3 mei. Historische dag: Paasopstand in Dublin bloedig neergeslagen

Elk jaar   De Internationale Dag van de Zon. De waarde van de zon in het algemeen en als duurzame energiebron in het bijzonder, staat ieder jaar op 3 mei in het middelpunt van de belangstelling. De ‘Dag van de Zon’ is het minder bekende broertje van de Dag van de Aarde (22 april).

De zon is het hemellichaam waar de aarde omheen draait en waaraan zij licht en warmte ontleent. De zon is van vitaal belang voor het leven op aarde. Zonder het licht en de warmte van de zon zou onze planeet ijskoud en levenloos zijn. De zon beïnvloedt de atmosfeer en het weer doordat zij de zeeën en de oceanen verwarmt. Bovendien is zonlicht essentieel voor het fotosynthetische proces waarop vrijwel het gehele leven op aarde draait.

De ‘Dag van de Zon’ is een initiatief van de Amerikaan Denis Hayes (°1944) – de coördinator van de eerste ‘Dag van de Aarde’ – en werd in 1978 officieel uitgeroepen door toenmalig president Jimmy Carter van de Verenigde Staten. Onze voorouders hebben echter niet op Carter gewacht en vieren sinds mensenheugenis op 21 juni de zomerzonnewende.

1995   Overlijden te Nieuwegein van Aleide Andries (73), Vlaamse jeugdleidster en kloosterzuster. Werd tijdens het eerste naoorlogse kamp van de pas heropgerichte Dietse Meisjesbond Ik Dien tot algemeen leidster aangesteld (Dendermonde, 1950).

Maarten van Roozendaal (1962-2013)

Onder Andries’ impuls werd in 1952 opnieuw een tijdschrift uitgegeven onder de titel Gudrun. Op 2 februari 1961 trad Andries in bij het Sint-Magdalenaklooster van de dominicanessen te Horn bij Roermond in Nederland. Tot 1981 leidde ze samen met anderen het opvangtehuis voor kinderen Alto Vista.

1973   In zijn jaarlijkse State of the Union bekritiseert de Amerikaanse president Richard Nixon heftig het verlangen naar Europese onafhankelijkheid. Vervolgens stelt hij deze vraag: ‘Is het mogelijk om het beginsel van Atlantische eenheid op het gebied van defensie en veiligheid te verzoenen met het steeds meer “regionalistische” economische beleid van de Europese Gemeenschap?’

1962   Geboorte in Heiloo (Noord-Holland) van Maarten van Roozendaal, zanger, cabaretier en liedjesschrijver. Hij overleed in 2013, op zijn 51ste.

Borstbeeld Julius Hoste jr. (1884-1954)

1955   Kort na het overlijden van Julius Hoste jr. (1884-1954), zoon en opvolger van de stichter Julius Hoste sr. (1848-1933) werd op 3 mei 1955 de Stichting Het Laatste Nieuws opgericht door onder anderen de weduwe van Julius Hoste (jr.), Jeanne Persoons, Albert Maertens, de toenmalige directeur van de krant en Marcel Stijns, toen hoofdredacteur. De Stichting moet de onafhankelijkheid van het dagblad en haar redactie garanderen. Ze ziet toe op de ideologische koers van de krant. Ze kan de aanwerving of het ontslag van redactieleden goedkeuren of weigeren. De Stichting steunt hiervoor op de Verklaring van Oxford (14 april 1947), een progressieve, sociaalliberale beginselverklaring. Sinds 1970 wordt de redactie betrokken bij het bestuur van de Stichting.

1948   Oprichting van het Centrum Harmel bij de wet van 3 mei 1948. Twee jaar eerder, op 21 mei 1946, diende de christendemocratische politicus Pierre Harmel (1911-2009) in de Kamer van Volksvertegenwoordigers het wetsvoorstel in tot oprichting van instelling met een onmogelijk lange naam: het Centrum van onderzoek voor de nationale oplossing van de Maatschappelijke, Politieke en Rechtskundige vraagstukken van de verschillende gewesten van het land. Vandaar de alom gebruikte afkorting ‘Centrum Harmel’. Hij wijst op een malaise die Vlamingen en Walen tegenover elkaar plaatst en die de Belgische eenheid in het gedrang kan brengen.

