8 januari. Historische dag: Woodrow Wilson bepleit zelfbeschikking volkeren, wereld luistert niet

1996   Een Russisch Antonov vrachtvliegtuig stort neer midden op een markt in de Congolese hoofdstad Kinshasa. Minstens 200 mensen sterven.

1962   In dichte mist botst bij Harmelen (Utrecht) de sneltrein Utrecht-Rotterdam met 107 km/u op de stoptrein Woerden-Amsterdam. Het treinongeval kost 93 mensen het leven, inclusief de twee machinisten. 52 passagiers raken gewond. Onder moeilijke omstandigheden slagen reddingsploegen er in om in korte tijd de slachtoffers uit de staalberg te bevrijden en af te voeren.

Na deze ramp brengen de Nederlandse Spoorwegen (NS) op het hele net een technische oplossing aan: de Automatische Trein Beïnvloeding (ATB), deze zet een trein die door geel of rood sein rijdt altijd stil, ongeacht de reactie van de machinist.

België kende sinds 1930 Memor, ook bekend als ‘krokodil’, een treinbeïnvloedingssysteem dat ook in gebruik is in Frankrijk, Luxemburg, en op twee Belgisch-Nederlandse grensbaanvakken. In België mag het sinds december 2016 niet meer gebruikt worden als alleenstaand systeem, maar alleen nog bijkomend bij modernere systemen zoals European Rail Traffic Management System (ERTMS) dat sinds 2007 trapsgewijs in gebruik is genomen.

Leontien Ceulemans (1952-2022)

1979   Geboorte in Kontich (Antwerpen) van Wim Peters, Vlaams acteur, zoon van actrice Marleen Maes, kleinzoon van regisseur Anton Peters. Hij werd bekend door zijn rollen in de televisieseries Thuis, Familie, Spoed, Zone stad, enz.

1952   Geboorte in Amsterdam van Leontien Ceulemans, actrice en presentatrice die vooral bekend is geworden als de eerste presentatrice van het NOS Jeugdjournaal. Daarvoor leek ze in de wieg gelegd. Al als driejarige maakte ze haar debuut op de radio in het programma Kleutertje luister van de AVRO. Op elfjarige leeftijd volgde haar televisiedebuut in Een kind van 1813. Ze was ook jarenlang de voice-over bij Kindernet. Daarnaast presenteerde ze samen met Peter Hobday het Engelstalige programma European Business Weekly. Dan gooit ze het plots over een heel andere boeg: bij Veronica presenteert zij het seksprogramma Radio Romantica. Er volgt rond 1991 een fotosessie voor Playboy. Na haar overlijden (28 juli 2022) stelde Leontien Ceulemans haar lichaam ter beschikking aan de wetenschap.

Stephen Hawking (1942-2018)

1942   Geboorte in Oxford van de Engelse natuurkundige, wiskundige en kosmoloog Stephen Hawking. Hij wordt gezien als een van de grootste wetenschappers van zijn tijd, onder andere door zijn onderzoek naar ‘zwarte gaten’ en singulariteiten in de kosmologie. Sinds zijn 20ste leed hij aan ALS, waardoor hij in een rolstoel zat. Na een longontsteking in 1985 kon hij alleen nog communiceren met een spraakcomputer. Hij overleed in 2018 op de leeftijd van 76.

1940   Overlijden in Brugge van Jef Toune (52), Vlaams kunstschilder en graficus. Hij was geboren in Sint-Joost-ten-Node (Brussel), kreeg zijn kunstopleiding in Trier (Rijnland-Palts) en woonde sinds 1922 met zijn vrouw Josefien Hendrickx in Zeebrugge.

1924   Overlijden in Saint-Cloud nabij Parijs van Herminie Cadolle (81), geboren als Eugénie Sardon, naaister en communarde, lid van de Unie van Vrouwen voor de Verdediging van Parijs ten tijde van de Commune. Dat was een revolutionaire regering die heerste over de stad Parijs van 18 maart 1871 tot ze bloedig werd neergeslagen op 28 mei van datzelfde jaar. Cadolle zette zich onvermoeibaar in voor de gewonden van de Commune.

