‘Vlaams Belang? Pas als Chez Nous doorbreekt, komt er debat over cordon sanitaire’

De Franstalige politieke partijen zullen de deur dichtgooien als N-VA en Vlaams Belang hun lot aan elkaar verbinden, zeggen de twee bekende Franstalige opiniemakers Pascal Delwit en Alain Gerlache. Al beseffen ze dat met Vlaams Belang en PVDA federaal in de oppositie, er sowieso ook weinig zal worden hervormd. ‘Wil de nieuwe VB-kiezer een staatshervorming, of wil hij dat de migratie wordt aangepakt?’

Baart een mogelijk verkiezingsresultaat van 28% voor het VB, en een N-VA die opnieuw onder de 20% duikt, de Franstaligen zorgen? Wat denken ze van Bart De Wevers hint dat, als de volgende federale regering er een is zonder Vlaamse meerderheid, hij Vlaams zijn lot zal verbinden aan het Vlaams Belang? Doorbraak peilt bij ULB-politoloog Pascal Delwit, en bij voormalig RTBF-journalist Alain Gerlache.

Pascal Delwit: ‘Ook al is het maar een peiling, de trend is duidelijk: Vlaams Belang en PVDA scoren sterk, terwijl de partijen van de federale Vivaldicoalitie zwak scoren. De N-VA slaagt er niet in om de nationalistische en conservatieve Vlaamse kiezer aan zich te blijven binden.’

‘De electorale macht van antisysteempartijen neemt overal in Europa toe. Ook in Wallonië, wat men er ook over beweert. De Franstalige systeempartijen houden wel stand, maar je kan onmogelijk zeggen dat MR, PS, Ecolo en Les engagés in topvorm zijn. Al wie sinds 2014 al aan de macht is geweest, gaat erop achteruit.’

Negen partijen, 105 zetels

Volgens Delwit weet niemand in Franstalig België goed welke kant het uit moet. Zeker niet wanneer, zoals ook Waals vakbondsman Thierry Bodson enkele weken geleden aangaf, de macht van een gecombineerde PVDA-VB-oppositie federaal regeren nog moeilijker zal maken.

‘Als VB en PVDA meer federale zetels halen dan nu, 45 bijvoorbeeld, dan zijn er nog maar 105 over, verspreid over acht partijen en de N-VA, om een gewone meerderheid van 76 zetels te vormen. Veel marge is er niet. Een staatshervorming wordt dan bijna zeker onmogelijk te realiseren’, zo vervolgt Delwit.

‘Voor een staatshervorming heb je 100 parlementszetels nodig, plus een meerderheid in elke taalgroep. 100 zetels op een reëel totaal van 105. Bijna alle neuzen moeten dan in dezelfde richting staan. Terwijl een staatshervorming alleen maar leeft in de hoofden van zij die geloven in een as PS-N-VA. Wel, N-VA en PS halen volgens de peilingen samen nog ongeveer 35 zetels.’

‘Zelfs als je er de zetels van Vooruit bij telt, dan nog kom je nauwelijks aan 50. Dat is de helft van wat nodig is voor een staatshervorming.’

Duidelijke lijn?

‘De waarheid is dat er gewoonweg geen strategie is bij de Franstalige partijen. Niet om de macht van het VB en de PVDA tegen te houden. Niet om te anticiperen op een regering van N-VA en VB in Vlaanderen’, zo concludeert Delwit.

Ook RTBF-journalist en opiniemaker Alain Gerlache ziet weinig strategie. Niet in het minst bij Bart De Wever zelf.

‘Ik denk niet dat veel mensen de strategie van Bart De Wever nog begrijpen. Eerst wil hij een as N-VA-PS. Dan wil hij misschien regeren met het VB, wat voor de Franstaligen taboe is. Misschien zijn de Franstaligen natuurlijk intellectueel niet in staat om zijn strategieën te begrijpen’, zegt Gerlache met een kwinkslag.

