29 december. Net binnen: Raspoetin vermoord

Elk jaar   In Ierland Dag van de Grondwet. De huidige grondwet van Ierland trad officieel in werking op 29 december 1937. De Ierse grondwet werd door middel van een referendum aangenomen en kan ook alleen via een referendum worden gewijzigd. Beeld je in dat dit in België ook zo zou zijn…

2018   Overlijden te Beerta (Groningen) van Hans Heres (73), Nederlands communistisch politicus. Hij wordt wethouder in de toenmalige gemeenten Beerta en Reiderland. Bij de raadsverkiezingen in Reiderland in 1994 haalt hij met zijn partij een absolute meerderheid waardoor Reiderland ‘het laatste communistische bolwerk van Nederland’ wordt. Tot zijn aftreden in 2001 is hij formeel de laatste communistische wethouder van Nederland.

1989   De Tsjechische schrijver en staatsman Václav Havel (1936-2011) wordt ingezworen als (laatste) president van Tsjecho-Slowakije. Hij blijft in functie tot de splitsing van Tsjechië en Slowakije in 1992 en daarna, van 1993 tot 2003, is hij de eerste president van het zelfstandige Tsjechië.

Wikimedia Commons/Marion Golsteijn

Monument voor de liefde

1980   Overlijden te Moskou van Nadjezjda Mandelstam, geboren als Nadjezjda Jakovlevna Chazina, Russisch dissidente schrijfster. Ze studeert kunstgeschiedenis en trouwt in 1921 met Osip Mandelstam. Osip werd in 1934 gearresteerd en samen met Nadjezjda verbannen vanwege een epigram met een voor Stalin beledigende inhoud. Na Osips tweede arrestatie en overlijden in een doorvoerkamp in 1938 leidt Nadjezjda een zwervend bestaan om arrestatie te voorkomen, waarbij ze regelmatig van adres en baan verandert. Ze ziet het als haar levenstaak de poëzie van Osip te bewaren voor het nageslacht. Ze leert daarvoor het oeuvre van haar man uit haar hoofd.

Na Stalins dood kan Mandelstam terugkeren naar Moskou en publiceert ze haar memoires. Die geven een inzicht in de levenswijze van dissidente burgers in de Sovjet-Unie. Iedereen kon een verklikker zijn of worden. Iedereen die het regime onwelgevallig was kon worden veroordeeld. Een leven in volstrekte anonimiteit, of zoals Mandelstam zegt, ‘door zo stil te zijn als water en zo kort als gras’, was de beste mogelijkheid om te overleven.

In de Nadjezjda Mandelstamstraat in Amsterdam staat het bronzen gedenkbeeld Monument voor de liefde voor Nadjezjda en Osip Mandelstam, gemaakt door Hanneke de Munck en Chatsjatoer Bjely.

1975   Goedkeuring van de fusiewet die het aantal Belgische gemeenten van 2359 tot 596 reduceert. In 1983 zal dit aantal nog verder dalen tot 589 door de fusie van de zeven voorsteden met Antwerpen. Intussen zijn het er 581 en zet de trend zich door.

1952   In de VS komt het eerste gehoorapparaat met transistor op de markt.

1940   Geboorte in Eindhoven (Noord-Brabant) van Peter Koelewijn, Nederlands muzikant, songschrijver en producer. Wie kent niet Kom van dat dak af…

1931   De Luxemburgse regering zet het licht op groen voor de bouw van Radio Luxemburg. In 1931 legt prins Felix van Luxemburg de eerste steen voor het zendstation in Junglister, ten oosten van de stad. In 1933 beginnen uitzendingen in het Frans, Duits en Luxemburgs, en vanaf eind 1953 ook in het Engels en Nederlands. Dankzij de 185 meter hoge zendmasten (op 360 meter boven de zeespiegel), kreeg Radio Luxemburg een enorm bereik, tot in delen van Frankrijk, Duitsland, Engeland en Nederland.

