23 december. Net binnen: Thomas Malthus overleden, vreesde bevolkingsexplosie maar vergat massamigratie

Heleen van Meurs (1930-2017)

2017   Overlijden in Zwolle (Overijssel) van Heleen van Meurs (87). Ze was omroepster, interviewster en presentatrice bij AVRO, VPRO en TROS. Ze speelde en regisseerde onder meer bij het Rotterdams Toneel, de Nederlandse Komedie en de Nieuwe Komedie. Op televisie was ze onder meer te zien in Boerin in Frankrijk, Maigret, De glazen stad en Waaldrecht. En op het witte doek in Turks fruit.

2003   Tewaterlating van de Queen Mary, het grootste passagiersschip ooit. Lengte: 345 m; breedte: 41 m; capaciteit: 2620 passagiers + 1253 bemanningsleden. Gemiddelde kosten 250 euro per persoon per dag.

1990   De Slovenen spreken zich in een referendum uit voor verzelfstandiging van de Joegoslavische deelrepubliek Slovenië. Sloveense leiders verklaren dat ze binnen zes maanden de onafhankelijkheid zullen proclameren. Wat ook is gebeurd.

1986   De Vlaamse Raad keurt het decreet ‘houdende uitroeping van het IJzermonument en het omringende domein te Diksmuide tot Memoriaal van de Vlaamse Ontvoogding’ goed. Het voorstel was een week eerder ingediend door CVP-volksvertegenwoordigster Jozefa de Loore-Raeymaekers. Er kwam geen steun van de socialisten en de liberalen: zij achtten de christelijke inslag van het monument niet representatief voor de hele Vlaamse gemeenschap. Vrijzinnige volksvertegenwoordigers van de Volksunie – en zo waren er wel wat – keurden het decreet wel goed. Een kwestie van prioriteiten.

1984   In het Zuiden van Turkije, 8,5 km uit de kust begint de berging van het 3400 jaar oude scheepswrak Uluburun, het oudste van de wereld. Het schip was in 1982 ontdekt door een sponsvisser. Tussen de vondsten ligt een gouden stempel, naar blijkt het enige bewijsstuk voor het faraoschap van de Egyptische koningin Nefertiti. Ook worden er muziekinstrumenten gevonden, gemaakt van ivoor, en verder nijlpaardtanden, schildpadden, juweelkisten en gouden en zilveren sieraden. De berging, in feite onderwateropgraving, duurt tot 1994. De vondsten worden tentoongesteld in het Archeologisch Onderwatermuseum in de burcht van Bodrum.

Jennifer Hoffman (°1980)

1980   Geboorte in Gouda (Zuid-Holland) van Jennifer Hoffman, Nederlands actrice en presentatrice. Op televisie speelde ze de hoofdrol (Hannah) in de serie De luizenmoeder, Sam de Graaf in de serie Westenwind en Max Noordhof in de serie Spoorloos verdwenen. Andere series: Samen, Rauw, Verborgen gebreken, Dokter Tinus, Sophie’s Web. Films: Spion van Oranje, Homies, Rendez-vous, Familieweekend, Hartenstrijd, enz. Ze had van 2000 tot 2006 een relatie met acteur Daan Schuurmans, maar hun voorgenomen huwelijk werd op de valreep afgeblazen.

1979   Sovjetinvasie in Afghanistan: de hoofdstad Kaboel wordt ingenomen.

1972   De Nicaraguaanse hoofdstad Managua wordt getroffen door een twee uur durende serie aardbevingen die driekwart van de stad verwoesten. We weten dat het om een aardbeving van 6.2 op de schaal van Richter ging en dat ze om 12u27 begon, maar het exacte dodental is onbekend. De schattingen lopen uiteen van 6000 tot 20 000, met bovendien ruim een kwart miljoen daklozen.

1949   Geboorte in Steenbergen (Noord-Brabant) van de ongelukkige politica Ella Vogelaar. Deze communiste werd sociaal-democrate en was in 2007-2008 minister voor Wonen, Wijken en Integratie in het kabinet-Balkenende IV. Na vele incidenten werd ze door haar eigen partij (PvdA) gedwongen tot aftreden. Naar haar werden de Vogelaarwijken genoemd, 40 probleemwijken in Nederland. Eerder was ze in 1988 de eerste vrouwelijke voorzitter van de onderwijsbond ABOP en tot 2000 vicevoorzitter van de vakbond FNV. Naar aanleiding van haar ministerschap bracht Vogelaar in februari 2009 een dagboek uit met als titel Twintig maanden knettergek: dagboek van een ministerschap. Ze was ook commissaris bij Unilever. Geen geldgebrek dus, maar ze leed aan depressies en maakte in 2019 zelf een einde aan haar leven.

