Gentenaar Jean Ray is Vlaamse meester van de fantastische literatuur

Gentenaar Jean Ray, alias John Flanders, geldt in Frankrijk als dé grote Vlaamse meester van de fantastische literatuur. Hij bepaalde mee het imago van Vlaanderen in het buitenland.

Vlaamse letterkundigen die in het Frans schreven hebben mee het imago van Vlaanderen in Frankrijk bepaald. Denk aan Charles Decoster, Georges Eeckhout, Emile Verhaeren, Marie Gevers of Michel de Ghelderode. De zanger Jacques Brel kan ook niet ontbreken in deze lijst. De meesten waren notoire franskiljons, maar in het buitenland werden ze gedwongen tot een identiteitsbekentenis die door en door Vlaams was.

Dat is ook het geval voor Gentenaar Jean Ray, alias John Flanders. In Frankrijk geldt hij als dé grote Vlaamse meester van de fantastische literatuur. Jean Ray wordt er nog altijd uitgegeven. Recent nog zijn Derniers contes de Canterbury, onlangs gepubliceerd door de Franse uitgeverij l’Arbre vengeur.

Geoffrey Chaucer

De oorspronkelijke editie van Les derniers contes de Canterburry dateert uit 1944. Jean Ray treedt hiermee in de voetsporen van Geoffrey Chaucer, met zijn Canterbury Tales de belangrijkste schrijver uit de Middelengelse literatuur. In Les derniers contes de Canterburry verzamelt Jean Ray een reeks fantastische verhalen in een sfeer van Londense smog, met veel duivelse en vreemde wezens en misdadigers zonder scrupules.

De nieuwe uitgave van l’Arbre vengeur is mooi geïllustreerd en verzorgd. Voor wie een meesterwerk van het fantastische genre in de oorspronkelijke taal wil lezen, beslist een aanrader.

Jean Ray, onze John Flanders

De naam Jean Ray is een pseudoniem van de Gentenaar Raymond Marie de Kremer (1887-1964). In Vlaanderen is Raymond de Kremer/Jean Ray vooral bekend onder de naam John Flanders. Denk aan de vele jeugdboeken die hij in de jaren 1950-60 schreef voor de reeks ‘Vlaamse Filmpjes’ van uitgeverij Altiora in Averbode.

Jean Ray/John Flanders schreef een enorm oeuvre in de twee talen bij elkaar. Als zijn grootste succes geldt zijn magisch-realistische roman Malpertuis, uitgegeven in 1955. Regisseur Harry Kümel maakte van dat boek een in zijn tijd veelbesproken film, met Orson Welles en Susan Hampshire in de hoofdrollen.

Vrijbuiter

In Vlaanderen bleef Jean Ray alleen bekend als jeugdauteur. Het feit dat hij door financiële malversaties in aanraking kwam met justitie is daar niet vreemd aan. Na een verblijf in de gevangenis werd hij gedwongen om, anoniem of onder schuilnamen, als broodschrijver verder te werken.

Jean Ray speelde graag de vrijbuiter. Of het waar is dat hij op de meeste wereldzeeën voer kon niemand ooit achterhalen. Dat geldt ook voor zijn beschrijving van de vele sombere, verdachte straten in Europese havensteden die hij — zogezegd — als zijn broekzak kende. Zijn beschrijvingen van de beruchte havenwijk van Londen zijn wel zeer treffend. Het kan dus bijna niet anders dan dat Ray er langdurig vertoefd heeft. Maar zijn vermenging van waarheid en verdichtsel is hoe dan ook magistraal.

Vriendenkring

In Vlaanderen bestaat er ook een discrete Vriendenkring Jean Ray, opgericht in 1986. De kring beschrijft zichzelf als een ‘internationale groepering van bewonderaars, verzamelaars en vorsers van het werk van Jean Ray/John Flanders’. Discreet maar zeer actief: sinds jaren is de vriendenkring bezig met het onderzoek van alle teksten, artikels en publicaties van Jean Ray/John Flanders.

Voorwaar niet gemakkelijk als je weet dat Ray ook anoniem publiceerde in talloze kranten, tijdschriften en maandbladen. Van La Flandre libérale en de Journal de Gand tot en met ’t Kapoentje, Zonneland en Averbode’s Weekblad. Jean Ray/John Flanders was bij alle gezindten thuis.