27 juni. Historische dag: IJzeren Gordijn doorgeknipt

Elk jaar   In Duitsland de Siebenschläfertag (Zevenslapersdag), de gedenkdag van de Zevenslapers van Efeze. Aan deze datum werd door Germaanse, later Duitse boeren een belangrijke meteorologische betekenis gegeven. Volgens de traditie houdt het weer van Zevenslapersdag zeven weken aan.

De zeven werden in 251 vanwege hun geloof op bevel van de Romeinse keizer Decius in een grot bij Efeze (Turkije) ingemetseld. Als men 196 jaar later, in 447, de grot toevallig opent, treft men de gebroeders fris en vrolijk aan, maar nu voorzien van een aureool, alsof ze gestorven waren en heiligverklaard. Ze dachten zelf maar één nacht te hebben geslapen. Men laat ze vrij en verklaart ze bij leven tot martelaar.

De legende is vermoedelijk rond 500 na Chr. ontstaan en van voorchristelijke oorsprong. De grot van de Zevenslapers is te bezichtigen in de ruïnes van Efeze. Bij de grot is een basiliek gebouwd. Naar aanleiding van het Tweede Vaticaans Concilie zijn de Zevenslapers in 1969 met een groot aantal andere heiligen uit de heiligenkalender gehaald, omdat hun leven als te weinig historisch gefundeerd werd beoordeeld.

1993   De Amerikanen vuren kruisraketten af op doelen in Bagdad (Irak), zogezegd als vergelding voor een plan om oud-president Bush te vermoorden.

Aselin Debison (°1990)

1990   Geboorte in Glace Bay (Nova Scotia) van de Canadese zangeres Aselin Debison, artiestennaam van Aselin Ettinger. Ze begon als kindster, en treedt op sinds haar 8ste. Ze is thuis in wereldmuziek, folk en pop. Bekende nummers van haar zijn o.m. Somewhere over the rainbow / What a wonderful world, The island, The littlest angel, Bigger than me, Life, Faze.

1989   De ministers van Buitenlandse Zaken van Hongarije en Oostenrijk knippen het IJzeren Gordijn door. Deze gebeurtenis was vooral symbolisch. Al op 2 mei van datzelfde jaar waren de eerste grensversperringen ontmanteld.

Het IJzeren Gordijn was een scheidingslijn tussen het communistische Oostblok en het Westen. De grens ontstond kort na de Tweede Wereldoorlog en werd hét symbool van de Koude Oorlog. In Hongarije kwam er het eerst een scheur in de grens.

Hongarije was de meest democratische staat van het Warschaupact, het militair bondgenootschap van communistische landen in Oost-Europa. In 1988 werd er openlijk gesproken over een terugkeer van een meerpartijenstelsel en werden enkele oude politieke partijen opnieuw opgericht. Een jaar later werden de geëxecuteerde leiders van de opstand van 1956, onder wie premier Imre Nagy en militair leider Pál Maléter, openlijk in ere hersteld. De herbegrafenis van deze leiders op 16 juni werd door vele Hongaren bijgewoond en liep uit op een vernedering van de communistische partij.

De zaak kwam in juli 1989 in een stroomversnelling door het overlijden van de voormalige Hongaarse communistenleider János Kádár. Nog diezelfde maand bracht George Bush als eerste Amerikaanse president een bezoek aan Hongarije. Onder Kádár waren er wel al enkele kleine hervormingen doorgevoerd. Het land ging zich politiek gezien steeds meer richten op het Westen. Op 2 mei 1989 werden de eerste grensversperringen ontmanteld en op 27 juni 1989 knipten de ministers van Buitenlandse Zaken van Hongarije en Oostenrijk het IJzeren Gordijn door.

Dit was niet alleen een historisch moment voor Hongarije, maar eigenlijk voor heel Europa. Vanaf dat moment probeerden DDR-burgers die op vakantie gingen naar Hongarije massaal naar West-Duitsland te reizen. De dreigende leegloop van Oost-Duitsland zorgde ervoor dat de DDR-leiders later dat jaar besloten de Berlijnse Muur te openen.