‘Niets van wat de N-VA zo doet zal haar extra stemmen opleveren. Het is immers een politieke wet dat je alleen stemmen kan winnen door een duidelijke lijn aan te houden.’

‘De N-VA heeft een dubbele fout gemaakt door in 2014 aan een federale regering deel te nemen zonder een staatshervorming af te dwingen. Daar heeft ze een flink deel van haar kiezers mee in de steek gelaten.’

‘Als ze dan in 2018 ook nog eens diezelfde regering halsoverkop verlaat voor een thema waar het Vlaams Belang sterker in is, dan hoeft het achteraf gezien eigenlijk niet te verbazen dat de partij niet zo sterk meer staat als tien jaar geleden’, meent de journalist.

Geen staatshervorming

Maar Gerlache gelooft niet dat Bart De Wever een Vlaamse regering zal vormen met Vlaams Belang. Volgens hem hangt er federaal te veel van af.

‘Als de N-VA in Vlaanderen voor het VB kiest, dan zal geen enkele Franstalige partij nog met de N-VA willen onderhandelen over federale regeringsdeelname of over staatshervormingen. Ook MR niet, waar tussen haakjes niet iedereen overtuigd is van het nut van een rechtse coalitie mét N-VA.’

‘Een groot verschil met de Vlaamse publieke opinie en de Vlaamse politiek, is dat de Franstaligen niet zitten te wachten op een staatshervorming. Ze hebben er geen nood aan. Ze willen alleen een staatshervorming als daar veel geld tegenover staat. Geld dat in de eerste plaats zal moeten worden gebruikt om de financiële en economische problemen van de Franstalige regionale overheden op te lossen.’

‘Voor extra bevoegdheden voor de Franstaligen, bevoegdheden waar dan nog meer geld voor zal nodig zijn, is er dan helemaal geen marge, zegt Gerlache.

Chez Nous

De oud-RTBF-journalist zegt ook niet altijd overtuigd te zijn van de intentie van de VB-kiezer om een staatshervorming te willen.

‘Het zou interessant zijn om te peilen naar de intenties van de nieuwe VB-kiezers. Hun bezorgdheden gaan in de eerste plaats over migratie, en minder over welke staatsstructuur België moet hebben. Welk niveau de migratie aanpakt, dat maakt hen volgens mij niet echt uit.’

‘In Franstalig België is er trouwens ook almaar meer gemor over migratie. Ook bij PVDA-kiezers. Er is de nieuwe radicaal-rechtse partij Chez Nous. Ik ben benieuwd hoe zij in Franstalig België gaan scoren. Er zit potentieel bij de vele blanco stemmers in de Franstalige steden om voor Chez Nous te stemmen. En trouwens ook bij een deel van het nieuwe PVDA-publiek.’

Trots op cordon

Exact hoe Chez Nous zal scoren, zal voor Alain Gerlache de toekomst van het cordon sanitaire bepalen. Voor Vlaams Belang gaan de Franstaligen immers nooit een uitzondering maken, zegt de journalist.

‘De klassieke Franstalige partijen maken van het cordon sanitaire een onderdeel van de Franstalige identiteit, een soort laatste dam in Europa tegen radicaal-rechts. Men is er in Franstalig België trots op het enige land te zijn zonder radicaal-rechtse partij.’

‘Ik denk dat pas als Chez Nous in Wallonië doorbreekt, er in Franstalig België eventueel zal kunnen worden gepraat over de toekomst van het cordon sanitaire. Nu kunnen de Franstaligen blijven wijzen op het gevaar van Vlaams Belang. Een externe vijand is altijd beter.’

‘Maar zeker met de invloed van Marine Le Pen in Frankrijk en de macht van sociale media kan Chez Nous groeien. Het cordon is een product van een andere politieke tijd. Een van de redenen waarom men in Franstalig België trouwens ook geen cordon wil rond de PVDA, is net omdat de PVDA ervoor zorgt dat er geen machtige radicaal-rechtse partij is in Franstalig België.’