JavaScript is required for this website to work.
Binnenland

Confederalisme maar dan anders

academische bijdrage aan het debat

Pieter Bauwens24/1/2014Leestijd 4 minuten

Waar moet het met België naartoe? Af en toe mengen ook academici zich in het debat om vanuit niets een nieuwe structuur uit te bouwen. Dat deed ook prof. Willem Brauers.

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

Willem K. M. Brauers, professor emeritus economie aan de Antwerpse universiteit, schreef een studie over ‘het Confederalisme in België’. Hij bracht die uit in het Engels, zo is die ‘op gelijke voet toegankelijk voor Vlamingen en Walen, maar ook voor buitenlanders’.

Volgens prof. Brauers  gaat België kapot aan zijn structuren. Een euvel dat hij wil verhelpen door een voorstel voor een andere op basis van het confederalisme. Brauers gaat niet uit van een onafhankelijk Vlaanderen maar van de optimalisering van het welzijn van de Vlamingen en van Vlaanderen.

Zwaktes

‘Vlaanderen is thans één van de rijkste regio’s van Europa. Dit maakt de Vlamingen overmoedig. Maar zal dit blijven duren? Er kan voor gevreesd worden. Een SWOT-analyse van het huidige Vlaanderen legt eerder de klemtoon op de zwakheden en de bedreigingen dan op sterktes en opportuniteiten.’

De toekomst is met andere woorden voor Vlaanderen niet zo rooskleurig als we onszelf voorstellen. Een eerste probleem ziet hij de ‘”‘Technological Forecasting”, dat duidt aan dat de diensteneconomie meer plaats zal moeten maken voor een nieuwe industriële uitbreiding. Waar zal Vlaanderen daarvoor de plaats vinden?’ Dat brengt het probleem van de vervuiling op de voorgrond. ‘Nu moeten al emissierechten gekocht worden om de bestaande industrie in stand te houden. Als de EU dit niet langer toelaat, krijgen we geen uitbreiding maar een inkrimping van de bestaande industrieruimte. De aankoop van vreemde emissierechten bedraagt nu al 30%, dat betekent dat wij reeds voor 30% overschrijden wat Europa toelaat.’

Vlaanderen kampt volgens Brauers met een vervuiling door overindustrialisatie. Maar er is meer: ‘De Vlaamse regio heeft op een kleine oppervlakte één van de grootste bevolkingsdichtheden in de wereld met een bevolking die zich hoofdzakelijk verplaatst met zwaar vervuilende vervoermiddelen, auto’s, vrachtwagens en moto’s, en de voorkeur geeft te leven in stedelijke gebieden met een nog hogere bevolkingsdichtheid. De gevolgen zijn een overdreven CO2 gehalte en een hoge concentratie van fijn stof. Dat zorgt op zijn beurt voor een groter risico op ziektes zoals kanker, hartziekten en allerlei allergieën.’

Ook de vergrijzing haalt de prof aan als een probleem. ‘De samenstelling van de bevolkingspiramide zal volgende jaren nog verslechteren in vergelijking met Wallonië en Brussel. Ik wil niet zover gaan om te beweren, zoals sommigen, dat op die basis Vlaanderen en Nederland tegen 2050 op het niveau zullen staan van het huidige Griekenland en Cyprus. Maar toch.’

Om het beeld nog apocalyptischer te maken verwijst de prof ook naar de kerncentrale. ‘Vlaanderen slaapt op een atoombom. De kerncentrale van Doel ligt in het hart van Vlaanderen met bijna twee miljoen inwoners in de gevarenzone. De kerncentrale is beschermd tegen explosies, maar geeft te weinig bescherming voor implosies.’

Vlaanderen moet volgens prof. Brauers in eigen boezem kijken. Het zelfgenoegzame gezegde dat wordt toegeschreven aan de eerste Vlaamse minister-president Gaston Geens, ‘wat wij zelf doen, doen wij beter’ is aan herziening toe. ‘De opeenvolgende Vlaamse regeringen blinken eerder uit in ondoelmatigheid en gebrek aan efficiëntie.’

Ook van Europa verwacht de prof economie niet veel heil, zeker niet voor een eventueel onafhankelijk Vlaanderen. ‘Sommigen zien Vlaanderen als een staat in Europa maar  in Europa telt enkel de grootte. Het beleid wordt gemaakt door de as Duitsland-Frankrijk en door een reeks eigenzinnige Eurocommissarissen. Nederland probeerde een erkenning als middelgrote staat maar dat niveau werd nooit aanvaard. Een vergadering van meer dan dertig commissarissen is niet meer mogelijk. Vroeg of laat zal men overkoepelend een minicommissie samenstellen waarbij een lid verschillende landen vertegenwoordigt, zoals dit in de Wereldbank gebeurt. Benelux kan dan vechten om gezamenlijk één vertegenwoordiger te claimen.’

