De kleine scheurtjes in de dijk

Mijn middelbare school, het Sint-Jan Berchmanscollege in Malle, haalde afgelopen week de krant. Deze keer niet omwille van een gouden medaille op een wiskundeolympiade of een oud-leerling die het tot nieuwsanker bracht. Wel omdat de school besloot een ‘netiquette’ in te voeren voor het thuisonderwijs dat na de herfstvakantie weer hervat voor de leerlingen van de tweede en derde graad.

Niet in pyjama

De scholieren worden geacht om netjes gekleed, dus niet in pyjama, om 8.25 uur klaar te zitten voor hun scherm. Voor de rest zijn de spelregels dezelfde als in de klas: ze mogen niet eten of drinken tijdens de les, als ze naar het toilet willen moeten ze dat vragen en boterhammen eten gebeurt zoals op school tussen 12 en 13 uur.

Ik las het artikeltje met enige trots maar ook met verbazing: zijn deze regels zo uitzonderlijk dat dit de krant haalt? Is het gangbaar om les te volgen in pyjama?

Regeltjes

In mijn eigen kring lokte de ‘netiquette’ tot mijn verdere verbazing (veel verbazing de afgelopen tijd) wat oogrollende reacties uit gaande van ‘typisch Sint-Jan om nog steeds les te geven zoals in de jaren 50’ tot ‘leerlingen hebben het al zo moeilijk nu, moet dit soort regeltjes echt?’

Ja, dit soort regeltjes moet echt. Nee, ze zijn niet bedoeld om scholieren te pesten en al helemaal niet gedateerd. Integendeel.

Dergelijke regels hebben altijd zin maar zijn nu des te belangrijker net omdat zoveel leerlingen het vandaag in coronatijden moeilijk hebben. Voel je je beter of slechter als je de hele dag je pyjama aanhoudt? Voel je je meer of minder gemotiveerd als je de dagen in elkaar laat overvloeien zonder besef van tijd? Ben je meer of minder oplettend als je tijdens de les in je bed ligt?

Structuur

Het is juist uitstekend dat een school beslist om terug wat structuur in de dagen te brengen, om leerlingen te helpen het onderscheid te blijven maken tussen wat schooltijd en wat vrije tijd is (en je dus wel in je pyjama mag ronddrentelen en een zak chips opentrekken). Dat geeft houvast, het gevoel dat er toch nog een paar dingen zijn waarover je controle houdt.

Het seizoen is donker en de coronamaatregelen drukken. Dan verbaast het natuurlijk niet dat depressies hoogtij vieren. Structuur geven aan je dag, je pyjama vervangen door nette kleren, je bed opmaken, op hetzelfde tijdstip middageten zoals op school, bieden die kleine vormen van controle waar je je tijdens een lockdown aan kan vastklampen.

Decorum

En u weet natuurlijk, lieve lezer, hoe belangrijk ik een zeker decorum vind. Van de opera tot het klaslokaal. Ik heb ook ontdekt via de vele lieftallige reacties die ik mag ontvangen op mijn schrijfsels dat velen daar iets anders over denken.

Dat is niet verrassend maar wel erg jammer want decorum is een teken van beschaving. Het is een manier om onze gemeenschappelijke waarden uit te drukken. Het is respect voor de ander.

Ik hoor u denken: ‘Typisch voor zo’n elitaire school ergens in de Voorkempen om zich bezig te houden met dit soort details. In Antwerpen Noord hebben ze wel andere problemen.’

2060 Antwerpen

Ik woon zelf in 2060 en ik ben me zeer bewust van de problemen in Antwerpen Noord en ja, die zijn iets complexer dan of je al dan niet een koek mag eten tijdens de les. Mijn buurjongens en -meisjes zijn niet bepaald hetzelfde type scholier als mijn vroegere klasgenoten.

En net daarom blijft het belangrijk dat er klare, duidelijke en strenge regels gehanteerd worden over op het eerste zicht misschien onbenullige dingen.

Want waar de klasgenoten op het college in Malle uit ongeveer hetzelfde sociale milieu komen (ik generaliseer nu natuurlijk), ziet de socio-economische situatie van de leerlingen in 2060 er iets meer verscheiden uit en zijn de verschillende manieren van opvoeden in al die diverse gezinnen al even uiteenlopend.

En dan zijn regels zoals niet drinken tijdens de les veel meer dan alleen decorum. Dit soort spelregels haalt jonge mensen uit hun individuele leefomgeving. Ze leren hoe jezelf te beheersen en aan te passen aan een groep. (Over allerindividueelste expressies in het klaslokaal schreef ik hier al eerder.) Ze leren discipline. Een school die dat soort omgeving creëert voor de leerlingen, waar strenge en duidelijke regels bestaan voor iedereen, helpt de sociale kloof juist verkleinen.

Collectieve wijsheid

Het doet me veel plezier dat de collectieve wijsheid van meer dan een eeuw Sint-Jan Berchmanscollege nog niet weggeveegd is door de allerindividueelste wijsheden van diegenen die er de schoolbanken vullen. En dat je nog steeds alleen maar naar het toilet mag als je het eerst netjes vraagt, corona of niet.

Want verval begint altijd bij kleine scheurtjes in de dijk.