De kiezer is slimmer dan journalisten en politici denken

Als HLN peilt dat 40 procent van de Vlamingen ‘op termijn’ voor ‘verregaande Vlaamse autonomie’ kiest, dan is voorspelbaar wie dat een goede peiling vindt. En wie zijn bedenkingen heeft. Ook politicologen kunnen slechte verliezers zijn. Maar naast de commotie en de factcheck over de peiling, stelde niemand zich de vraag: als het zo is, hoe komt dat? Misschien omdat die vraag journalisten te veel uit hun comfortabele bubbel haalt.

Vlaamse stemmen negeren

Kan het dat 40 procent van de Vlamingen het echt gewoon beu is? Misschien was het niet zo slim om die 1 miljoen Vlaamse N-VA-stemmen van 2019 te negeren en een Belgische regering met Vlaamse minderheid te vormen. Tel daarbij de 800.000 Vlaams Belang-stemmen. Dan zet je Belgisch 42,5 procent van de Vlaamse uitgebrachte stemmen voor de Kamer in 2019 opzij. Misschien heeft de kiezer wel een geheugen.

Of Vlaamse kiezers zien dat stemmen in Vlaanderen weinig uithaalt. Want de Franstalige partijen beslissen wie er in de federale regering komt. En Franstalige partijen zijn vooral links. Het is een recept voor de blokkering van Vivaldi. ‘Non’ zeggen is makkelijk, niets willen veranderen is de makkelijkste positie in de politiek. We krijgen dan een federale regering die schippert, maar geen duidelijke keuzes maakt, of keuzes maakt waarvoor in Vlaanderen geen meerderheid is. Kiezers zien die blokkering ook.

Voor en tegen

Het kan ook, dat de kiezer slimmer is dan partijen denken. In 2019 was een vorm van confederalisme voor CD&V de beste oplossing. Nu gaan ze naar de kiezer met een verhaal dat herunitarisering geen taboe mag zijn. Liefst van al zwijgen ze over staatshervorming. Zelfde verhaal voor Open Vld. Gwendolyn Rutten verdedigde het confederalisme met vuur. Nu klinkt het dat er geen tijd is om ons op te sluiten in kastelen. ‘Geen avonturen.’ Ze kiezen vol voor België.

Misschien vraagt de kiezer zich af wat er de jongste jaren veranderd is, dat de communautaire bocht van die partijen verantwoordt. Het is niet dat Vivaldi getoond heeft dat het Belgische niveau werkt. Misschien ziet de kiezer ook wel dat partijen hier ‘het verschil’ willen maken en dat het met de realiteit weinig te maken heeft. Politieke marketing in de plaats laten komen van overtuiging is een stap naar de ondergang.

We zullen doorgaan

Wie weet, kunnen partijen draagvlak creëren als ze hun overtuiging koppig blijven uitdragen. Zoals Bart Maddens zegt, N-VA blijft tegen de stroom in hun confederalismemodel op tafel leggen. Blijft spreken over twee democratieën. Het Vlaams Belang blijft de Vlaamse onafhankelijkheid naar voren schuiven. Tot zelfs voorzitter Tom Van Grieken die in de media zegt dat hij niet voor de rode duivels supportert, maar voor Oranje. Voor journalisten klinkt het als vloeken in de kerk. Ik schreef bij een vorige gelegenheid al eens wat de verschillende strategieën zijn bij Belgiumgekte.

Die HLN-peiling toont misschien dat de journalistieke bubbel niet samen valt met de realiteit. Dat is de kern van het probleem van de journalistiek in Vlaanderen. De reflex ‘dat mag niet waar zijn’, wordt algemeen gedeeld. Niemand stapt uit die consensus. Waardoor iedereen in media, cultuur en politiek ook denkt dat hun consensus realiteit is.

Een peiling kan je weg zetten als irrelevant en onwetenschappelijk. Met een verkiezingsresultaat is dat al wat moeilijker.