5 november. Historische dag: Engelse katholieken willen Lagerhuis opblazen

Elk jaar   In het oude Rome, Spelen ter ere van Neptunus, god van de zee.

2006   De voormalige Iraakse president Saddam Hoessein wordt samen met zijn halfbroer Barzan Ibrahim al-Tikriti en de revolutionaire rechter Awad Ahmed al-Bander veroordeeld tot dood door ophanging wegens oorlogsmisdaden en andere criminele feiten.

1984   Overlijden van de Antwerpse advocaat en liberale politicus René Victor, bekend onder meer van zijn ophefmakende verdediging van een groot aantal Vlamingen in repressiedossiers. Zie Vandaag van 5 november 2021.

1977   Overlijden in Parijs van René Goscinny (51), Frans tekstschrijver van strips, beroemd geworden door zijn Asterix.

Theo Luykx (1913-1977)

1977   Overlijden te Brussel van Theo Luykx (64), Vlaams hoogleraar, historicus en communicatiewetenschapper, geboren in Lommel (Limburg). Hij wordt in 1934-1935 voorzitter van het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (AKVS), gouw Limburg. Aan de RUG is hij eerst voorzitter van de afdeling Gent van de studenten van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV) en daarna ‘algemeen leider’ van deze studentenvereniging (1936-1939). Hij behoort tot de oprichters van haar maandblad Volkskamp, waarin hij onder de schuilnaam van Theo van Loon (TVL) publiceert. Na de Duitse inval in Tsjechoslowakije plaatst hij in het blad een bijdrage onder de kop ‘Duitsland schiet Vlaanderen in den rug’ (maart 1939). Luykx kant zich tegen de nazi’s, zei dat men moest de ‘ogen opheffen’ naar de Angelsaksische wereld en verlaat de vereniging.

Na de bevrijding in 1944 treedt hij toe tot de redactie van De Nieuwe Standaard, maar keert in 1947 terug naar het onderwijs. In 1960 wordt hij hoogleraar hedendaagse Belgische en internationale geschiedenis. Uit zijn in 1951 begonnen vrije cursus in Gent groeit de licentie pers- en communicatiewetenschap. Hij wordt tot lid gekozen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde. Luykx legde een grote activiteit aan de dag als auteur van historische werken. Zo zijn Op den drempel van de geschiedenis van het Vlaamse volk. De Germanen en hun expansie in onze gewesten (1944) en vooral zijn Politieke geschiedenis van België van 1789 tot heden (1964) die vele herdrukken kende.

‘Als intens beoefenaar van de wetenschap hield hij zich buiten elke partijpolitieke binding, bleef Vlaamsgezind en bracht dit onder meer tot uiting in zijn engagement inzake het taalstatuut van Brussel en haar randgemeenten. Hij beklemtoonde het belang van het territorialiteitsbeginsel en de noodzaak van Vlaamse solidariteit, nam in de jaren 1970 deel aan het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen en kantte zich in 1977 tegen het zogenaamde Egmontpact’ (Gaston Durnez).

1968   Richard Nixon wordt verkozen tot president van de Verenigde Staten.

Famke Janssen (°1965)

1965   Geboorte in Amstelveen (Utrecht) van actrice en fotomodel Famke Janssen, alias Famke Beumer. Ze speelde Xenia Onatopp in de James Bond-film Golden Eye (1995). Andere films: Fathers and sons, The gingerbread man, Celebrity, Circus, de X-men-serie, I-spy, Hide and seek, Turn the river, Bringing up Bobby, The wolverine, enz. Tv-series Nip/Tuck en Hemlock Grove. Ze is een zus van regisseuse Antoinette Beumer en actrice Marjolein Beumer.