1916   Moord in Sint-Petersburg op de Russische monnik Grigori Raspoetin, ooit adviseur van de tsarina. Hij werd rond 1869 in Siberië geboren als Grigori Jefimovitsj Novitsj. Als pelgrim trekt hij door Rusland totdat hij in 1905 aan het hof van de laatste Tsaar Nicholas II en zijn vrouw Alexandra verschijnt. De jonge kroonprins, of tsarevitsj, lijdt aan hemofilie. Omdat zijn bloed niet stolt, heeft hij voortdurend inwendige bloedingen. Raspoetin ‘bidt’ het kind weer gezond. Met vele fans tot gevolg, voornamelijk vrouwen.

Met zijn lichaamslengte van 1,93 is hij voor die tijd een echte reus. De monnik predikt dat met hem naar bed gaan hetzelfde is als bevrijding van de zonden. Raspoetin verkondigt de mening dat men zonde helemaal moet ervaren om ze te kunnen overstijgen. Dat geldt, stelt hij, zowel voor drank als voor seks, en beiden liet hij zich goed smaken.

Binnen zeer korte tijd bekleedt hij hoge posities aan het hof. Op de duur wordt er aan het hof geen enkele beslissing meer genomen, zonder dat Raspoetin er vooraf zijn zegen aan heeft gegeven. Om die onmogelijke toestand te beëindigen wordt hij vermoord door grootvorst Feliks Joesoepov, hertog Dimitri Pavlovitsj en volksvertegenwoordiger Vladimir M. Poeriskevitsj. Het lijk wordt in de Neva gedumpt.

Johanna ‘Hans’ Snoek (1910-2001)

1910   Geboorte in Geertruidenberg (Noord-Brabant) van Hans Snoek, Nederlands danseres en toonaangevende danspedagoge, oprichtster van het Scapino-ballet. Het gaat dus niet om een man, haar geboortenaam was Johanna Rosine Snoek.

1910   De Franse regering verbiedt in de dagbladen van ‘le département du Nord’ iedere publicatie van Nederlandstalige artikels als die niet voorzien zijn van een Franse vertaling.

1890   De ‘Slag bij Wounded Knee’, onwelvoeglijke benaming voor het bloedbad van Wounded Knee (Zuid-Dakota, VS): tussen de 200 en 300 Sioux-indianen, waaronder veel vrouwen en kinderen, worden doodgeschoten door soldaten van het Zevende Cavalerieregiment.

Dit is het laatste grote treffen tussen de blanken en de Indianen, precies twee weken na de dood van het Siouxopperhoofd Sitting Bull. De Indianen hadden het in deze periode in dit gebied zeer slecht. De strijd tegen de blanke kolonisten was eigenlijk al verloren en de situatie in het reservaat waarin ze moesten leven was erbarmelijk. De rantsoenen die ze hier van de regering ontvingen waren nauwelijks voldoende om te overleven.

1888   Geboorte te Hasselt van Jan Baptist Bellefroid, Vlaams activist. Hij is in zijn geboortestad al zeer jong voorzitter van de Jonge Klauwaarts, de katholieke Vlaamse studentengilde. Tijdens de Eerste Wereldoorlog sluit de christendemocraat Bellefroid zich aan bij het activisme en in 1917 werd hij lid van de Raad van Vlaanderen. In 1918 neemt hij de leiding op zich van het activistische Centraal Vlaams Propagandabureau. Dankzij een tijdig uitwijken naar Nederland kan hij de repressie ontlopen, maar wordt er niet minder verbitterd om. Pas midden 1940 verschijnt de inmiddels naar België teruggekeerde Bellefroid opnieuw op het toneel als medestichter en secretaris-penningmeester van de Nationaal-Socialistische Beweging Vlaanderen, een initiatief van zijn schoonvader, de Antwerpse advocaat Jozef Strijckers. Een jaar later, bij de oprichting van de Eenheidsbeweging VNV, is de rol van de NSBV al uitgespeeld.

1883   Geboorte in Edegem van de Vlaamse schrijfster Marie Gevers die vooral in het Frans publiceerde over het plattelandsleven in Vlaanderen. Haar eerste boek La Comtesse des digues betekende voor haar de doorbraak in Frankrijk. Zij vertaalde ook Nederlandse literatuur in het Frans, zoals Hollands Glorie van Jan de Hartog.