30 maart. Net binnen: Herman Vos geboren, activist, (con)federalist, socialist

Ronald Reagan (1911-2004)

2004   Bijzetting van koningin Juliana in het graf van de Oranjes in de Nieuwe Kerk te Delft.

1987   Het schilderij Vaas met vijftien zonnebloemen (1889) wordt geveild voor $ 40 miljoen – een recordbedrag voor een doek van Vincent van Gogh.

1981   In New York, moordaanslag op de pas geïnstalleerde Amerikaanse president Ronald Reagan door de zwakzinnige John Hinckley. De kogel wordt chirurgisch verwijderd uit Reagans long.

Paul Fredericq (1850-1920)

1920   Overlijden in Gent van Paul Fredericq (69), historicus, hoogleraar en Vlaams liberaal voorman. Hij haalt in Luik een onderwijzersdiploma en doctoreert te Gent in de geschiedenis met een verhandeling over de politieke en sociale rol van de hertogen van Bourgondië in de Nederlanden. Hij bekeert zich tot het protestantisme. Voor de driehonderdste verjaardag van de Pacificatie van Gent krijgt hij de opdracht met historische opzoekingen de feesten te onderbouwen. Dit wordt het vertrekpunt van zijn vele publicaties over de godsdienststrijd in de 16de eeuw.

Al in 1879 – hij is dan net 29 – wordt hij te Luik hoogleraar voor Nederlandse letterkunde, hedendaagse geschiedenis en geschiedenis van België. In opdracht van de Belgische regering analyseert hij tussen 1877 en 1884 in dertien universiteiten over heel Europa de aanpak van het hoger onderwijs. Vanaf 1883 doceert Fredericq in Gent Nederlandse letterkunde en vergelijkende literatuurgeschiedenis. Het gaat er gemoedelijk aan toe: hij doceert vaak in de ontspannen sfeer van zijn eigen woning, bij een goed glas. Fredericq introduceert mee de praktische werkcolleges naar Duits model en doceert te Gent van meet af aan in het Nederlands.

Fredericq engageert zich in de Vlaams-liberale beweging. Van 1891 tot 1895 is hij liberaal lid van de Gentse gemeenteraad en medestichter van Hoger Onderwijs voor het Volk. Hij wordt voorzitter van de Gentse afdeling van het Willemsfonds en hoofdredacteur van het liberale weekblad Het Volksbelang. Voorts is hij actief in de strijd om de vernederlandsing van de Gentse universiteit. Hij publiceert Schets eener Geschiedenis der Vlaamse Beweging (1906-1909), ondanks de titel een werk in drie delen. In 1906 verschijnt zijn boek over de Gentse periode van de Nederlandse liberale staatsman Johan Thorbecke (1798-1872). En Fredericq zet zich ook hartstochtelijk in voor het redden van het Gravensteen in Gent.

Hij streeft naar culturele integratie met Nederland, is actief in het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV) en heeft vanaf 1872 een groot aandeel in de Nederlandse Taal- en Letterkundige Congressen. Naar Frans-Vlaanderen ondernam hij tussen 1871 en 1897 vijf reizen, waarbij hij contact zocht met vooraanstaande Nederlandstaligen.

In 1916 verzet Fredericq zich zo onverwacht heftig tegen de vernederlandsing van de Gentse universiteit door de Duitse bezetter dat hij wordt aangehouden en geïnterneerd in Gütersloh (Noordrijn-Westfalen). Deze beproeving ondermijnt hem fysiek en psychologisch. Na de bevrijding wordt hij in januari 1919 rector van de Gentse universiteit, maar drie maanden later dient hij al zijn ontslag in, ontgoocheld door de felle anti-Vlaamse reacties en het onbegrip tegenover zijn nochtans gematigde houding inzake de vernederlandsing van zijn universiteit. Hij overlijdt aan de gevolgen van een beroerte. Gent eert zijn nagedachtenis met een straatnaam.

Karl May (1842-1912)

1912   Overlijden in Radebeul (Saksen) van Karl May (70), Duits schrijver bekend van zijn  verhalen over Winnetou en Old Shatterhand in het Wilde Westen. Hij is er zelf nooit geweest.