1913   Geboorte in Darjeeling, Brits West Bengalen van Vivien Leigh (53), met haar ware naam Vivian Hartley, Engelse actrice. Haar leven is gekenmerkt door echtscheidingen, miskramen en Oscars. Ze trouwt op haar negentiende met Leigh Holman en krijgt in 1933 een dochter, Suzanne. In 1935 ontmoet ze de beroemde Britse toneelspeler Laurence Olivier, onder meer bekend als Romeo-vertolker. Beiden zijn getrouwd. Ze beginnen aan een intense liefdesaffaire die je niet echt discreet kan noemen. In 1939 speelt ze haar bekendste rol, die van Scarlett O’Hara in Gone with the Wind. Leigh en Olivier trouwen in 1940 en blijven twintig jaar bij elkaar. In 1960 scheidt ze van Olivier en woont later samen met de Canadese acteur Jack Merivale. Ze overlijdt in 1967, nog geen 54.

1879   Overlijden in Cambridge van de Schotse ingenieur en natuurkundige James Clerk Maxwell (49), vader van de elektromagnetische theorie, die talloze ontdekkingen inluidt, waaronder radio.

1793   In de door Frankrijk bezette Zuidelijke Nederlanden beveelt de Revolutionaire Raad ‘de gevangenzetting van alle rijke handelaars en van alle intellectuelen die de publieke opinie als verdacht beschouwt’.

Generaal Dominique Vandamme (1770-1830)

1770   Geboorte in Kassel (Frans-Vlaanderen) van Dominique Vandamme, een van Napoleons meest beruchte generaals. Toch behoudt hij levenslang een duidelijke band met Vlaanderen. Deze zoon van de chirurg Maurits Vandamme en Barbara Baert wordt bekend door zijn grote gewelddadigheid, roekeloze moed en ongedisciplineerd gedrag. Verscheidene malen staat hij voor de krijgsraad wegens insubordinatie en plunderingen.

Op zijn 23ste werd hij tot generaal gepromoveerd. Tijdens de Slag bij Austerlitz in 1805 leidt hij een uiterst gewaagde cavaleriecharge die de geallieerde legers in tweeën snijdt, wat de Fransen de slag doet winnen. Als dank wordt hij door Napoleon onderscheiden met de hoogste graad in de Légion d’honneur (Grand Aigle), een rente van 5000 francs per jaar en een huis in Cadzand (Zeeuws-Vlaanderen).

Na de val van Napoleon probeert Vandamme naar Vlaanderen te vluchten. Als dat niet lukt, vertrekt hij in ballingschap naar de Verenigde Staten. In 1819 mag hij naar Frankrijk terugkeren. Hij leeft teruggetrokken, ’s zomers in Kassel, ’s winters in Gent en werkt tot zijn dood in 1830 aan zijn memoires. Zijn naam staat gebeiteld in de Arc de Triomphe in Parijs.

1605   Het Buskruitcomplot. Een groep Engelse katholieken probeert het parlement in Londen op te blazen. De katholieken leven in onmin met de Engelse koning Jacobus I en een groot deel van de aristocratie. Ze voelen zich achtergesteld en beramen een complot, op initiatief van Robert Catesby en Thomas Percy. Doel is het parlementsgebouw in Londen op te blazen en zo in één klap af te rekenen met de koning en een groot deel van de aristocratie. De groep komt in contact met de militair Guy Fawkes, die zich tot het katholicisme heeft bekeerd. Fawkes heeft onder meer onder de Spanjaarden gediend in de Nederlanden en veel ervaring met explosieven opgedaan.

De samenzweerders maken één belangrijke fout. Ze sturen waarschuwingsbrieven naar rooms-katholieke lords met de vraag vooral niet naar het parlement te gaan. Genoeg voor een van die lords om alarm te slaan. Het parlementsgebouw wordt doorzocht en in een kelder treft men Guy Fawkes aan met een grote hoeveelheid buskruit. De aanslag wordt zo verijdeld.

Guy Fawkes en zes andere schuldigen worden na zware folteringen ter dood gebracht. De eigenlijke aanstichters hebben dan al lang de wijk genomen. De verijdeling van het complot wordt in Engeland ieder jaar op 5 november gevierd onder de naam Guy Fawkes’ Day.

1551   Volgens de Cronycke van Zeelandt overstromen 404 gemeenten in Holland, Brabant en Vlaanderen.