4 december. Net binnen: Kenau Hasselaer, heldin van Haarlem, neemt het zwaard ter hand

1990   Bij het bedrijf Gene Pharming in Lelystad (Flevoland) wordt het eerste genetisch gemanipuleerde kalf in Nederland geboren. Het bedrijf bestaat niet meer.

Benjamin Britten (1913-1976)

1976   Overlijden in Aldeburgh (Suffolk)van Benjamin Britten (63), befaamd Engels componist, dirigent en pianist. Een voorstel om hem in 1976 een eredoctoraat van de KULeuven toe te kennen, stuitte op verzet van een professor omwille van Brittens homoseksualiteit.

1943   Benoeming door de Anti-Fascistische Raad van de verzetsleider Josip Broz, bijgenaamd Tito, tot maarschalk, in dienst van de voorlopige regering van Joegoslavië. In 1945 vormden de communisten de Socialistische Federatieve Republiek Joegoslavië (SFRJ), met Tito als leider. De SFRJ bestond uit zes republieken: Bosnië-Herzegovina, Kroatië, Macedonië, Montenegro, Servië (met vanaf 1963, Kosovo en Vojvodina) en Slovenië. In 2003 viel Joegoslavië uit elkaar tijdens bloedige conflicten.

Dr. Alfons van de Perre (1872-1925)

1914   De arts Alfons van de Perre (1872-1925) wijkt in 1914 uit naar Engeland, van waaruit hij op 4 december in opdracht van de Belgische regering vertrekt voor een propagandareis in Zuid-Afrika. Teruggekeerd in 1915 neemt hij weldra de pen op, uit reactie tegen het onrecht tegenover de Vlamingen, en begint de wantoestanden te hekelen. Van de Perre werkt mee aan alle ‘passivistische’ (staatsloyale) bladen en zet zich intensief in om de wereldopinie te informeren over Vlaanderen, onder meer door zijn boek The Language Question in Belgium. In deze studie schetst hij de taaltoestanden in Vlaanderen, verwerpt de Belgische taalpolitiek, die de tweetaligheid van Vlaanderen als uitgangspunt nam, en belicht de rol van de Vlaamse Beweging als ontvoogdingsbeweging van het Vlaamse volk. De Dr. Van de Perrelei in Borgerhout (Antwerpen) is naar hem genoemd.

Lodewijk de Baecker (1814-1896)

1896   Overlijden in Parijs van de Frans-Vlaamse voorman Lodewijk de Baecker. Deze jurist en filoloog wordt vooral bekend als dynamisch verdediger van de Nederlandse taal en cultuur in Frankrijk. Zijn werk Les Flamands de France. Etudes sur leur langue, leur littérature et leurs monuments (1850) is een mijlpaal in de heropleving van de Nederlandse gedachte in Frankrijk. Een rechtstreeks gevolg van dit succesboek is de oprichting in 1853 van het Comité Flamand de France (CFF), de eerste georganiseerde Vlaamse actiegroep in Frans-Vlaanderen. De Baecker is medestichter en eerste ondervoorzitter van het CFF, maar hij keert het later de rug toe wegens gebrek aan radicalisme.

Hij blijft onvermoeibaar actief voor de verdediging en het onderwijs van het Nederlands in Frankrijk. De Baecker was een van de eerste Frans-Vlamingen die sprak over het Nederlands in plaats van over het Vlaams. Lodewijk de Baecker laat een omvangrijk oeuvre achter: een vijftigtal boeken over zijn geboortestreek, maar ook en vooral over de grote epossen van de Germaanse literatuur als De Niebelungen, Beowulf, Gudrun, de Heliand, enz. Een van zijn merkwaardigste werken heet De la religion dans le Nord de la France avant le christianisme. In dit boek schetst hij een beeld van de Germaanse mythologie en zoekt hij naar sporen van heidense overlevering in de cultuur en tradities van de Zuidelijkste Nederlanden.

Lodewijk de Baecker was bevriend met grote Vlaamse en Europese auteurs uit zijn tijd, zoals. Ferdinand Snellaert in Vlaanderen, J.A. Alberdingk Thijm in Nederland, alsook Jacob Grimm en Hoffmann von Fallersleben in Duitsland. Hij ligt begraven in het Frans-Vlaamse dorpje Noordpeene.

