Assisen van de vrije samenleving

Op zaterdag 8 oktober organiseerde Libera!, een Vlaams klassiek-liberale denktank, een denkdag over Europa en immigratie. Als afsluiter kwam de voorzitter van Open Vld, Gwendolyn Rutten, langs om haar visie te geven over de uitdagingen waar (partijpolitieke) liberalen vandaag voor staan.

Boudewijn Bouckaert, voorzitter van Libera!, schetste dat liberalen tot het jaar 2000 het over het algemeen eens waren over individuele rechten. Dit kan men natuurlijk makkelijk situeren omdat men nog in de naweeën zat van de val van de Sovjetunie. Na 2000 kwamen er uitdagingen en vragen over immigratie en over de Europese constructie, waarover er een waaier van standpunten bestaan binnen de liberale beweging.

Europa: kan je vrijheid van bovenaf opleggen?

Pieter Cleppe, directeur van Open Europe Brussel en Koert Debeuf, ex-woordvoerder van Guy Verhofstadt, die de afgelopen jaren voor de liberale Europese ALDE-fractie in Egypte woonde, debatteerden over de huidige en toekomstige staat van de Europese Unie.

Pieter Cleppe gaf aan dat Europa op de dool is. Europa maakte in het verleden de grote fout om de keuze te maken voor harmonisering en niet te opteren voor wederzijdse erkenning, waarbij landen elkaars standaarden overnemen. Harmonisering had natuurlijk voor de bureaucratie het voordeel dat deze massaal kon uitbreiden en Brussel kon uitgroeien tot een machtscentrum. Daarnaast bestaat er het grote probleem van de euro, waarbij Cleppe zich geen fan toonde van de eenheidsmunt. Hij pleitte ervoor om Griekenland te degraderen tot Montenegro-status (betalen met de euro, maar geen beslissingsmacht). Op deze manier had men het besmettingsgevaar kunnen uitschakelen. Cleppe pleitte er uiteindelijk voor om de twee projecten euro en EU uit elkaar te houden. Een EU zonder euro en zonder superstaat. De EU moet doen wat haar populair maakt en dat is de eenheidsmarkt en zijn tijd niet verliezen met zaken zoals een verplicht spreidingsplan, wat door het Schengen-verdrag met vrij verkeer van personen natuurlijk geen enkele zin heeft.

Koert Debeuf wenste een iets filosofischer verhaal te houden over drie thema’s. Grote beschavingen zijn gericht op interne samenwerking, de waarden van de verlichting en de vaststelling dat heel de wereld meer EU wil. Debeuf zei dat beschavingen vooruitgang maken wanneer ze samenwerken. De verlichting ging ook over samenwerken en het vermijden van conflicten. Die wordt nu – volgens Debeuf – tegengewerkt door de “neo-romantiek”, deze leidt tot oorlog volgens Debeuf. We moeten ons hier op een rationele manier tegen wapenen en dat kan via grote samenwerkingsverbanden zoals de EU en de VN. Daarnaast is er de vaststelling dat iedereen buiten Europa meer EU wil. Een eengemaakt buitenlands beleid kan daarvoor zorgen, hij nam het voorbeeld van Libië waarbij de rest van de wereld smeekt om eenduidigheid in Europa. Hierbij hangt ook samen dat hij de Brexit een grote vergissing vond.

Het debat over centralisme versus decentralisme is een oud debat onder liberalen en vinden we al terug bij de Amerikaanse revolutie. Waarbij Jefferson, voorstander van decentralisme en states-rights en Hamilton, voorstander van een sterk centraal gezag en hierbij ook een centrale bank, ook grondig van mening met elkaar verschilden hoe mensen zoveel mogelijk vrijheid hebben. Dit debat vinden we vandaag terug in de Europese Unie. Waarbij het nationalisme in kleine staten wordt verfoeid, maar de EU zelf teruggrijpt naar eigen symbolen en zelf aan natievorming wil doen.

Immigratie

Het volgende debat ging over immigratie tussen Jean-Marie Dedecker en Andreas Tirez, van de progressief-liberale denktank Liberales.

Andreas Tirez deelt migratie op in twee componenten, enerzijds economisch en anderzijds humanitair. Inzake humanitaire migratie vindt Tirez dat we niet gastvrij genoeg kunnen zijn. Europa vangt op dit moment ook maar 2% op van het aantal vluchtelingen ter wereld. We moeten zoveel mogelijk helpen. Maar dit verblijf is tijdelijk en verleent de persoon geen definitief verblijfsrecht. Daarnaast vindt Tirez dat we inzake economische migratie enkel mensen moeten binnenhalen met skills die we hier nodig hebben. De vaststelling dat de integratie in vele gevallen mislukt is deelt hij ook. ‘Als je kijkt naar de gevangenispopulatie is het overduidelijk dat onze allochtone bevolking hier meer dan oververtegenwoordigd is. Veel meer dan de mensen die de afgelopen jaren gemigreerd zijn uit Irak en Somalië, die ook wel sterk vertegenwoordigd zijn in de misdaadstatistieken, maar veel minder dan de allochtone bevolking. Dat moet in de toekomst anders.’ Tirez pleit voor een hoge bovengrens inzake migratie, maar met een strenge expliciete selectie.

Jean-Marie Dedecker vertrekt van de vaststelling dat 80% van de huidige gevangenispopulatie van allochtone en vreemde origine is. De integratie van de mensen hier is mislukt, dit is volgens Dedecker ook voor een groot stuk te wijten aan de volgmigratie, waarbij er geen enkele voorwaarde gesteld werd. Hij las hieromtrent een column voor uit zijn nieuwe boek Vrank en Vrij. ‘De sociale zekerheid werkte en werkt als grote spons voor migranten. Vooral voor laagopgeleide migranten, die de facto minder aan de verzorgingsstaat bijdragen dan ze eruit nemen. Hoogopgeleide migranten worden dan weer afgestoten door landen met een gulle verzorgingsstaat, want die staat komt met een kost en is dus een nettoverlies voor deze hogere opgeleiden. Zij komen dus niet naar België, maar gaan naar de VS, Canada of Australië. Ondertussen ligt de kost van de voorbije migratiegolven op ongeveer 10 miljard euro en er is geen beterschap in zicht. De prijs van onze gastvrijheid is dus een collectieve verarming.’ Dedecker is op zich niet tegen vrije migratie, maar dan zonder sociale zekerheid en uitkeringen.

Gwendolyn Rutten: open versus gesloten

De voorzitter van Open Vld kwam ten slotte langs om het gesprek aan te gaan met de zaal. Het verhaal van Rutten ging voornamelijk om een nieuwe breuklijn die zich volgens haar vandaag in de politiek voordoet: Open en gesloten. ‘Je ziet het inzake omgang met migratie, handelsverdragen en Brexit.’ Rutten wil niet naïef zijn en erkent het probleem met het losjes uit de mouw schudden van “joepie, globalisering”. Maar zij maakt wel de keuze voor een open samenleving.

Maar hoe deze invullen? Ze vindt stijl belangrijk. Ze merkt ook op dat in de politiek de waarheid losgekoppeld wordt van de waarheid. Politici nemen soms een loopje met de werkelijkheid. Ze waarschuwt om te veel emoties te enten op de nieuwe breuklijn, omdat dit een explosief resultaat geeft. Ze pleit daarom voor een rationele benadering van de politiek.