Confederalisme for Dummies

Sinds de N-VA voor het eerst de term introduceerde in het politiek debat van dit land, is confederalisme een waar containerbegrip geworden. Een term die voor iedereen iets anders betekent. Het is als een monster van Loch Ness dat af en toe opduikt. Voor Franstaligen is het de ultieme oorlogsverklaring van de Vlamingen aan de Belgische federale staat, la mise à mort de la Belgique. Voor de Vlaams-nationalisten is het de logische evolutie van een land met twee uit elkaar groeiende democratieën.

De partij van Bart De Wever zal ongetwijfeld in de verkiezingscampagne sterk inzetten op het confederalistisch model. Al was het maar om haar flamingantische vleugel tevreden te stellen. Ze deed dat alvast uitgebreid op de eerste van een aantal zogenaamde ‘V-dagen’. Voor wie daar niet bij kon zijn is er tegelijk op de sociale media een filmpje losgelaten over hetzelfde thema, een Confederalisme for Dummies  als het ware. In 60 seconden doet de N-VA de door haar gewenste toekomst van het land uit de doeken.

Belgikske

In 1 minuut wordt uitgelegd dat Vlaanderen en Wallonië zo verschillend denken over veel dingen, dat ze maar beter elk hun zin doen en enkel nog samenwerken waar ze dat echt nuttig vinden. Voor het Belgikske nikske meer, of toch niet heel veel, want meer dan defensie en de afbouw van de staatsschuld blijft er niet over voor die zwaar afgeslankte federale staat.

Het lijkt de eenvoud zelve. Maar toch is dit een voorbeeld van wishfull thinking, want de  realiteit van de politieke verhoudingen is erg verschillend van wat de N-VA voorstelt. In de eerste plaats omdat ze de institutionele werkelijkheid van dit land wel heel erg simplificeert: zo wordt op geen enkel moment over Brussel gesproken. Dat is vreemd, omdat met ‘Vlaanderen’ en ‘Wallonië’, de  termen die in het filmpje gebruikt worden, uitdrukkelijk niet naar gemeenschappen maar duidelijk  naar gewesten verwezen wordt. Anders had men het inderdaad kunnen hebben over twee partners, de Vlaamse Gemeenschap en de Fédération Wallonie-Bruxelles.

Maar als men het over gewesten wil hebben, dan zijn er wel degelijk drie in dit land. Men kan van mening verschillen of dit een goede zaak is. Men kan betreuren dat de Vlamingen ooit hebben toegegeven een gewestelijke staatsstructuur met drie te aanvaarden. En men kan denken dat Brussel beter als stad dan als gewest zou functioneren. Maar de grondwettelijke werkelijkheid van dit land is dat er drie gewesten zijn en dat één gewest niet zomaar kan beslissen dat het land helemaal anders ingericht moet worden.  Daarvoor zijn er drie gesprekspartners nodig…

Politieke fictie

Want zelfs als Vlaanderen, dat niet meer is dan één van de drie gewesten van dit land, via parlementaire weg, met een unanieme stemming zou beslissen dat het een andere structuur van dit land wenst, dan heeft dit geen enkel gevolg. Eén gewest kan niet unilateraal beslissen de federatie anders in te richten. Dat is enkel mogelijk na een wijziging van de grondwet, die er bovendien enkel kan komen nadat het federale parlement de betreffende constitutionele teksten als onderwerp van mogelijke bespreking door het volgende parlement heeft verklaard. Dat zal de regering Michel in lopende zaken zeker niet doen.

Een confederale herinrichting van dit land zou een zeer ingrijpende verandering zijn. Het is bijzonder onwaarschijnlijk dat hiervoor ooit een vereiste meerderheid zou gevonden worden in het federale parlement. Om dan nog maar te zwijgen van de onderhandelingen over een nieuwe staatshervorming die daarvan het gevolg zouden zijn.

Want uit duiding door vooraanstaande N-VA-ers blijkt dat de Vlaams-nationalisten er eigenlijk van dromen om het Brusselse gewest af te schaffen en te vervangen door een hybride stad die door de twee overblijvende gewesten zou bestuurd worden en waar de Brusselaars kunnen kiezen voor een subnationaliteit. Er is niet veel verbeelding nodig om in te zien dat voor een dergelijk plan niet de minste steun kan verwacht worden vanuit Franstalige hoek. En het is verregaande politieke fictie om te geloven dat het Brussels parlement zomaar zou instemmen met een kamikaze.

Vlexit

Het confederalisme is dus een utopie, die nooit zal kunnen gerealiseerd worden omdat er geen partners voor te vinden zullen zijn. Het zou eenvoudiger zijn mocht de N-VA openlijk opteren voor een afscheuring uit de Belgische federatie. De Franstaligen hebben confederalisme ook nooit anders verstaan dan als een ander woord voor separatisme. Die Vlexit, het vertrek van Vlaanderen uit de Belgische federatie, zou het voordeel van de duidelijkheid hebben.

Maar dat zou dan wel onvermijdelijk betekenen dat het Vlaamse gewest elke aanspraak op Brussel, de grootste en belangrijkste stad van dit land, laat vallen. In ieder geval ware dit interessanter dan de houding van de partij nu, die het bestaan van een gewest met een eigen parlement en  1.200.000 inwoners gewoon negeert. En in ieder geval realistischer dan te hopen op een onhaalbare herinrichting van de Belgische staat op confederalistische leest, waarvoor nooit een federale meerderheid te vinden zal zijn.

Het zou een keuze zijn die geheel en al past in het totaal gebrek aan belangstelling voor Brussel bij de Vlaamse partijen, die te verklaren is door het ontbreken van politieke zwaargewichten uit die stad, een catastrofaal collateraal gevolg van de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde. Brusselse Vlamingen kunnen enkel nog hopen op de zes gereserveerde zitjes in het Vlaams Parlement, maar een vertrekbasis voor een nationale politieke carrière is Brussel al lang niet meer. In niet één Vlaamse partij zijn er Brusselaars die een rol van betekenis spelen. Dat is ook bij de N-VA niet het geval, wat meteen de verklaring is dat niemand opmerkte dat het derde gewest en de hoofdstad van dit land gewoon ontbrak in het confederalistische filmpje van de partij. Zo is eens te meer gebleken hoezeer Brussel de blinde vlek is van de Vlaamse politiek…