26 oktober. Net binnen: de kogel voor het Elzasser autonomiestreven

2002   Russische militairen bestormen het Dubrovka-theater in Moskou, waar Tsjetsjeense terroristen 922 mensen drie dagen lang gegijzeld houden. Hierbij sterven 50 terroristen en 150 gegijzelden.

Georges Dumezil (1898-1986)

1978   Georges Dumézil (1898-1986) wordt verkozen tot lid van de Académie française. Dumézil ontwikkelde een vergelijkende oorsprongsgeschiedenis van de Indo-Europese talen. Hij kreeg hierdoor wereldfaam en zijn werk was van grote invloed op het gebied van vergelijkende mythologie en Indo-Europese studies.

1970   Overlijden in Utrecht van de Vlaamse, in Brugge geboren, bioloog en astrofysicus Marcel Minnaert. Hij realiseerde baanbrekend werk op het gebied van de spectroscopie en de spectraallijnen. Hij was ook directeur van de Utrechtse sterrenwacht. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij als radicaal flamingant en activist naar Nederland gevlucht. Hij werd nadien een bekende pacifist en marxist.

1954   Overlijden in Antwerpen van Floris Prims (72), priester, historicus, schrijver en stadsarchivaris te Antwerpen. Prims was een verdienstelijk intellectueel uit de eerste helft van de 20ste eeuw, maar heeft nooit kunnen kiezen tussen zijn Vlaamse inzet en zijn Belgische overtuiging. Vanuit het Franstalige Sint- Jozefscollege te Herentals stuurt hij regelmatig bijdragen naar De Student en Jong Dietsland. Hij sticht er ook een Vlaamse kring. Na zijn priesterwijding (1905) studeerde hij geschiedenis aan de KULeuven.

In 1904 werd hij medewerker van het tijdschrift Dietsche Warande en Belfort en vanaf 1912 werkt hij mee aan de uitbouw van de Christelijke Arbeidersbeweging in Gent. In 1923 wordt hij aangesteld tot stadsarchivaris van de stad Antwerpen. Hij werd aangesteld tot professor en later rector aan de Katholieke Vlaamse Hogeschool voor Vrouwen (1921-1926)

Hij schrijft tientallen boeken en studies over de geschiedenis van Antwerpen. Zijn bekendste en omvangrijkste werken zijn: Geschiedenis van Antwerpen in 29 delen en Antwerpiensia in 24 delen. Tijdens de jaren 1938-1940 neemt Prims onder de schuilnaam van Berthout in de lokale Kempische weekbladen stelling tegen het Vlaams-nationalisme. Na de Tweede Wereldoorlog stelt hij zich in dienst van de katholieke en unitair-belgicistische politiek. In 1952 wordt Prims lid van de Koninklijke Commissie voor Geschiedenis.

1939   De Elzasser autonomist Karl Roos wordt ter dood veroordeeld door een Frans krijgsgerecht. Een militaire rechtbank, normaal alleen in oorlogstijd voor burgers bevoegd, was mogelijk omdat Frankrijk op 3 september 1939 de oorlog had verklaard aan Duitsland. Bij het begin van het proces had de procureur-generaal verklaard: ‘Ik ben hier om de autonomistische pest uit te roeien’. Roos had in september 1927 de Autonomistische Landspartij voor de Elzas opgericht die zich als doel stelde ‘de oprichting van een vrij Elzas-Lotharingen, lidstaat van de Verenigde Staten van Europa, bemiddelaar tussen Frankrijk en Duitsland’. Hij wordt op 6 februari 1940 in Champigneulles (Lotharingen) gefusilleerd. Hij is dan 61.

1927   Op initiatief van de socialistische minister Camille Huysmans wordt een Verdrag betreffende de intellectuele toenadering tussen België en Nederland gesloten. Dat verdrag wordt nooit uitgevoerd. Door gebrek aan financiële middelen, verzekert de regering. Toen al.

Felix de Kat

1917   Eerste publicatie, in de Verenigde Staten, van de strip van Otto Messmer (1892-1983) met het personage Felix de Kat.

1911   De arts Sun Yat-sen (1866-1925) wordt uitgeroepen tot president van de Chinese republiek. Zijn werk The three principles of the people (1912) krijgt wereldwijde aandacht. Die drie principes zijn: volksnationalisme, volksinspraak en volkswelvaart. Het boek wordt nog regelmatig herdrukt.

