Carl Devos: ‘De harde keuzes moeten nu worden gemaakt’

De haperende formatie kan nauwelijks nog verhullen dat er over de fundamenteelste hervorming waarvoor België staat, nauwelijks onderhandeld is: besparen. Dat zegt politicoloog Carl Devos (UGent). ‘Nu zegt men eigenlijk: we verminderen de belastingen, maar we hebben er tegelijk geen idee van hoe we het gat van 28 miljard euro in de begroting gaan dichtrijden.’

– Er is een openlijk conflict tussen Georges-Louis Bouchez en zijn collega Conner Rousseau. Riskeren we met MR en Vooruit niet opnieuw exact dezelfde breuklijn te hebben als in de Vivaldiregering?

Carl Devos: ‘We staan voor de zwaarste economische besparingen sinds Jean-Luc Dehaene. De opdracht om de begroting op orde te te krijgen, is in de 21^e eeuw nog nooit zo groot geweest als nu. Het laaghangend fruit is al lang geplukt. Daarom is het nu evident dat links en rechts nu frontaal botsen in de regeringsonderhandelingen.’

‘De formatie komt nu pas echt op dreef. De harde keuzes moeten nu worden gemaakt. De voorbije weken heeft men vooral veel teruggekoppeld naar de partijvoorzitters en de studiediensten. Formateur Bart De Wever (N-VA) heeft ervoor gekozen om in zijn onderhandelingsnota bepaalde zaken aan elkaar te koppelen. Daar valt iets voor te zeggen, want als iemand op één onderdeel ervan ja zegt, dan zegt-ie natuurlijk ook ja op het deel dat ermee verbonden is. Zo maakt De Wever op dit moment de formatie afhankelijk van één onderdeel, namelijk de meerwaardebelasting op vermogen.’

– Maar die strategie heeft ook nadelen?

‘Jazeker: elk deelaspect van de nota is ook maar gewoon één onderdeeltje van het geheel. Waarom moet je die eigenlijk per sé verbinden, terwijl er nog gepraat moet worden over de echte en pijnlijke fundamentele keuzes? Over de besparingen – de eigenlijke inzet van deze formatie – heeft men het nog altijd niet gehad. Je komt dan als vanzelf bij de sociale zekerheid uit.’

‘Men kan nu wel aan MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez zeggen: aanvaard de meerwaardebelasting, en volgende week spreken we over hoe we de federale staat kunnen ontvetten. Maar de persoonlijke relatie tussen Vooruit-voorzitter Conner Rousseau en Bouchez is niet goed. Die spanning dateert al van tijdens de vorming van de Vivaldiregering en is nooit opgelost. Met de lokale verkiezingen in het vizier zal ze er ook niet op verbeteren.’

– Georges-Louis Bouchez kan natuurlijk zeggen: ik heb de verkiezingen gewonnen met een rechts-liberaal economisch programma. Ik heb niets toe te geven, vooral niet aan een veel kleinere linkse partij.

‘En ik begrijp dat. Maar Bouchez heeft ook al veel binnengehaald. Er is een akkoord over de flexibilisering van de arbeidsmarkt, over een belastingvermindering én over een fiscale hervorming. Je kan dat weinig vinden. Maar het is het hoogst haalbare voor een partij als de MR, die nu gedwongen is om een coalitie te vormen met een linkse Vlaamse partij. Met de PVDA en de PS zouden die hervormingen nooit mogelijk zijn. Wat kan je in België als rechts-liberale partij verwachten, tenminste zolang je in een coalitiesysteem zit?’

– De indruk bestaat nu wel dat er – opnieuw – hier wat minder wordt belast, om elders dan weer een beetje meer te belasten. Is de vraag van de burger niet veeleer: wij willen een belastingvermindering tout court, geen belastingverschuiving?

‘We zitten met een gigantische belastingdruk, en ik denk dat u gelijk hebt: mensen willen vooral minder belastingen. Maar hoe meer je de belastingen vermindert, hoe meer je natuurlijk moet besparen. Als je de inkomsten wegneemt, moet je ook de uitgaven wegnemen. Dat is het probleem. Er is weinig budgettaire marge voor een belastingvermindering. Nu zegt men eigenlijk: we verminderen de belastingen, maar we hebben er tegelijk geen idee van hoe we het gat van 28 miljard euro in de begroting gaan dichtrijden.’

– Van Bart De Wever wordt nu verwacht dat hij België zal redden door binnen een Vlaams-Franstalige coalitieregering ook nog eens economisch links en rechts te verzoenen. Maar waarom wordt van Georges-Louis Bouchez niet verwacht dat hij België redt door minstens na te denken over gedoogsteun van het Vlaams Belang, als hij zo een coalitie met Vooruit kan vermijden?

‘Dat is politieke fictie. Noch De Wever, noch Bouchez zullen een regering afhankelijk maken van gedoogsteun, laat staan door het Vlaams Belang. Trouwens: Bouchez is vooral bezig zijn positie in Wallonië te consolideren. Hij is de grote man, die altijd al geredeneerd heeft vanuit een meerderheidslogica, waarbij hij als winnaar alles krijgt. Ik weet trouwens ook niet of Vlaams Belang zware sociaaleconomische besparingen zal willen goedkeuren.’