Communautaire verschillen in sociale zekerheid blijven groeien

Het Vlaams & Neutraal Ziekenfonds (VNZ) onderzoekt jaarlijks de verschillen in de uitgaven tussen Vlaanderen en Wallonië op basis van de gegevens van hun federalen koepel, ‘de Landsbond van de Neutrale Ziekenfondsen’. Een steekproef van meer dan een half miljoen inwoners.

Uitgaven

Het VNZ stelde bij die onderzoeken vast dat de consumptieverschillen tussen Vlaanderen en Wallonië systematisch afnamen tot ongeveer 50 euro per hoofd in 2010. Die afname werd toen telkens bevestigd door de Riziv-studies, zeg maar de officiële cijfers. Maar vanaf 2011 was er een merkwaardige trendbreuk. Het uitgavenverschil steeg opnieuw tot meer dan het dubbele, namelijk 109,93 euro.

De resultaten van het Riziv voor 2015 zijn nog (lang) niet bekend, maar de cijfers van het VNZ bevestigen de trend van de laatste jaren. Het verschil tussen de gemiddelde ziektekosten voor een Vlaming (€ 2.108,87) en een Waal (€ 2.244,94) stijgt in 2015 opnieuw, tot 136,07 euro per persoon (tegenover € 113,46 in 2014). In Wallonië werd er in 2015 per hoofd 6,4 % meer uitgegeven voor gezondheidszorg.

Inkomsten

Naast een verschil in de uitgaven is er ook een duidelijk verschil bij de inkomsten. Op basis van de bijdragen voor sociale zekerheid in 2014 (laatst bekende jaar) stellen we vast dat een Vlaamse titularis binnen de Neutrale landsbond jaarlijks 19.264,64 euro aan sociale zekerheidsbijdragen betaalt, tegenover een Franstalige ‘slechts’ 15.060,58, of een verschil van ruim 4.200 euro!

Consumptieverschillen

In de discussie over de meeruitgaven bij de sociale zekerheid draait het rond de vraag of die meeruitgaven ‘objectiveerbaar’ zijn. Zijn er socio-economische factoren die het verschil bij inkomsten én uitgeven verklaren?

Het VNZ onderzocht waar de verschillen in de uitgaven zitten. Volgens het ziekenfonds zijn die veroorzaakt door een andere gezondheidscultuur in noord en zuid. In Vlaanderen zijn er bijvoorbeeld minder hospitalisatiedagen en is de centrale rol van de huisarts als beheerder van het eigen medische dossier  (Globaal Medisch Dossier –GMD) al sterk ingeburgerd. In Wallonië en Brussel is de populariteit van het GMD daarentegen veel lager.

In Wallonië ‘genieten’ bijna dubbel zoveel personen van het recht op verhoogde verzekeringstegemoetkoming (Personen met een laag inkomen hebben recht op de verhoogde tegemoetkoming. Zij betalen minder voor gezondheidszorg en hebben nog andere financiële voordelen). Ook de cijfers van Brussel zijn vrij alarmerend met 20 % van de bevolking.

De vraag moet toch gesteld worden hoe dat komt. Is er hier geen sprake van een collectieve verantwoordelijkheid bij de Franstalige en Brusselse beleidsverantwoordelijken?

Uitkeringsdagen

Nog frappanter is de evolutie van het aantal uitkeringsdagen. Waar het verschil tussen Vlaanderen en Wallonië een vijftal jaren geleden nog 3,8 dagen bedroeg, is dit intussen opgelopen tot 5,7 dagen meer uitkeringen voor arbeidsongeschiktheid of invaliditeit per titularis.

Door de strengere controles in het kader van de werkloosheidsreglementering zal deze kloof in de invaliditeitsverzekering en arbeidsongeschiktheid tussen Vlaanderen en Wallonië wellicht nog toenemen.

De cijfers zijn voor het VNZ een reden om te pleiten voor meer responsabilisering en voor de communautarisering van de volledige ziekte- én invaliditeitsverzekering. Daarnaast geeft de in- en uitgavenkloof, in de federale sociale zekerheid, toch wel een andere kijk op de talrijke besparingen op dit moment en legt een zware hypotheek op de ‘betaalbaarheid van zorg’ voor de komende generaties. Vreemd dat het sociale middenveld hiervoor geen actie onderneemt…