1905   Vreedzaam separatisme: Noorwegen en Zweden gaan uit elkaar. Deze scheiding zal als voorbeeld dienen voor Tsjechoslowakije dat zich op 1 januari 1993 eveneens vreedzaam opsplitst in Tsjechië en Slowakije.

1895   Geboorte in Blanzy-les-Mines (Bourgondië) van de schrijver Johannès Thomasset, hoogleraar natuurwetenschappen die zich daarna wijdt aan archeologisch en paleontologisch onderzoek. In zijn jeugd verbonden met het symbolisme (Emile Verhaeren). Hij schreef een Bourgondisch volkslied, Paysages et cités, en voert zijn verdere leven strijd voor een renaissance van het ‘heidense en Noordse’ Bourgondië, een regio waarvan hij zei dat ’er een geest van het land werd bewaard omdat de inspiratie van de bodem zeer krachtig was en zeer dierbaar voor de harten van de mensen, en dat de wijn vlammen moest uitstorten voor zijn goden en zijn gelovigen’. Hij was in de jaren twintig een aanhanger van een Europese verstandhouding gebaseerd op de alliantie van Frankrijk en Duitsland. In 1945 wordt hij veroordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf, hoofdzakelijk wegens zijn samenwerking met Duitse instanties op archeologisch vlak.

Henri Dunant (1828-1910)

1863   Start van de Internationale Conventie van Genève. Deze bijeenkomst, waaraan afgevaardigden uit veertien verschillende landen deelnemen, zal uiteindelijk leiden tot oprichting van het Internationale Rode Kruis.

Na de slag van Solferino (1859), waar hij zich ontfermt over de 40 000 achtergelaten gewonden, schrijft de Zwitserse bankier Henri Dunant (1828-1910) een boek Un souvenir de Solferino dat het wereldgeweten schokt en de grondslag wordt voor de Internationale Conventie van Genève (26-30 oktober 1863) waaraan afgevaardigden uit 16 Europese landen afspraken maken over hoe om te gaan met gewonden tijdens oorlogssituaties. Samen besluiten ze in elk land vrijwillige hulpverenigingen op te richten die zijn uitgerust en opgeleid om gewonden op het slagveld te verzorgen. De gewonden op het slagveld, het medisch personeel en hun uitrusting moeten als neutraal worden beschouwd en door een kenteken beschermd: het rode kruis, op witte achtergrond, een inversie van de Zwitserse vlag. Dunant ontvangt in 1901 de eerste Nobelprijs voor de Vrede.

1822   Bij Koninklijk Besluit van Willem I van 26 oktober 1822 wordt de landtaal – in Vlaanderen dus het Nederlands – de enige administratieve taal, ook voor de interne diensten van steden, kerkfabrieken enzovoort.

1800   Geboorte in Parchim van de Pruisische maarschalk van Deense afkomst Helmuth von Moltke, hoofd van de Pruisische generale staf van 1857 tot 1888. Hij was een van de beroemdste strategen van zijn tijd.

1757   Geboorte in Nassau an der Lahn (Rijnland-Palts) van de Pruisische staatsman Heinrich Friedrich Karl von und zum Stein. Hij was de reorganisator van Pruisen onder de Napoleontische bezetting en inspireerde het edict van oktober 1807 dat de lijfeigenschap afschafte en de steden voorzag van door middel van cijnskiesrecht gekozen vergaderingen. De jonge romantische schrijvers zagen in hem het symbool van de hervormingen die ze verwachtten. Als adviseur van de tsaar van Rusland in 1812 nam hij het jaar daarop deel aan de bevrijdingsoorlog van Pruisen en nam hij deel aan het congres van Wenen. Hij schreef talrijke historische werken en was de oprichter van de Monumenta Germaniæ historica.

1653   Overlijden in Parijs, in ellende, van Théophraste Renaudot (67), protestantse arts, oprichter van de eerste Franse krant, La Gazette, waarvan het eerste nummer in 1631 verscheen. In 1926 werd de literaire prijs Prix Renaudot naar hem genoemd.

1289   Oprichting in de Provence van de Universiteit van Montpellier.