Ze werd vervolgens de oprichtster van een lingeriehuis in Buenos Aires en daarna in Parijs, en vooral de ontwerpster van de eerste ‘moderne’ beha (1889), in die tijd ‘corselet-gorge’ of ‘maintien-gorge’ genoemd. In 1910 richt ze de lingeriefirma Maison Cadolle op die destijds 200 naaisters tewerkstelde. Haar familiebedrijf bestaat nog altijd, sinds zes generaties.

1922   Geboorte in Antwerpen van Carlo J. Reiners, Vlaams politicus. Begon zijn loopbaan voor de Tweede Wereldoorlog bij Rex-Vlaanderen waar hij secretaris was van Odiel Daem. Vanaf 1952 tot het verdwijnen van de partij was hij algemeen secretaris van de Vlaamse Concentratie. In 1951 behoorde Reiners tot de stichters van de Vlaamse Volkskunstbeweging (VVKB). Hij was tot zijn overlijden beheerder van de Europeades voor Europese volkscultuur. Reiners zetelde ook in de gemeenteraad van Berchem als onafhankelijke van Volksunie-strekking. In 1965 werd hij als lid van het Verbond Recht en Orde, een Dinaso-opvolger, samen met andere VRO-leden actief in de Beweging voor de Verenigde Staten van Europa van Walter Kunnen. Tot zijn dood was hij algemeen secretaris van de BVSE. Hij overlijdt in 1976 op zijn 54ste.

1918   De Amerikaanse president Woodrow Wilson presenteert in een rede voor het Amerikaans Congres zijn beroemde Veertien Punten, om een einde te maken aan de Eerste Wereldoorlog en een billijke en duurzame wereldvrede te vestigen. De nadruk van de veertien punten lag op het zelfbeschikkingsrecht van de volken en de stichting van een Volkenbond. In Vlaanderen wordt in de Frontbeweging onmiddellijk gewezen op de ideeën van de Amerikaanse president.

De Veertien Punten waren door Wilson opgesteld zonder overleg met de geallieerden en die voelden zich er dan ook niet aan gebonden. Groot-Brittannië was tegen de vrijheid op zee. Frankrijk eiste herstelbetalingen voor de opgelopen schade – waar in de Veertien Punten niet over werd gesproken – en de annexatie van Saarland. Italië wilde meer grondgebied dan wat het volgens de Veertien Punten kon krijgen. Zuid-Tirol moet eraan geloven.

Duitsland van zijn kant zag er na zijn mislukt offensief van het voorjaar van 1918 een manier in om de oorlog zonder al te veel nadeel te beëindigen. Het vroeg in oktober van dat jaar een wapenstilstand op basis van Wilsons Veertien Punten, maar de uiteindelijke Wapenstilstand van 11 november 1918 kwam neer op een verkapte capitulatie. Het Verdrag van Versailles maakte er voor de Duitsers een totaal onaanvaardbare vernedering van die later de startblok van Adolf Hitler zal worden.

Van vrijhandel kwam niets terecht. Ontwapening werd alleen geëist van Duitsland en de andere verslagen landen. De bepaling over de koloniën had alleen tot gevolg dat de vroegere Duitse kolonies voortaan als mandaatgebieden van de Volkenbond door de geallieerden werden bestuurd. Het zelfbeschikkingsrecht der volkeren blijft een toekomstperspectief voor volksnationalisten in heel Europa.

Jan Pieterszoon Coen (1587-1629)

1697   In Groot-Brittannië wordt voor het laatst iemand terechtgesteld na een veroordeling voor blasfemie (godslastering). De ongelukkige die wordt gehangen is de twintigjarige Schotse student Thomas Aikenhead. Hij had de bijbel ‘a rhapsody of ill-invented nonsense’ genoemd: een rapsodie van slecht verzonnen onzin.

1587   Geboorte in Hoorn (Noord-Holland) van Jan Pieterszoon Coen, koopman, krijgsoverste en bestuurder. Hij vestigt de Nederlandse macht in de Indische archipel, wordt gouverneur-generaal van Nederlands Oost-Indië (het huidige Indonesië) en sticht in 1619 Batavia (het latere Djakarta). Hij overlijdt in 1629, niet ouder dan 42.

Koop nu Vandaag in de loop der jaren in de Doorbraak-boekhandel.