ANC stelt Catalaanse regering voor ultimatum

De politieke directie van de grootste Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging, Assemblea Nacional Catalana, kwam vorige zaterdag samen en kwam tot het besluit dat het geen genoegen neemt met het beleid van de Catalaanse regering-Torra. ANC stuurt zo aan op een breuk van de Catalaanse republikeinse beweging met de pro-onafhankelijkheidsregering van Quim Torra, die met de dag zwakker lijkt.

Ruzie over inmenging rechter Llarena

Pablo Llarena, de onderzoeksrechter uit het Hooggerechtshof in Madrid, leidt al sinds meer dan een jaar met harde hand het gerechtelijk onderzoek tegen de Catalaanse pro-onafhankelijkheidspolitici, formele organisatoren van het referendum. Gezien de organisatie van een niet-geautoriseerd referendum niet strafrechtelijk vervolgbaar is in Spanje, gooiden hij en het Spaanse gerecht het dan maar over een andere boeg. De zwaarste beschuldigingen tegen de Catalanen werden rebellie en opstand, misdaden die in het strafwetboek expliciet als gewelddadig worden gedefinieerd en dan ook tot veroordelingen tot 30 jaar kunnen leiden.

De 9 gevangen Catalanen zitten niet alleen al heel lang in voorhechtenis zonder ook nog maar de begindatum van hun rechtszaak te kennen (Jordi Cuixart en Jordi Sànchez op komende 16 oktober al een jaar). Zij die verkozen werden voor het Catalaans parlement vorig jaar en nog steeds volksvertegenwoordiger zijn, werden door Llarena geschorst in hun mandaat. Een maatregel die verschillende hoogleraren en specialisten als een ontoelaatbare inmenging van het gerecht in de politiek zien. Het bureau van het Catalaans parlement moest dat echter in de praktijk brengen. En hier begint het gevecht tussen de indepes.

Parlement gehoorzaamt Llarena

Voor velen van deze indepes is het duidelijk dat rechter Llarena zijn boekje te buiten is gegaan en dat het Catalaans parlement niet moet gehoorzamen. De voorzitter van het parlement, Roger Torrent (van het centrumlinkse en republikeinse ERC), ziet dat echter niet zo duidelijk. ERC was al niet geneigd zich verder te wagen met de herverkiezing van Puigdemont als Catalaans minister-president. Het centrumrechtse Junts per Catalunya (JxCAT), de kieslijst van Carles Puigdemont, leek in het voorjaar wel bereid te zijn om Puigdemont opnieuw in te zweren — van op afstand wel — en zo Llarena ongehoorzaam te zijn. Dat Puigdemont niet fysiek kon aanwezig zijn, werd uiteindelijk de reden om het op te geven, wat voor de meest overtuigde pro-onafhankelijkheidsmilitanten gezien werd als een eerste fout.

Vorige week moest in het Catalaanse parlement beslist worden over het lot van de opgesloten verkozenen des volks. ERC en Junts per Catalunya lieten er een betreurenswaardig spektakel zien. Na een welles-nietesspelletje tussen de twee partijen werd uiteindelijk besloten om de schorsing te aanvaarden. De stem van de politieke gevangen werd gedelegeerd naar partijgenoten en hun loon werd geschorst. Het linksradicale CUP had al duidelijk gemaakt dit niet te zullen aanvaarden. De eco-socialistische Comuns, die niet voor of tegen onafhankelijkheid zijn, keurden het akkoord dan maar goed om de ‘werking van het parlement niet in gevaar te brengen’.

Zowel de CUP als ANC klaagde zowel de onophoudelijke twisten tussen de pro-onafhankelijkheidspartijen aan als het gehoorzamen aan Llarena. In oktober 2017 klonk het vanuit de partijhoofdkwartieren nog unisono: er zou in geen geval meer worden gehoorzaamd aan het Spaanse gerecht. De realiteit kan er vandaag niet verder van af staan.

