De Paul Jambers in Jan Jambon

Het werd avond en het werd morgen. Op de Zevende Dag was Gods schepping voltooid en rustte hij. Rusten?! Dat was buiten Phara de Aguirre gerekend. Die vuurde zondagochtend in haar studio onversaagd de laatste vraag af op Jan Jambon: ‘De advocaat van Salah Abdeslam, Sven Mary, vraagt vrijspraak omwille van procedurefouten, een document dat in het Nederlands gemaakt werd terwijl het in het Frans moet zijn. Veel mensen begrijpen dat niet hè?’

Een advocaat? Wat is dat? Wat doet die? En waarom?

Jambon die vergat dat hij zijn ministerspet op had, reageerde zoals het volk in de straat: ‘Nee, ik ook niet. Ik begrijp dat ook niet. Ik vind dat een advocaat ervoor dient te zorgen dat iemand een correcte straf krijgt. Dat een advocaat op zoek gaat naar procedurefouten om die man vrij te krijgen, dat begrijp ik niet.’

‘Het is wel een táálwet, hé, meneer Jambon‘, gniffelde de Aguirre met gekrulde mondhoeken terwijl haar reeds uren onderdrukte leedvermaak uit haar poriën spoot. Ze knipoogde net niet in de camera.

Maar wat Jambon soms tot mijn vermaak doet met gezegdes deed hij ook hier met twee beroepsgroepen: hij klutst ze door elkaar, de advocaat en de magistraat. ‘Minister Jambon lijkt niet te weten wat de rol is van een advocaat in een rechtsstaat,’ zei meester Hugo Lamon, woordvoerder van de Orde van Vlaamse Balies (OVB) daarover.

De vergeten speler

Je kon er vergif op innemen dat De Aguirre het interview zou afbreken net wanneer het interessant werd. Wat is de rol van een advocaat? Wie is advocaat Sven Mary? Wat maakt dat hij grossiert in procedurefouten?

‘Een advocaat mag wijzen op eventuele procedurefouten en het is de taak van de rechter, en niet die van de minister, om te controleren of er sprake is van een procedurefout. Wanneer er in de wet een nietigheid staat, is het de plicht van de advocaat om de rechter daar op te wijzen’, aldus Lamon.‘ Dat laatste, is dat zo? Is dat verplicht?

Net zoals De Aguirre vergeet ook Lamon een belangrijke speler in de rechtszaak: de cliënt. Zelf heb ik al beide rollen gespeeld, die van advocaat en die van cliënt. Natuurlijk moet een advocaat alle mogelijke juridische argumenten naar boven spitten, maar uiteindelijk beslist de cliënt welke worden gebruikt. Een advocaat kan daarover adviseren maar is best voorzichtig, mijn eerste les strafrecht aan de KU Leuven indachtig: ‘Uw cliënt is uw ergste vijand. Uw cliënt liegt. Altijd.’ En verzwijgen is ook liegen, enige semantische discussie hierover post factum kan kostelijk zijn. Enkel een cliënt kent alle feiten en ziet als geen ander de boemerang vermomd als top-argument. Advocaten vergeten dat soms als dominus litis van het dossier. Een advocaat is dan wel meester van het proces, zijn cliënt mandateert hem om een bepaalde richting te kiezen en weet ook waarom.

De Jambers in mij

De vraag is nu of die inbreuk op de taalwetgeving zo’n boemerang is voor Abdeslam? Wat wil hij als cliënt? ‘Ik heb vertrouwen in de Heer. Doe wat u wil, ik verantwoord mij enkel tegenover God’, alzo sprak hij op de eerste dag van zijn proces. Advocaat Mary mocht dus doen wat hij wou en wat koos hij: vind een procedurefout in Brussel. Hallo?! Hoe gemakkelijk is dat. Brussel is geplaveid met inbreuken op de taalwetgeving, je moet daar zweefvliegen of je struikelt erover.

Mary had ook kunnen kiezen om te winnen op de inhoud. Dát had ik willen zien: een verdachte die wint door te vertrouwen op de Heer. Als Abdeslam echt vertrouwt in God waarom heeft hij dan Mary nodig? Net nu een god de kans krijgt om zich te openbaren en dan nog wel in een rechtszaal! Zou Abdeslam dan bidden tot Allah op een mat achter het kogelvrije glas? Zou Allah oordelen door de mond van Salah zoals bij Mohammed? Zou Hij Salah de weg wijzen naar de uitgang of naar de cel? Hoe zou de Heer zijn vrijspraak motiveren? Overwegende dat … helaas. Nu de ware islam zich kon tonen – want zonder opper-moefti blijven mohammedanen daarover mekkeren – wordt een aardse procedurefout opgeworpen. Jezus!

Die procedurefout wordt de boemerang van de moslimgemeenschap. Alsof die gemeenschap nog niet verdeeld genoeg is. Salah had hen dat kunnen besparen door Allah te laten doen waar Hij goed in is: oordelen over Zijn daden in al Zijn wijsheid, almacht en goedheid.

Het volledige plaatje

Heeft Mary aan Abdeslam gezegd dat zo’n procedurefout eigenlijk lacht met zijn geloof? Ik vermoed van niet omdat Sven daar anders over denkt. Een goeie advocaat voor mij is iemand die zijn cliënt adviseert binnen het grotere geheel waarin die leeft. Salah heeft dus een menselijke procedurefout laten inroepen omdat Allah zijn vrijspraak niet geregeld krijgt. Als gelovige? Serieus? Ik ben vooral ontgoocheld dat zo’n historisch vonnis mij door de neus geboord wordt. En ik had nog zo gebeden voor een precedent.