Het Centrum bestaat uit vier afdelingen: een demografische afdeling, een economische afdeling, een morele en culturele afdeling en een juridische, politieke en administratieve afdeling. Het Centrum telt 45 leden waarvan 24 geen parlementair mandaat vervullen.

Het Centrum publiceert zijn eindrapport op 24 april 1958. Bepaalde conclusies van het Centrum liggen aan de basis van de staatshervorming(en). In 1991 verleende koning Boudewijn hem de titel van graaf.

Walter Bouchery (1908-1961)

1947   Eerste nummer vanWit en Zwart, kortstondig Vlaams-nationaal weekblad, opgericht in 1947 op initiatief van Walter Bouchery die zelf de titel bedacht. Bij de voorbereidende gesprekken waren onder meer betrokken: Adiel Debeuckelaere, Edward Brieven, Paul-Felix Beeckman, Jozef Custers, Frans van der Elst en Arthur de Bruyne. Leo Picard werd aangezocht als hoofdredacteur en zou het hoofdartikel schrijven voor de eerste editie. Bouchery liet echter erg voortvarend en zonder zijn gesprekspartners in te lichten al op 3 mei 1947 een eerste nummer verschijnen. Er zouden er nog twee volgen, daarna viel de gerechtelijke politie bij de drukkerij binnen en werd het blad verboden. Wit en Zwart wilde ‘de stem laten horen van het geslagen, maar krachtig herlevende Vlaanderen’. Inhoudelijk ging de meeste aandacht naar de repressie die uiteraard scherp werd bekritiseerd.

1945   Voor de kust van Lübeck worden twee Duitse transportschepen, de Cap Arcona en de Thielbeck, met aan boord 7000 à 8000 gevangenen uit het concentratiekamp Neuengamme, tot zinken gebracht door de Britse luchtmacht. Het Zweedse Rode Kruis had de Britten de dag ervoor gewaarschuwd voor de aanwezigheid van deze gedeporteerden, maar de RAF had de informatie niet aan haar piloten doorgegeven.

1916   Einde van de Paasopstand in Dublin. In 1886 zou Ierland beperkt zelfbestuur hebben gekregen, maar de wet werd door het Lagerhuis in Londen verworpen. Ook een tweede poging in 1893 mislukt. In 1914 wordt een derde wet voor zelfbestuur voorbereid, maar doordat de wereldoorlog uitbrak worden verdere gesprekken over wijzigingen in de grondwet uitgesteld. In januari 1916 beginnen de Ierse nationalisten met de voorbereiding voor een opstand. Vertegenwoordigers van de katholieke vrijheidsstrijders vroegen tijdens een audiëntie met de paus om zijn zegen. Na inname door de Britten van de General Post Office worden de opstandelingen geëxecuteerd. James Connolly, die een gebroken been heeft, wordt zittend neergeschoten. Joseph Plunkett krijgt toestemming om met zijn verloofde te trouwen net voordat hij sterft.

1938   Geboorte in Leuven van Louis Tobback, socialistisch politicus, gewezen minister van Binnenlandse Zaken en burgemeester van Leuven (1995-2018). Hij geeft volmondig toe dat ‘het uiteenvallen van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden de grootste ramp was uit onze geschiedenis’.

1930   Joris van Severen neemt ontslag uit het KVNV, dat hij met zoveel vuur in 1925 had helpen stichten. Ook buiten West-Vlaanderen worden de scheidingslijnen duidelijker. Alle voormannen staan eind 1930 voor de keuze: voor Van Severen of voor de meer gematigden die door hem smalend ‘neobelgicistische advocaten’ werden genoemd.

In 1931 verlaat Van Severen het KVNV om het Verbond van Dietse Nationaal Solidaristen (Verdinaso) te stichten.

1922   Vier wetenschappers van de Universiteit van Toronto (Canada) publiceren over een doorbraak in de ontdekking van insuline. Twee van hen, John Macleod en Frederick Banting ontvangen in 1923 de Nobelprijs voor de Geneeskunde.