Vier jaar ‘de basis verbreden’

Het grootste verwijt van ANC en de onafhankelijkheidsbeweging in de straat is dat de regeringspartijen geen enkele van de verkiezingsbeloften nakomt. Zo werd de vorige ‘illegitiem afgezette’ regering niet hersteld in haar functies. De partijen en het parlement tonen zich evenmin bereid om de orders uit Madrid naast zich neer te leggen. Het is ondertussen duidelijk dat de Catalaanse regering allesbehalve ongehoorzaam zal zijn.

Verschillende mandatarissen, zoals buitenlandminister Ernest Maragall (ERC), maar ook minister-president Quim Torra (JxCAT), maakten in interviews — stilletjes — duidelijk dat hun doel is 4 jaar te regeren en zo de basis pro-onafhankelijkheid te verbreden in de Catalaanse samenleving. Om zo opnieuw een referendum over onafhankelijkheid te organiseren, officieel om de ‘Catalaanse grondwet goed te keuren’. De consternatie in de onafhankelijkheidsbeweging is dan ook groot.

Terwijl Torra en andere regeringsleden retorisch vurig de republiek verdedigen, duidt hun beleid op ‘business as usual’. De angst voor Madrid en het Spaanse gerecht zit er goed in. Elke stap wordt gewikt en gewogen volgens het risico voor de politieke gevangen en de gerechtelijke gevolgen. Madrid is zo in haar opdracht geslaagd: de Catalaanse politici zijn zo geterroriseerd door wat er met hun collega’s is gebeurd en wat met hen kan gebeuren, dat ze de orders uit Madrid strikt en naar de letter opvolgen.

Diplocat bijvoorbeeld, de publiek-private stichting voor publieke diplomatie van Catalonië, blijft zo dood. De Catalaanse regering sluit miljoenenakkoorden met de Catalaanse bank ‘La Caixa’, verguisd door de indepes voor haar militante unionistische houding. La Caixa verhuisde vorig jaar ook haar fiscale zetel buiten Catalonië wegens het referendum.

Vuile oorlog tegen Catalonië

Vorig weekeinde werd ook bekend dat ‘La Moncloa’, de zetel van de Spaanse regering, en ‘La Zarzuela’, zetel van de Spaanse koning, samen complotteerden om bedrijven (plaatselijke en buitenlandse) er toe aan te zetten hun fiscaal adres uit Catalonië te verhuizen. De Spaanse regering keurde vorig jaar al een koninklijk besluit goed dat mogelijk maakte dat een bedrijf dat snel kon doen.

Het koningshuis telefoneerde dan weer vlijtig naar bedrijfsdirecteurs en -eigenaars om hen onder druk te zetten om te vertrekken uit Catalonië. Om dat kracht bij te zetten, zo berichtte de krant ARA dit weekeinde, werden miljarden overheidsgeld weggehaald bij Banc Sabadell en La Caixa. De economische oorlogsvoering tegen Catalonië heeft echter weinig baat gehad. Tot op vandaag blijft Catalonië de economische motor van Spanje, met een groei van 3,1% tegenover een Spaans 2,7% en een Europees 2,1%.

Verontwaardigde basis

De houding van de straat en van de onafhankelijkheidsbeweging wordt, gezien de omstandigheden, steeds kritischer. Terwijl Torra vorige 1 oktober, tijdens de herdenking van het referendum, ’s voormiddags de Comités ter Verdediging van de Republiek (CDR) nog aanspoorde hem onder druk te zetten, knuppelden de Mossos, de Catalaanse politie, er ’s avonds lustig op los tegen diezelfde CDR. Een onmogelijke spreidstand die nog eens de kloof tussen retoriek en werkelijkheid aanduidt.

Elisenda Paluzie, voorzitster van ANC, slaat nu dan ook met de vuist op tafel: indien Torra tegen 21 december, een jaar na de verkiezingen, nog geen strategie op tafel kan leggen die leidt naar de verwezenlijking van de Catalaanse republiek, zal ANC haar mobilisatiekracht inzetten tegen de eigen (pro-onafhankelijkheids)regering.