Bye bye Neelie

Bij een aantal Europese commissarissen is de ambitie omgekeerd evenredig met hun politieke en bestuurlijke capaciteit. Op persfoto’s staan ze te glimmen, overtuigd van hun eigen belangrijkheid. Sommigen bekleden zware posten. Uiteindelijk bepaalt elk land zelf wie het voordraagt voor de portefeuille die na moeizame onderhandelingen en vele compromissen is binnengehaald. De grote landen komen eerder in aanmerking voor zware posten dan de kleine. Dit systeem komt de kwaliteit van de Europese Commissie niet ten goede.

Zo voert de Europese Unie geen eigen buitenlands beleid terwijl een consistent beleid vanuit de EU het oplossen van conflicthaarden zoals Oekraïne, het Midden Oosten, Libië, Syrië en Afghanistan, om er maar een paar te noemen, zou kunnen helpen. Ach, mevrouw Ashton zit er ook alleen maar omdat de Conservatieve Partij haar in eigen land, in de UK, kwijt wilde.

Het valt voor Europa te hopen dat de huidige voorzitter van de Commissie, wiens naam ongetwijfeld binnenkort totaal vergeten zal zijn, opgevolgd gaat worden door een capabele, doortastende politicus die aan de noodzakelijke veranderingen binnen de Europese Unie gestalte kan geven. Wie dat wordt? De Europese leiders hebben tot het eind van dit jaar de tijd om iemand te vinden. Juncker, die zichzelf al als voorzitter van de Commissie droomde, heeft hopelijk te vroeg gepiekt.

Veranderingen binnen de Europese Unie zijn noodzakelijk. Van een subsidiegever, vooral  aan de landbouw, moet het omgevormd worden tot een paraplu boven de nationale staten. Een overkoepelende organisatie die Europa vrede en veiligheid garandeert. Die ervoor zorgt dat Europeanen te eten hebben en werk en geen last van conflicten of oorlogen. Een paraplu waaronder volkeren hun eigen cultuur en hun eigen identiteit kunnen bewaren en verder ontwikkelen.

Voor Nederland is een zware post binnen de Europese Commissie van groot belang, veel belangrijker dan de zetels in het Europeses Parlement. Nederland heeft in dat parlement 26 van de 751 zetels. Dit zijn er bijvoorbeeld maar tweemeer dan het Front National van Marine Le Pen. De Nederlandse zetels zijn verdeeld over negen Nederlandse partijen, die in het Europees Parlement deel uitmaken van zeven Europese fracties en van een blok niet -ractiegebonden parlementariërs. Hun invloed is derhalve zeer beperkt.

De Europese Commissie bestaat uit 28 leden. Tot nu toe is Nederland er steeds in geslaagd zware portefeuilles binnen te halen. Uiteraard komt dit ook door de kwaliteit van de naar voren geschoven commissarissen. In het verleden hebben Sicco Mansholt, Frans Andriessen en Hans van de Broek belangrijke posten binnen de Europese Commissie kunnen bezetten.

Nu zit Neelie Kroes sinds 2004 als Nederlandse in de Commissie. Zij heeft de portefeuille Digitale agenda en is een van de zeven vicevoorzitters van de Commissie. Neelie Kroes is een uiterst bekwame bestuurder. Dit kan overigens van haar voorganger niet gezegd worden. Voordat mevrouw Kroes Europa inging zat zij gedurende twaalf jaar eerst als staatssecretaris en later als minister van Verkeer en Waterstaat in de Nederlandse regering. Ook was zij voorzitter van de Nyenrode Business Universiteit. Nu, na twee periodes neemt zij eind van dit jaar afscheid van Brussel.

Wie haar gaat opvolgen en met welke portefeuille is uiteraard nog niet bekend. Zeer waarschijnlijk wordt het iemand uit de Partij van de Arbeid (PvdA). Mevrouw Kroes en haar voorganger zijn van de rechts-liberale VVD en daarvoor heeft het CDA van 1981 tot 1999 een Europees Commissaris mogen leveren. De PvdA is dan ook aan de beurt. Nederland zal inzetten op een post in de sociaal-economische hoek. Hiervoor heeft de PvdA in ieder geval twee kandidaten: Ad Melkert en Jeroen Dijsselbloem. Dijsselbloem is de huidige minister van Financiën en de voorzitter van de Eurogroep die het functioneren van de economische en monetaire unie en daarmee van de euro bewaakt. Ad Melkert was minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, bewindvoerder bij de Wereldbank, ondersecretaris-generaal van de Verenigde Naties, tweede man bij het Ontwikkelingsprogramma van de VN (UNDP) en hoofd van de UNAMI, de VN-missie in Irak.

Mocht er door de Nederlandse regering gekozen worden om een D’66-er naar Brussel te sturen dan zullen Hans Wijers of Alexander Rinnooy Kan hiervoor in aanmerking komen.

De Nederlandse regering bestaat uit de VVD en de PvdA, partijen die een ruime meerderheid in de Tweede Kamer hebben. In de Eerste Kamer beschikken ze over slechts 30 van de 75 zetels. Om wetten goedgekeurd te krijgen is ook een meerderheid in de Eerste Kamer nodig. Een paar partijen, waaronder D66 steunen echter het regeringsbeleid en helpen zo het kabinet ook in de Eerste kamer aan een meerderheid. D66 doet dit uiteraard niet voor niets. Het kan zijn dat, als de PvdA om welke reden dan ook haar kandidaten terugtrekt, D66 een kandidaat voor de Europese Commissie mag leveren. Rinnooy Kan is hoogleraar economie en bedrijfskunde, was voorzitter van de SER, de Sociaal-Economische Raad, en voorzitter van de werkgeversorganisatie VNO en was lid van de Raad van Bestuur van de ING Groep. Hans Wijers was onder meer minister van Economische Zaken en bestuursvoorzitter van Akzo-Nobel. Op het ogenblik is hij voorzitter van de Raad van Commissarissen van AFC Ajax.

Eind van dit jaar zal er dus afscheid genomen moeten worden van Neelie Kroes als Europees Commissaris. Eigenlijk heeft mevrouw Kroes een beetje pech gehad. In 2010 boekte haar VVD bij de Tweede Kamerverkiezingen een grote winst. De partij steeg van 22 naar 31 zetels en werd hiermee de grootste partij. Samen met het CDA en gedoogd door Wilders’ PVV werd het eerste kabinet Rutte gevormd. Een paar jaar eerder in 2006 was Mark Rutte gekozen tot lijsttrekker van de VVD. Kroes kwam toen niet in aanmerking omdat ze pas sinds 2004 in de Europese Commissie zat. In 2010 was ze wederom net begonnen aan een nieuwe termijn in Brussel en hoewel Rutte eerst had gezegd dat hij bij een minderheidskabinet Neelie Kroes als nieuwe minister-president naar voren zou schuiven besloot hij uiteindelijk toch maar zelf premier te worden. Neelie Kroes had de eerste vrouwelijke minister-president van Nederland kunnen zijn.