De ‘corona-opstand’ van de steden

Aan de vooravond van wat algemeen als de tweede coronagolf wordt beschouwd, heeft er zich een feit voor gedaan dat door politicologen nauwelijks werd opgemerkt, maar dat in feite heel het Belgische federale systeem uit zijn hengsels licht.

De burgemeesters van een aantal steden en gemeenten zijn namelijk overgegaan tot het opstellen van eigen regels en zelfs hier en daar een eigen contactopsporingssysteem, simpelweg omdat de federale overheid (maar ook de Vlaamse) in gebreke blijft. Lokale beleidsmakers nemen het dirigeerstokje over, en dat is in deze crisistijd een revolte op zich.

VRT NWS

Voor D’Haese moet dit een zoete wraak zijn, na Wilmès’ bijdrage aan de wereldwijde demonisering van zijn stad.

‘Nationaal draaiboek’

Begin juli werd Jan Vermeulen (CD&V), de burgemeester van Deinze, nog teruggefloten door zijn partijgenoot, minister van Binnenlandse Zaken Pieter De Crem, omdat hij mondmaskers had verplicht in de lokale supermarkten. Maar ondertussen heeft Bart De Wever besloten zelf orde op zaken te stellen in Antwerpen, en luidt de stormklok in zowat heel Vlaanderen. Huisartsen en lokale preventiewerkers hebben inzake contact tracing de rol overgenomen van de centrale nationale databanken de call centers. Dat de besmettingshaarden zich vooral in allochtone gemeenschappen situeren, is voor mevrouw Wilmès misschien te politiek incorrect om met zoveel woorden te zeggen, maar in Antwerpen is het ondertussen een onloochenbaar feit. Dus moet daar ook naar gehandeld worden, en liefst snel.

De hogere overheid wordt de facto in gebreke gesteld en niet meer als legitiem beschouwd om deze crisis te beheren. Dat is ongezien. De lange opeenstapeling van blunders rond mondmaskers, testmateriaal en nu het contactopsporingssysteem, waarin federaal Maggie De Block en op Vlaams niveau Wouter Beke een hoofdrol speelden, hebben bij lokale bestuurders het inzicht doen rijpen dat ze het heft in eigen handen moeten nemen. De wet voorziet dat ook in beperkte mate, maar voor een aantal burgemeesters is dat duidelijk niet genoeg.

Topambtenaar Karine Moykens, op Vlaams niveau verantwoordelijk voor de contactopsporing, staat erbij en kijkt ernaar. Ze kan net zo goed op vakantie, haar rol is quasi nul. Federaal wordt er nog met ‘nationale draaiboeken’ gezwaaid waar de lagere overheden zich aan te houden hebben, maar ook die worden weggelachen. De Aalsterse burgemeester D’Haese bestempelt zo’n nationaal draaiboek als  ‘een log, bureaucratisch instrument’ en benadrukt vooral zijn eigen beslissingsrecht. Wat premier Sophie Wilmès en Co beslissen en uiteenzetten in klungelige persconferenties is zelfs niet meer relevant. Voor D’Haese moet dit een zoete wraak zijn, na Wilmès’ bijdrage aan de wereldwijde demonisering van zijn stad.

VRT NWS

Erika Vlieghe: de chaos en de leugens beu.

Belfort

Maar institutioneel is dit dus dynamiet. Dit land valt uiteen in provincies en stadsrepublieken door het wanbeleid van de hogere niveaus. Gesteund door ondermeer Cathy Berckx en Michel Carlier, gouverneurs van respectievelijk Antwerpen en Limburg, wordt noch min noch meer het bankroet afgekondigd van de Belgische federale staat en zijn regionale vazallen.

Nu ook de experten, die eerst meegingen in de kromspraak rond de mondmaskers, de beleidsmakers afvallen, is de chaos totaal. Erika Vlieghe wil niet meer deelnemen aan de Veiligheidsraad maar enkel nog ‘schriftelijke adviezen geven’, omdat ze beseft dat het huidige coronabeleid chaotisch is, inefficiënt, en zelfs de maatregelen niet meer durft nemen waar de bevolking grotendeels achter staat. De aperte leugen van Jan Jambon over haar visie op de bubbels was de druppel te veel.

Zowel de Belgische als de Vlaamse regering van vandaag zullen de geschiedenis ingaan als beleidsmakers die in de coronacrisis de feiten achterna liep. Het Vlaamse niveau lijdt te veel aan de Belgische ziekte en vertoont bijzonder weinig republikeinse ambities. De venstervlucht van Bart Somers en Hilde Crevits, twee veelbelovende Vlaamse excellenties, is symptomatisch. Wie wil nog onderdaan zijn van dit soort schertsfiguren? De coup van de steden en gemeenten is gewettigd, komt hopelijk nog net op tijd in de nieuwe ontsmettingsgolf, en schudt de ingedutte Vlaamse bestuurders hopelijk wakker.

De Vlaamse steden hebben overigens een lange traditie van autonomisme en opstandigheid, we hebben er onder meer de belforten aan te danken. Brugge (de opstand tegen de Franse bezetting die uitliep op de Guldensporenslag), Gent (met rebellenleider Jacob van Artevelde), maar ook de latere Gentse en de Antwerpse republieken van 1577 tot 1585 (opstandige enclaves tegen het Spaanse gezag) zijn bekende voorbeelden.

Vandaag is corona de vijand en moeten we eindelijk in oorlogsmodus geraken, dat is onze enige kans. Laksheid en traagheid zijn dodelijk. Regels zijn regels, we moeten aan burgerbewapening doen en solidair handelen. En jawel, leiderschap is cruciaal.

Dat de Belgische monarchie deze crisis niet overleeft, kunnen we als republikeinen alleen maar hopen. Maar Vlaanderen heeft nog alles te bewijzen en daarvoor rest er weinig tijd. Daarom is de opstand van de steden en gemeenten momenteel van vitaal belang, en een inspiratiebron voor al wie droomt van soevereiniteit.