Wido Bourel schreef een biografie van deze befaamde Frans-Vlaming.

1526   We kennen alleen haar geboortejaar. Op welke dag Kenau Simonsdochter Hasselaer precies geboren is, weten we niet. Maar haar daarom zomaar overslaan, willen we ook niet. Daarom geven we haar vandaag de eer, de dag na het begin van het beleg van Haarlem. Als je in de Dikke Van Dale het woord ‘kenau’ opzoekt, krijg je deze uitleg: ‘Manwijf, vernoemd naar Kenau Simonsdochter Hasselaer, die tijdens het beleg van Haarlem in 1572 en 1573 moedig streed’.

Haarlem (Noord-Holland) werd inderdaad van december 1572 tot juli 1573 door de Spanjaarden belegerd. Het Spaanse leger had de stad compleet van de buitenwereld afgesloten. Er kon geen mens meer uit en er kwam geen kruimel eten in. De Haarlemmers werden langzaam uitgehongerd. Dat was de enige manier om de stad te veroveren, want met gewoon vechten lukte het niet.

Oorlog was in die tijd nog mannenwerk, vrouwen mochten alleen de gewonden verzorgen, maar sommige Haarlemse vrouwen deden het anders. Een van die vrouwen was Kenau. Volgens een schrijver die het beleg meemaakte, was Kenau ‘een zeer mannelijke vrouw’. Zij ging zó woest te keer op de stadswallen dat de Spanjaarden bang voor haar waren en elkaar griezelverhalen vertelden over die vreselijke Kenau die vocht als een echte kerel en onverslaanbaar was. Ze vuurde wapens af, gooide met speren en gooide kokende olie over de hoofden van de aanvallers. Uiteindelijk werd er verteld dat ze aan het hoofd had gestaan van een leger van driehonderd Haarlemse vrouwen en het duurde niet lang of Kenau was een legende. Al zo’n honderd jaar na het beleg werd Kenau gebruikt als voorbeeld van hoe dapper vrouwen kunnen zijn.

Kenau trouwde met een scheepsbouwer en houthandelaar, Nanning Gebrandszoon Borst. Officieel heette ze dus Kenau Borst. Haar man werd in 1566 lid van het Haarlemse stadsbestuur. Zeven jaar later, tijdens het beleg leefde hij niet meer. Weduwe Kenau gaf de scheepsmakerij op en handelde alleen nog in hout. Ze bleek een prima zakenvrouw en bovendien een lastige tante. Als iets haar niet zinde, deed ze haar tegenstander een proces aan. Veel van die processtukken zijn bewaard: zij leveren het bewijs van Kenaus bestaan. Begin 1573 verkocht Kenau een ‘grote hoop eikenhout, namelijk balken en kromhout’ aan de stad, die er een schip van bouwde om de vijand tegen te houden. De stad weigerde er later voor te betalen en nog in 1593 eisten Kenaus dochters het geld waar ze recht op hadden.

Toen Haarlem zich in juli 1573 door hongersnood moest overgeven, vermoordden de Spanjaarden tweeduizend belangrijke Haarlemmers door ze te verdrinken in de rivier het Spaarne. Kenau ontsprong de dans. Ze verdween uit de stad om een jaar later op te duiken in Arnemuiden. Daar werd ze waagmeesteres, geen onbelangrijk baantje.

Het laatste wat we van Kenau weten, is dat ze vlak voor St. Jansdag (24 juni) 1588 vanuit Vlieland een brief naar haar dochters schreef. Daarna vertrok ze per schip naar Scandinavië, waarschijnlijk om handel te voeren. Wat er met haar is gebeurd, weet niemand. Het schip is nooit op zijn bestemming aangekomen. Een mysterieuze dood voor een mysterieuze heldin. Acht jaar na Kenaus verdwijning, in 1596, betaalde de stad Haarlem de rekening voor het hout.

1110   De havenstad Saida (Sidon) in Syrië geeft zich over aan de kruisvaarders.

1048   Overlijden van Ebrahim al-Khayyami (Omar Khayyam), Perzisch wiskundige, astronoom, filosoof, schrijver en dichter.