1889   Geboorte in Antwerpen van Herman Vos, Vlaams-nationaal, daarna socialistisch politicus. Aan het atheneum is hij lid van de Vlaamse Bond en redacteur van De Goedendag. De Eerste Wereldoorlog onderbreekt zijn universitaire opleiding sociologie. Namens het Nationaal Vlaams Studentenverbond zetelt hij in de activistische Raad van Vlaanderen, maar een hervorming van de Belgische staat tijdens de Duitse bezetting is voor Vos onaanvaardbaar. Als de Raad in januari 1918 de onafhankelijkheid van Vlaanderen uitroept, stapt hij eruit, samen met Antoon Jacob en Marten Rudelsheim. Met het activisme zelf breekt hij dan weer niet, zoals blijkt uit de rechtvaardiging ervan die hij publiceert in Dietse Stemmen.

In 1918 wordt Vos veroordeeld tot drie jaar hechtenis. Eind 1920 komt hij vrij en wordt secretaris van de Frontpartij in Antwerpen en hoofdredacteur van de Vlaams-nationale bladen De Ploeg (1920-1925), Het Vaderland (1926-1932) en De Schelde (1928-1933). In deze jaren raakt hij ook bevriend met Pieter Geyl. In 1925 wordt Vos in de Kamer verkozen en dient meteen een wetsvoorstel voor amnestie in. Hij heeft ook goede contacten met Frans van Cauwelaert en Camille Huysmans. In december 1928 is hij de architect van de Borms-verkiezing.

Na de voor de Vlaams-nationalisten gunstige verkiezingen in 1929 stelt Herman Vos – met de Nederlanders Pieter Geyl, B.C. de Savornin Lohman en A.B. Cohen Stuart – het Federaal Statuut op. Dit wetsvoorstel voorziet in een statenbond van Vlaanderen en Wallonië, die soeverein zouden zijn, behalve aangaande buitenlandse zaken en economie. Het wetsontwerp is bedoeld als een stok achter de deur bij een regeringscrisis. Maar het zorgt voor onenigheid binnen het Vlaams-nationale kamp. Joris van Severen, Josué de Decker en Ward Hermans zien het Federaal Statuut als een nieuwe kans voor België die een politiek Heel-Nederland in de weg staat. Na aarzelingen van Vos wordt het wetsvoorstel in maart 1931 toch ingediend, maar de Kamer weigert de inoverwegingneming. Zo verliest Vos veel krediet bij de Vlaams-nationalisten. Geyl verwijt Vos dat hij niet doortastend genoeg is, maar Vos weigert zijn politieke lijn te wijzigen.

Door de verdeeldheid binnen het Vlaams-nationale kamp en doordat de katholieken de stembusslag van november 1932 in het teken stellen van ‘de ziel van het kind’, wordt de vrijzinnige Vos niet herkozen. De socialisten willen hem coöpteren als provinciaal senator, maar de Vlaams-nationale provincieraadsleden niet. In de zomer van 1933 onderhandelt Vos nog constructief mee over de oprichting van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV), maar net na de stichting van het VNV, verlaat hij het Vlaams-nationalisme en stapt over naar de Belgische Werkliedenpartij (BWP). Daar wordt hij redacteur bij de dagbladen Volksgazet en Vooruit, en dan in 1936 toch gecoöpteerd senator.

Na de Tweede Wereldoorlog wordt Vos voor de socialisten minister van openbare werken en openbaar onderwijs en in 1950-1951 Belgisch afgevaardigde bij de Verenigde Naties. Hij overlijdt in 1952 op de leeftijd van 63.

1842   Een verdoving in de vorm van ether wordt voor de eerste keer gebruikt bij een operatie door de Amerikaanse arts Crawford Long (1815-1878).

1791   De Franse Academie van Wetenschappen geeft een eerste definitie van de meter als veertigmiljoenste deel van de afstand op zeeniveau van de noordpool tot de evenaar, gemeten langs de meridiaan van Parijs. Jean-Baptiste Joseph Delambre en Pierre Méchain voerden metingen uit door extrapolatie vanuit een meting van de afstand tussen Barcelona en Duinkerke. In 1799 wordt het besluit wettelijk vastgelegd.

Sinds 1983 is de meter echter gedefinieerd als de afstand die licht in 1/299.792.458 seconde in vacuüm aflegt.