Activistische ‘journalistiek’ op de openbare omroep, iemand?

Sinds enkele weken loopt op Canvas de reeks ‘Wij zijn Europa’. Fotografe en reportagemaakster Lieve Blancquaert trekt drie maanden lang doorheen de EU, en kaart in haar reportages op empathische wijze de grote uitdagingen voor dit continent aan. Gisteren belandde ze met haar mobilhome in Ventimiglia, waar ze stilstond bij de schrijnende migratieproblematiek aan de Frans-Italiaanse grens. Dat leverde vooral een – welja – ietwat gekleurd verhaal op. Wij trokken vorig jaar voor Doorbraak Magazine óók naar Ventimiglia. Dat leverde een – welja – iets journalistieker beeld op.

Het Italiaanse Ventimiglia – op een boogscheut van het ooit zo mondaine Franse Menton – staat sinds enkele jaren bekend als ‘het Calais van Italië’. Dagelijks komen er vanuit de rest van Italië honderden migranten aan die de grens met Frankrijk proberen over te raken. In 2015, ten tijde van de grote migratiecrisis, besloot de Franse regering de grensovergangen met Italië ‘tijdelijk’ volledig af te sluiten om de migratiestroom vanuit Italië zoveel mogelijk in te perken. Dat kan ook volgens de Schengen-regels, zij het enkel in uitzonderlijke omstandigheden.

Negen jaar later blijft die Frans-Italiaanse grens nog altijd gesloten voor wie niet over de juiste papieren beschikt. Frankrijk had en heeft daar tot vandaag ook een goede reden voor. De instroom van Afrikaanse migranten – vaak afkomstig uit Franse ex-kolonies – blijft onverminderd aanhouden, en haast allemaal zijn zij op zoek naar een beter leven in Frankrijk. Het gaat, zo konden we vorig jaar zelf vaststellen tijdens een tiental gesprekken met de migranten in Ventimiglia, haast altijd om economische migranten die geen kans maken op asiel. Hun lot is tragisch en hun toekomst hoogst onzeker, maar dat geldt net zo goed voor honderden miljoenen Afrikanen die wel op het Afrikaanse continent zijn gebleven.

Beesten

Blancquaert ging in Ventimiglia onder meer op zoek naar geëngageerde buurtbewoners die – ondanks de tegenstand van de meeste stadsgenoten – hulp willen bieden. En die, zonder al te veel zin voor nuance, hun Italiaanse medeburgers die de continue migratie- en afvalstroom in hun stad spuugzat zijn, ook meteen afschilderden als een soort van onmensen. Beesten zelfs.

Al werd het wel even gênant toen zo’n buurtbewoner de reportagemaakster zelf moest corrigeren; nadat zij er gemakshalve van uitging dat de aanpak van de Franse politie sowieso illegaal is. Dat is namelijk niet zo, tenzij wanneer de agenten minderjarigen tegenhouden of terugsturen naar Italië. Blancquaert nam – terecht – ook flink wat tijd om met de migranten zelf te gaan praten. Die daar inderdaad vaak in ellendige omstandigheden moeten zien te overleven, zoals we vorig jaar ook zelf konden vaststellen. En die ironisch genoeg vaak ook verwezen naar het rauwe racisme waarin ze niet zozeer in Europa maar wel in Afrika zelf het slachtoffer waren geworden. Bijvoorbeeld in Libië of Tunesië.

Maar dé vraag der vragen, waarom ze pakweg Senegal of Ivoorkust ontvlucht waren, en waarom ze hier aanspraak meenden te kunnen maken op het vluchtelingenstatuut, die werd amper gesteld. Mogen we dat in het beste geval luie, en in het slechtste geval misleidende journalistiek noemen? Kritiek op het Europese migratiebleid is toegestaan, en wellicht ook nodig. Maar wie erin slaagt om de kijker een dergelijke reportage voor te schotelen zonder daarbij te vermelden dat die migranten voor het overgrote deel economische gelukszoekers zijn, heeft zijn huiswerk slecht gemaakt. En je kan je de vraag stellen of dat soort eenzijdig activisme – verpakt als informatieve reportage – thuishoort op de openbare omroep.

Lees hier gratis de reportage vanuit Ventimiglia die medio vorig jaar verscheen in Doorbraak Magazine.