1954   De kunstschilder Marcel Gromaire (1892-1971), bekend van zijn aangrijpende loopgravenschilderijen, verklaart in Rijsel: ‘De Nederlanden, onze Nederlanden, die van Friesland tot Saint-Quentin, ondanks de versnippering van grenzen en dialecten, een prachtige gemeenschappelijke geschiedenis bezitten, een identiek licht, een homogeen menselijk klimaat in zijn verscheidenheid, verdienen, lijkt mij, veel liefde. En ik weet dat ze in staat zijn om, aan degenen die van hen houden, alle warmte van een diep leven te schenken’.

Karel de Flou (1853-1931)

1931   In Brugge overlijden van Karel de Flou (1853-1931), historicus, filoloog en letterkundige, maar vooral de vader van de Vlaamse toponymie ofte plaatsnaamkunde.

1909   Eerste gemotoriseerde vlucht boven Nederland: in Etten-Leur vliegt de Fransman Charles de Lambert 3,5 minuten met zijn toestel Wright Flyer.

1856   Bij Koninklijk Besluit wordt de ‘Vlaamse Commissie’ opgericht, beter bekend als Grievencommissie, ‘teneinde maatregelen op te zoeken en aan het Staatsbestuur aan te wijzen, bekwaam om de ontwikkeling der Nederduitse letterkunde te verzekeren en om het gebruik der Nederduitse taal te regelen in hare betrekkingen met verschillige gedeelten van het openbaar bestuur’.

Onder de negen leden waren er zeven vooraanstaande flaminganten, strijders van het eerste uur: Hendrik Conscience, Jan-Baptist David, Frans H. Mertens, Frans Rens, Ferdinand A. Snellaert, Eugeen E. Stroobant en Michiel van der Voort. Hun waren twee sympathisanten toegevoegd die meer politieke ervaring hadden: de gewezen katholieke volksvertegenwoordiger Guillaume J. de Corswarem uit Limburg en de Vlaamsgezinde Waal Lucien Jottrand.

Johannes E. Potgieter (1808-1875)

1808   Geboorte in Zwolle (Overijssel) van Johannes Everhardus Potgieter, schrijver en dichter, medeoprichter en jarenlang de belangrijkste redacteur van De Gids, een algemeen cultureel en literair tijdschrift dat nog altijd bestaat. Hij bleef bekend door onder meer Jan, Jannetje en hun jongste kind en Liedekens van Bontekoe. Van 1827 tot de Belgische revolutie van 1830 werkt Potgieter op een handelskantoor in Antwerpen. Daar maakt hij kennis met Zuid-Nederlandse literaire kringen, mede onder invloed van Jan Frans Willems. Hij overlijdt in 1875.

1787   De Engelse historicus Edward Gibbon (1737-1794) sluit het laatste deel af van zijn monumentale History of the Decline and Fall of the Roman Empire.

1595   De koopman en ontdekkingsreiziger Cornelis de Houtman bereikt met een kleine vloot de Indonesische Archipel op een reis om handelsmogelijkheden en scheepvaartroutes van Azië te onderzoeken.

Van 1498 tot 1595 was de handel in Oosterse specerijen volledig in handen van Portugal. Kaarten en vaarroutes werden geheimgehouden, waardoor Portugal het monopolie op de handel hield. De reis was hard, met scheurbuik, ruzies en bedreigingen aan boord en veel vertraging. Tijdens de gevechten met inlanders sneuvelden verschillende bemanningsleden. Alleen al op het kleine eiland Nosy Maritsa bij Madagaskar werden zeventig manschappen begraven, voornamelijk wegens scheurbuik. Door het groot aantal doden waren er niet meer genoeg manschappen in leven om vier schepen te bevaren en werd er een dat lekte verbrand.

In augustus 1597 1597 keerden drie van de vier schepen behouden terug. Toen waren nog 89 van de 249 bemanningsleden in leven, waarvan er twee op Bali waren achtergebleven. De reis was het startsein voor de handel met het Verre Oosten en de Nederlandse kolonialisering van het huidige Indonesië.