1947   Demonstratie van de eerste transistor, door de Amerikaanse natuurkundige John Bardeen en zijn Engelse collega Walter Brattain. Nobelprijs natuurkunde 1956.

1946   Oprichting van de Raad van State, als een rechtsprekend college buiten de rechterlijke orde. In 1980 kwam daar nog het Arbitragehof bij, naam die later werd gewijzigd in Grondwettelijk Hof.

Helmut Schmidt (1918-2015)

1918   Geboorte in Hamburg van Helmut Schmidt, economist, gematigd sociaaldemocraat. Verschillende keren volksvertegenwoordiger en minister. Hij volgt in 1974 Willy Brandt op als bondskanselier, toen diens topadviseur Günter Guillaume was ontmaskerd als Oost-Duitse spion. Trok zich in 1982 terug uit het politieke leven omdat de SPD hem te links was geworden. In 1941-1942 diende hij als officier aan het Oostfront en verdiende daar het IJzeren Kruis bij het beleg van Leningrad. In 1945 vocht hij mee tijdens het Ardennenoffensief, werd door het Britse leger krijgsgevangen genomen op de Lüneburger Heide en zat tot augustus 1945 gevangen in Zedelgem (West-Vlaanderen). Autobiografie: Außer Dienst (2008). Pianist en kettingroker. Hij overleed in 2015 op de leeftijd van 96.

1917   De katholieke oud-studentenleider Leo van Puyvelde stuurt een artikel ‘De Vlaamse Beweging en de Oorlog’ naar het maandblad De Gids. Het duurt tot februari 1918 eer De Gids het publiceert. Van Puyvelde brengt de oorlog door in Nederland, waar hij werkzaam is op een Belgisch regeringskantoor. Hij spoort de Vlamingen nogmaals aan zich onvoorwaardelijk af te keren van de activisten. Tevens sprak hij zijn wantrouwen uit tegen de meest bekende passivisten, want wat zou er hen na de oorlog van weerhouden om met de activisten samen te werken? Wegens zijn houding werd Van Puyvelde door de flaminganten reeds tijdens de oorlog beschouwd als een renegaat, die uit de leidende kringen van de Vlaamse beweging moest worden geweerd.

1865   België, Frankrijk, Italië en Zwitserland komen een Latijnse muntunie overeen. Uiteindelijk gaat ze niet door. Een van de vele pogingen om België in het zuiden te verankeren. In de jaren 1950 zal het nog eens worden geprobeerd, als alternatief voor de Europese Gemeenschap.

1834   Overlijden in St. Catherine, nabij Bath (Somerset) van Thomas Malthus (68), Engels demograaf en econoom, bekend van zijn waarschuwingen voor de potentiële gevaren van te sterke bevolkingsgroei. In 1798 publiceert Mathus zijn An Essay on the Principle of Population waarin hij voorspelt dat de economische groei altijd achter zal blijven op de bevolkingsgroei: ‘Het vermogen van de mens tot bevolkingsgroei is onbegrensd veel groter dan het vermogen van de aarde om voor de mens een bestaan te produceren’. Dit zal leiden tot maatschappelijke ellende. In 1805 werd Malthus benoemd tot hoogleraar economie in Cambridge.

Malthus meent dat de rampen waardoor de hoeveelheid mensen op aarde in toom wordt gehouden, zoals epidemieën en oorlogen, onvoldoende zijn om de exponentiële groei van de bevolking ten opzichte van de lineaire groei van de voedselproductie te corrigeren. Wat hij niet heeft voorzien, is de export van overmatige bevolkingsgroei door migratie.

1790   Geboorte in Figeac (Occitanië) van Jean-François Champollion, Frans taalkundige en grondlegger van de egyptologie. Hij slaagde als eerste in het ontcijferen van de Egyptische hiërogliefen.

Koop nu Vandaag in de loop der jaren in de Doorbraak-boekhandel.