 richt hij te Antwerpen een accountantskantoor op. Hij blijft intens actief in de Algemeen Nederlands-Suid-Afrikaans-Vlaamse Vereniging (ANSAV). In politiek opzicht kiest hij voor de Volksunie. Hij overlijdt in 1962 op zijn 74ste.

1877   De Amerikaanse zakenman Thomas Edison verkrijgt patent op een apparaat dat geluid kan opnemen en weergeven: de fonograaf.

1841   Op deze dag vallen er door een instorting in de La Boulemijn bij Pâturages (Henegouwen) 28 doden. In de volgende jaren volgen nog talrijke mijnrampen in de Borinage: op 6 juli 1842 een aardverschuiving in de Petite Forêt N° 10 mijn bij Châtelineau, 7 doden. Op 1 juni 1843 vallen in de mijn van Chauve à Roc bij Marchienne-au-Pont 7 slachtoffers door mijngas. In de Sainte-Marie de la Réunionmijn bij Mont-sur-Marchienne komen op 15 november 1843 bij een ongeluk 6 mensen om het leven.

1845 is een nog erger rampjaar: op 8 maart veroorzaakt een mijnongeluk in de Forêt N° 8 mijn nabij Châtelineau 5 doden. Een week later, op 15 maart vallen er door mijngas 10 doden in de Saint-Augustinmijn bij Marchienne. Het aantal slachtoffers van de explosie in de steenkolenmijn van Boussu-Bois op 5 mei valt niet te achterhalen. Op 1 augustus 1845 komen door twee ongevallen in de N° 5 mijn bij Marcinelle 16 mensen om het leven. Tegelijk eist een mijnramp in de Nord du Boismijn bij Boussu 42 doden.

En zo gaat het maar door: door een ongeluk in de Sainte-Suzannemijn bij Marchienne op 5 september 1846 vallen er 10 doden. En dan, in stijgende lijn: op 22 maart 1847 een mijnongeluk in de steenkoolmijn Sauwartan in Dour met 57 doden en op 22 maart 1850 de tot hiertoe grootste mijnramp in de steenkoolmijn XXIV Actions nabij Quaregnon: 76 doden. Daarmee is deze trieste reeks niet beëindigd, maar misschien was dit genoeg voor vandaag?

Jean-Francois Pilatre de Rozier (1754-1785)

1783   De eerste vrije, bemande ballonvaart. Twee Fransen, Jean-François Pilâtre de Rozier en François Laurent d’Arlandes, maken op 21 november 1783 de eerste vrije en bemande vaart met een heteluchtballon, in die tijd nog een uiterst spannende onderneming.

De heteluchtballon is uitgevonden door de gebroeders Montgolfier. Na een succesvolle demonstratie met enkele dieren aan boord is het tijd voor bemande vluchten. Omdat dit nog niet helemaal zonder gevaar is, bepaalt koning Lodewijk XVI dat tijdens de eerste proefvluchten alleen misdadigers als passagier mee mogen vliegen. De historicus van de koning, Jean-François Pilâtre de Rozier, wil zelf kennelijk echter onderdeel van de geschiedenis worden. Hij vraagt de koning of hij als passagier mee mag, samen met zijn vriend de markies François Laurent d’Arlandes.

De ballon stijgt in het begin van de middag op vanaf het kasteel van deze markies, het château de la Muette, vlakbij het Bois de Boulogne in Parijs, bereikt een hoogte van achthonderd meter en landt 25 minuten later op de Butte-aux-Cailles, een van de zeven heuvels van Parijs. Dat is een afstand van bijna negen kilometer. Beide mannen zetten ongedeerd weer voet op aarde. Maar een jaar later zal Pilâtre de Rozier het eerste slachtoffer van een dodelijk ongeval met een heteluchtballon worden.

1695   Overlijden in Engelse componist Henry Purcell, pas 36, aan tuberculose. Exponent van de barokmuziek met werken als The tempest, de opera Dido and Aeneas, Odes for Saint Cecilia’s Day, Funeral music for Queen Mary, My Heart is inditing, enz.

1443   De troepen van hertog Filips de Goede nemen ’s nachts bij verrassing Luxemburg in, dat hem in 1441 was toegewezen. Hij verijdelt zo een poging van de hertog van Saksen om Luxemburg van de Lage Landen los te maken.