Voorstel

Om echt iets te veranderen moet er van nul begonnen worden stelt Brauers: ‘Tabula rasa van het vroegere Belgique de Papa en van het huidige Unionistische Federalisme met zijn staatshervormingen aan de lopende band die veel energie en nutteloos tijdsverlies meebrengen. We zijn toe aan de zesde staatshervorming en hoeveel zullen er nog volgen?’

Brauers pleit voor een federalisme gebaseerd op twee deelstaten: Vlaanderen en Wallonië. ‘Het Brussels Gewest wordt afgeschaft. Brussel is alleszins economisch een lege doos en zijn gemeenten geven de voorkeur aan hun eigen autonomie. Brussel-Stad blijft de hoofdstad van de federatie en de overige 18 gemeenten opteren voor een aanhechting bij Vlaanderen of Wallonië. Schrik voor enclaves? Daarover bestaat ervaring (Voeren en Moeskroen-Komen).’

Brussel kan dan ook niet langer de hoofdstad van Vlaanderen zijn. ‘Op basis van medianen naar de voornaamste steden blijft Namen de hoofdstad van Wallonië en wordt Leuven hoofdstad van Vlaanderen. Die laatste keuze is bovendien uiterst belangrijk voor het automatisch stoppen van francofone invloeden op Vilvoorde, Zaventem en de Vlaamse Rand en een beïnvloeding van de Brusselse gemeenten in hun keuze voor Vlaanderen of Wallonië.’

In zijn voorstel staat Brauers ook stil bij de economie: ‘De consumptietransfers worden vervangen door investeringtransfers. Vlaanderen moet zich economisch expansief opstellen in Frans-Vlaanderen, Zeeuws-Vlaanderen en vooral in Wallonië met zijn open ruimtes en dit met terugflux van de middelen dank zij een gunstig fiscaal klimaat en een aangepast sociaal beleid.’

Ook over de verdeling van de staatsschuld doet hij een voorstel. Daar moet Vlaanderen volgens Brauers enige tegemoetkomingen doen aan Wallonië. Als Vlaanderen zich daar niet flexibel opstelt en de Belgische openbare schuld wordt verdeeld over Vlaanderen en Wallonië, betekent dit het complete faillissement van Wallonië. ‘Daarom blijft de openbare schuld Belgisch. Welke verdeelsleutel kan daarvoor gelden?  Historisch zou dit kunnen gebeuren op basis van een winst- en verliesrekening van iedere uitgave die de openbare schuld van België heeft belast. Door de wafelijzerpolitiek van het verleden zou dit vooral Waalse investeringen betreffen, wat weer het faillissement van Wallonië zou betekenen. Of er kan een verdeling voorgesteld worden op basis van 1/3 volgens de bevolking, 1/3 volgens de oppervlakte, 1/3 volgens de jaarlijkse toegevoegde waarde opgebracht door de bevolking. Of een derde mogelijkheid, het bedrag van de Belgische openbare schuld neemt niet meer toe. De aflossing en de interesten worden verdeeld over Wallonië en Vlaanderen volgens de drievoudige sleutel. Op termijn zal, mede door de inflatie die schuld afgebouwd worden.’

Federatie

De overblijvende federatie in het voorstel van Brauers lijkt inderdaad geïnspireerd op wat anderen confederalisme noemen. Er blijven enkel minimale federale bevoegdheden: ‘Een afgeslankte landsverdediging, het bestuur van Brussel- Hoofdstad, het beheer van de Belgische Openbare schuld die wordt bevroren en bijgevolg op de lange termijn praktisch verdwijnt.’ Enige instellingen zoals de Nationale Bank en de effectenbeurs zijn volgens de analyse van de prof al geïntegreerd in EURONEXT-NYSE. Om de eenheid van de rechtspraak te handhaven blijven het Hoger Gerechtshof, de Raad van State en het Hof van Cassatie federaal. Al de andere rechtsinstellingen gaan naar de federale staten.’

Prof. Brauers lijkt zijn voorstel te zien als het ultieme compromis. Te nemen of te laten. ‘Indien een soortgelijke Win-Win oplossing door Wallonië niet wordt aanvaard zal er gedreigd worden met de splitsing, terwijl ook bewezen wordt dat alle B-plannen voor Wallonië onrealistisch zijn.’

Prof. Dr. Ordinarius Willem K. M. Brauers is gewoon hoogleraar aan de ‘Faculteit toegepaste Economie’ van de Universiteit Antwerpen.

Foto: © Reporters

Pieter Bauwens is sinds 2010 hoofdredacteur van Doorbraak. Journalistiek heeft hij oog voor communautaire politiek, Vlaamse beweging, vervolgde christenen en religie.

Commentaren en reacties