BHV: einde van een tijdperk, einde van een strategie

Om die vraag te beantwoorden, moeten we terug naar de nadagen van de vijfde staatshervorming, toen de regering Verhofstadt I ook het kiesrecht grondig wenste te hervormen. Intussen weten we hoe dit afliep: op 26 mei 2003 schorste het toenmalige Arbitragehof de paars-groene kieswet, om enkele maanden later het gedrocht ook te vernietigen. Tot aangename verrassing van nogal wat Vlaamsgezinden liet het Hof in een van de overwegingen van het arrest ook verstaan dat dit onder meer het gevolg was van het feit dat de wetgever onvoldoende rekening had gehouden met de specificiteit van “de voormalige provincie Brabant”, waarin zich sinds 1993 een tweetalig hoofdstedelijk gewest en twee eentalige provincies bevinden.

Het leek wel het ei van Columbus: niet de Vlaamse Beweging, maar wel Arbitragehof leek de splitsing van BHV te eisen. Te mooi om waar te zijn, en een gedroomde communicatieopportuniteit. Plots werd de uitvoering van een decennia oude Vlaamse eis een kwestie van politiek fatsoen. De Vlaamse publieke opinie, die meer gewend is te redeneren in functie van eerlijkheid dan in functie van belangen, bereikte een ongekende eensgezindheid om van BHV een thema van grote politieke urgentie te maken.

Bijna tien jaar na het arrest van 2003 is de splitsing een feit, zij het zeker niet tot unanieme tevredenheid van de Vlaamse Beweging. De wijze waarop de faciliteitengemeenten wel en niet uit de Brusselse omhelzing werden weggehaald doet de vraag rijzen wat nu eigenlijk het verschil is tussen een splitsing en een niet-splitsing. Het feit dat het voor Vlamingen uit Brussel zo goed als onmogelijk is een kamerzetel te verwerven, is weliswaar niet nieuw, maar werd door de splitsing meer dan voorheen zichtbaar. En toch is de Vlaamse Beweging niet bepaald luidruchtig.

Eigenlijk mag die discretie niet verbazen. Hoe men het immers draait of keert, er is uitvoering gegeven aan de rechtspraak van het Arbitragehof. De splitsing is formeel gezien een feit, en wel op een wijze die rekening houdt met de eigenheid van de “voormalige provincie Brabant”, met haar Brusselse, Vlaams-Brabantse en Waals-Brabantse entiteiten, en met de presentie van faciliteitengemeenten. De “institutionele meerderheid” kan dus met uitgestreken gezicht beweren dat zij heeft verwezenlijkt wat de Vlaamse Beweging heeft gevraagd, namelijk respect te tonen voor Grondwet en Grondwettelijk Hof. Gebeurde dat op een wijze die de Vlaamse Beweging niet zint ? Kan zijn, maar was zij het zelf niet die de publieke opinie eraan herinnerde dat de Grondwet boven politieke voorkeuren dient te staan ?

Vanuit Vlaamsgezind standpunt doet een dergelijke repliek pijn, des te meer omdat ze nog niet eens helemaal fout is. Zeker, er waren ook andere manieren denkbaar geweest om uitvoering te geven aan het arrest van 2003, maar meer dan komma’s en punten zou dat niet gescheeld hebben. Kortom, de Vlaamse Beweging is haar meest mobiliserende thema sinds Leuven Vlaams kwijt en kreeg een sprotvisje in de plaats – ook al werd ze op haar eigen wenken bediend. Pijnlijk, erg pijnlijk.

De vraag is nu: kan iets pijnlijks tot iets positiefs worden ? Het antwoord is ja, indien de Vlaamse Beweging leert rekening te houden met dubbele bodems, en afleert zich te laten verleiden door wensdromen. Ten behoeve van slechte verstaanders: een toepassing van de Belgische grendelgrondwet die leidt tot een voor Vlaanderen positieve conclusie moet worden beschouwd als een wensdroom.

Met andere woorden: hopelijk betekent het einde van de BHV-saga ook een keerpunt in de strategie van de Vlaamse Beweging, waarbij resoluut wordt afgezien van een moreel comfortabel, maar politiek heilloos discours, dat zich beroept op grondwettelijke waarden als de homogeniteit van de taalgebieden of respect voor het gelijkheidsbeginsel. Bespaar ons met andere woorden een campagne die op een apothekersweegschaal gaat berekenen hoeveel stemmen een Franstalig dan wel Nederlandstalig kamerlid nodig heeft om verkozen te worden, die ons hoogstens een federale kieskring kan opleveren. Er zijn nog meer voorbeelden te bedenken, maar ze hebben één les gemeen: Vlaamse ezel, stoot u niet aan dezelfde steen.