Corona, het einde van de wereldburger

De voorbije jaren waren vergelijkingen met de jaren 30 schering en inslag, maar de huidige noodsituatie rond het Coronavirus doet me eerder denken aan het einde van de belle époque. Deze periode begon in de laatste decennia van de negentiende eeuw, en werd gekenmerkt door wetenschappelijke innovatie, industriële vooruitgang en hyperkapitalistische ontwikkelingen. Op 28 juni 1914 eindigde het ‘mooie tijdperk’ abrupt toen Franz Ferdinand van Oostenrijk (en zijn echtgenote) werd vermoord door de Servische nationalist Gavrilo Princip.

De afgeschoten kogels verkortten niet alleen het leven van de aartshertog. Ze maakten tevens versneld een einde aan de planetaire hegemonie van Europa. Na de Eerste Wereldoorlog volgden woelige sociale en economische tijden die uiteindelijk uitmondden in de opkomst van het nationaalsocialisme en de gruwel van de Tweede Wereldoorlog. Naar de concrete sociale, economische, geopolitieke gevolgen van de huidige coronavirusuitbraak is het nog gissen. Wel zal deze pandemie nieuwe evoluties in gang zetten, en bestaande versterken of afzwakken. Binnen enkele jaren zal er tijd genoeg zijn om daarover reflecties en analyses te maken, maar in de tussentijd is het nodig om te redden wat er te redden valt met moed, inventiviteit en zowel persoonlijk als politiek leiderschap.

Grenzen aan de globalisering

De economische en financiele gevolgen van de coronavirusuitbraak toont nog maar eens de grenzen aan van de globalisering, die sinds het einde van de Koude Oorlog in razendsnel tempo toenam. Echter waar souvereinistische partijen in de Europese Unie de laatste twintig jaar niet in slaagden, slaagt het coronavirus nu in enkele weken wel in. Het zijn de natiestaten die als eerste met man en macht de eigen welvaart, die sinds WO II werd opgebouwd, trachten te beschermen tegen de dramatische gevolgen van deze crisis.

De gigantische kost van de wereldwijde lockdown, die vandaag meer dan de helft van de wereldbevolking treft, zal regeringen dwingen tot fundamentele beslissingen en keuzes, die ze de laatste twintig weigerden te maken. De kredietcrisis van 2008 was een eerste waarschuwing voor de fragiliteit van een geglobaliseerde economisch, financieel en productief systeem. De migratiecrisis van 2015 liet daarna zien dat de virtuele wereld zonder grenzen botste op de reële wereld van cultuurverschillen en sociale welvaartstaten.

Middelmatigheid

Crississen zijn niet alleen uitdagingen, zoals wijlen André  Leysen in 1984 schreef, maar tevens een kans om nieuwe sociale, economische, productieve en geopolitieke paradigma’s te zetten. Een concrete en realistische vorm van soevereiniteitsdenken, met de nadruk op nationale en culturele gemeenschapszin, sociale en ecologische duurzaamheid en menselijkheid, is een waardig alternatief. Een alternatief voor het mislukte individualistische liberaal-kapitalistische paradigma van speculatieve schaarste, geglobalisereerde schuldeisers, privatisering  basisbehoeften, supranationale instituten zonder democratische legitimiteit noch verantwoording, ethisch en cultureel nihilisme, en fiscale paradijzen voor de happy few.

In slechte tijden leert men niet alleen zijn vrienden kennen, maar komt tevens leiderschap en onbekwaamheid bovendrijven. Ontbrekende mondmaskers voor het medisch en verzorgend personeel, het gebrek aan screeningstests, het getalm met de lockdown en reisverbod…c tonen duidelijk dat de meeste Europese beleidsmakers geen enkel benul hadden van wat op hen af kwam. Het is alleen door het leiderschap van het verplegend en medisch personeel dat het coronafront vandaag nog niet is ingestort. Kritiek op die politieke passiviteit werd gisteren nog weggezet als paniekzaaien. Voor de mislukking van vandaag is blijkbaar ook iedereen verantwoordelijk behalve zij die al jaren de knoppen bedienen. De alomtegenwoordigheid van middelmaat, arrogantie en gebrek aan verantwoordelijkheidszin in de administraties, kabinetten en in de politiek — overal stevig in handen van de progressieve liberale globalisten — blijkt dodelijk voor de samenleving, zowel figuurlijk als letterlijk.

Nieuwe paradigma’s

Het is bijvoorbeeld ook veelbetekenend dat de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen en ECB-voorzitter Christine Lagarde tot voor enkele dagen de fundamentele impact van deze coronavirusuitbraak op de samenhang Europese Unie niet beseften. Niet Europa hielp Italië, maar wel China, Rusland en Cuba. Dit noopte natiestaten al snel het heft in eigen handen te nemen. Zelfs het Stabiliteits- en Groeipact, dat tot voor kort als een ongenaakbaar dogma de Eurozone streng in de financiele pas deed lopen, werd van de ene op de andere dag een vodje papier. Albert Einstein, de belangrijkste wetenschapper van de twintigste eeuw, wist echter al dat we problemen niet kunnen oplossen met de denkwijze die ze hebben veroorzaakt. Het is tijd voor nieuwe paradigma’s en conservatieven mogen deze kans niet laten liggen.