‘Het subjectieve gevoel van onveiligheid’

Een steekincident op de trein in Antwerpen. Een Irakese man van 27 steekt een 69-jarige vrouw neer op de trein. Schijnbaar willekeurig. Blijkt dat hij al ‘bekend was bij het gerecht’, incidenten op de trein, een politiekagent geschopt, voorgekomen via snelrecht, maar liep toch – zij het een beetje verward – rond.

Vorige maand. Een 28-jarige verwondt verschillende mensen op de trein in Hasselt. Berooft en verwondt reizigers met een breekmes. Die vluchten naar het einde van de trein en kunnen daar geen kant meer op. In het station stapt ‘de Spaanstalige’ rustig af.

Geweld in zorg

Vorig jaar waren er 2.300 meldingen van agressie tegen treinpersoneel. Van Mol tot Poperinge. De lijnen waarop dat het meest gebeurt zijn bekend. Doorbraak schreef deze zomer, na gesprekken op de trein, al over het angstklimaat bij NMBS-medewerkers.

Recente cijfers van de federale politie tonen ook een stijging van geweld tegen zorgverleners. Op spoedafdelingen of in ambulances krijgen ze meer dan vroeger te maken met geweld door patiënten of hun familieleden. De federale politie telde in 2023 maar liefst 728 feiten van fysiek geweld tegen hulpverleners. Ook in woonzorgcentra (WZC) neemt geweld toe, van 86 gevallen in 2000 naar meer dan 250 in 2023.

Vechtpartijen

Of zag u ook die beelden van twee jongeren op de bus die door een groep hardhandig worden ineengeslagen? Ze worden uit de bus gesleurd en geschopt en geslagen, al liggen ze op de grond. ‘Kopschoppers’, heet dat tegenwoordig. Vechtpartijen waren er recent ook in Turnhout, Antwerpen-Centraal, de Gentse Overpoort en Schaarbeek.

In Gent en Limburg hadden we dan het geweld tussen Koerden en Turken; er was buitensporig geweld aan beide kanten. Dat leidde tot een samenscholingsverbod in Gent om ‘incidenten’ te voorkomen.

In Brussel worden mensen op klaarlichte dag neergeschoten. In Antwerpen ontploft regelmatig iets in een donkere straat.

‘Incidenten’

Het zijn allemaal ‘incidenten’. Maar al staan al die feiten van geweld en agressie los van elkaar, de rode draad is de schijnbare machteloosheid van de samenleving. Daaraan gekoppeld is er het verlies van vertrouwen. Je voelt je niet meer veilig in je eigen omgeving of durft niet meer buiten.

Onze maatschappij gaat kapot als we de burgers niet de veiligheid kunnen bieden om zomaar en alleen, als jongen of meisje, man of vrouw, oud of jong, op straat te gaan of het openbaar vervoer te nemen.

Dan is het geen geruststelling dat het Comité P schrijft dat de aanslag op Zweedse voetbalsupporters in oktober 2023 niet voorkomen kon worden. In datzelfde verslag staat ook dat de dader Abdesalem Lassoued, op verschillende manieren geschreven staat in de databanken van politie en justitie. De machteloosheid druipt eraf.

De gevolgen zijn groot. Zoals in covid-tijd het gedrag van iemand met smetvrees de norm werd, wordt angst de norm. Vroeger werd door verlichte politici gelachen met het ‘subjectieve gevoel van onveiligheid’. Dat kwam door hondendrollen en vuil op straat. Maar zij stonden boven dat volkse gevoel. Vandaag slaat het gevoel van onveiligheid hen in het gezicht. Dan noemen ze het ‘de schuld van de media die de burgers dat probleem aanpraten’. Maar van de realiteit win je niet met retoriek, zeker niet blijvend.

Altijd slachtoffer

Dat staat in schril contrast met de daadkrachtige overheid die de burger ook ervaart. 53 euro boete omdat u 31 km/u reed in een zone 30. Een GAS-boete omdat uw papier te vroeg buiten staat of u een fietser inhaalt waar dat niet mag. Verplichtingen, controles, boetes en belastingen. Zo is er de ervaring altijd het slachtoffer van de overheid te zijn. Is dat allemaal rationeel? Neen. Maar het is niet wijs daar lacherig over te doen en licht over te gaan.

Veiligheid is een kerntaak van de overheid. Bij veel burgers groeit de vervreemding en de boosheid omdat de overheid faalt in die kerntaak. Hoe machteloos de overheid daar is, zo machteloos voelt de burger zich tegenover diezelfde overheid. Een giftige cocktail voor onze samenleving.