‘Maar, Vlaamse lieden, opgelet: het onderzoek wordt voortgezet.’ Het is de laatste zin in de vierde strofe van ‘De eerste toren’, een van de krachtigste IJzerbedevaartgedichten van Anton van Wilderode. Het gedicht dateert van 1966, het jaar waarin we in Diksmuide de twintigste verjaardag herdachten van de aanslag op de eerste IJzertoren. In vijf striemende strofen hekelt Van Wilderode dat ‘het vuur laf aan de lont gelegd’ werd, en hoe het onderzoek naar ‘de daders die men kent en spaart’ aarzelend ingezet, slepend voortgezet en schandelijk stopgezet werd.

Regeerakkoord

‘Maar, Vlaamse lieden, opgelet: het onderzoek wordt voortgezet.’

Het vers schoot ons te binnen, tijdens de vergadering, dinsdagmiddag, van de Kamercommissie voor Grondwet en Institutionele Vernieuwing. Barbara Pas (Vlaams Belang) hield er haar trimestriële peiling naar de stand van zaken in de uitvoering van het hoofdstuk ‘Institutionele hervormingen’ in het Vivaldi-regeerakkoord van 30 september 2020 (gewoonlijk doet ze dat samen met haar N-VA-collega Sander Loones, maar die was deze keer afwezig).

Een regeerakkoord is, voor wie het niet mocht weten, een verzameling doelstellingen en maatregelen die de – in dit geval zeven – coalitiepartijen plechtig beloven met vereende krachten te realiseren.

Wetteksten voorbereiden

Zo hebben de Vivaldi-partijen het engagement aangegaan om met het oog op de verdere hervorming van de Belgische staat ‘voorstellen, onder de vorm van wetteksten, voor te bereiden op het vlak van de bevoegdheidsverdeling, de financieringsregels en de instellingen’ en ook ‘samen bijkomende parlementaire steun te vinden om de benodigde meerderheden te bereiken’. Het staat er niet met zoveel woorden, maar die steun en die ‘benodigde meerderheid’ hebben uiteraard de bedoeling de voorbereide wetteksten door het federale parlement te laten goedkeuren.

‘In ieder geval’, zo staat nog in het regeerakkoord, zal de regering ‘tijdens deze legislatuur wetteksten integreren betreffende een meer homogene bevoegdheidsverdeling op het vlak van gezondheidszorg. De bedoeling is een zorg zo dicht mogelijk bij de patiënt (gefedereerde entiteiten) zonder dat aan de solidaire financiering wordt geraakt’. Omgezet in mensentaal wil dat zeggen: Vivaldi zal de gezondheidszorg (zo goed als) volledig splitsen, zoals CD&V als voorwaarde voor haar regeringsdeelname heeft gesteld.

Ingezet

Met een batterij vragen wilde Barbara Pas dinsdag te weten komen hoe ver het met de uitvoering van die afspraken over de staatshervorming staat. Toen zij en Sander Loones in 2021 begonnen zulke vragen te stellen, kon het antwoord van de ministers van Institutionele Hervormingen, Annelies Verlinden (CD&V) en David Clarinval (MR), samengevat worden in deze variant van het Van Wilderode-vers: ‘Wel, Vlaamse lieden, opgelet: de uitvoering is ingezet’.

Sinds midden vorig jaar trekken de ministers in hun antwoorden een ander register open. Het kan als volgt worden samengevat: ‘Ssst!, Vlaamse lieden, opgelet: de uitvoering wordt voortgezet’. Het is meteen de synthese van de povere antwoorden die de ministers dinsdag gaven. De uitvoering van de afspraken in het regeerakkoord wordt voortgezet. Met andere woorden: er is sinds vorige keer weinig of geen voortgang gemaakt – met de klemtoon op ‘geen’.

Niet eenvoudig

Minister Verlinden kwam niet verder dan te herhalen dat de consultatieronde met de vicepremiers afgerond is en dat ze met de premier en de bevoegde ministers zal bekijken ‘hoe we met de resultaten daarvan verder aan de slag kunnen gaan’. Dat die ‘resultaten’ naar de vorm van het cijfer nul neigen, vertelde ze er niet bij. En ja, Vlaams lieden, ook ‘de voorbereidende werkzaamheden’ over ‘de homogenisering van de gezondheidszorg worden voortgezet’.

Al is daar weinig van te merken, toch herhaalde Verlinden voor de zoveelste keer dat zij en haar partij alles in het werk stellen om het hoofdstuk ‘Institutionele hervormingen’ in het regeerakkoord tot uitvoering te brengen. Maar, Vlaamse lieden, opgelet: ‘Over een staatshervorming kan men niet alleen onderhandelen’ en, zo zei Verlinden nog, ‘ik zal niet verhullen dat het politiek geen eenvoudige opdracht is’.

Burgerbevraging

Viel er in de Kamercommissie voor Grondwet en Institutionele Vernieuwing dan geen nieuws te rapen? Toch wel, en dan nog inzake de roemruchte ‘burgerbevraging’ over de toekomstige staatshervorming. Een Vivaldi-werkstuk dat de belastingbetaler om en bij de 2 miljoen euro kost, evenveel als de subsidie van de Vlaamse regering aan Het verhaal van Vlaanderen, maar dat op heel veel minder belangstelling kan rekenen. Voor wie het vergeten mocht zijn: welgeteld 14.515 Belgen hebben in de lente 2022 aan de ‘burgerbevraging’ deelgenomen. Dat is zowat één procent van het wekelijkse aantal Verhaal van Vlaanderen-kijkers.

Het heeft bloed en zweet gekost om een bedrijf te vinden dat ‘artificiële intelligentie’ op de antwoorden van de bevraging kon loslaten om er, middels een ‘semantische analyse’, de institutionele zielenroerselen van die 14.515 Belgen uit te distilleren. Maar, Vlaamse lieden, opgelet: sinds 20 januari is de federale overheidsdienst Beleid en Ondersteuning (BOSA), dat de opdracht voor de analyse uitschreef, in het bezit van een voorlopige versie van het verslag.

Volgens het contract moet het definitieve verslag drie weken later afgeleverd worden. Half februari weten we eindelijk hoe bijna 15.000 Belgen de toekomst van het koninkrijk zien. Hoewel, eigenlijk weten we dat nu al. Sommigen zullen terug naar het België van 1830 willen. Anderen zullen staan springen om de Vlaamse onafhankelijkheid uit te roepen. En alle mogelijke schakeringen die tussen die twee uitersten liggen, zullen eveneens in het verslag terug te vinden zijn.

Stopgezet

Er is nog ruim een jaar te gaan vooraleer het regeringswerk stilvalt en de verkiezingscampagne losbarst. Nu al kunnen we met de precisie van een Zwitserse klok voorspellen dat Barbara Pas en Sander Loones nog drie keer naar de stand van zaken in de uitvoering van het regeerakkoordhoofdstuk ‘Institutionele hervormingen’ zullen vragen.

Nu al kunnen we voorspellen dat minister Verlinden nog twee keer zal antwoorden dat het werk wordt voortgezet. De derde keer, omstreeks de jaarwisseling, zullen we haar antwoord in dezer voege kunnen samenvatten: ‘Ach, Vlaamse lieden, opgelet: de uitvoering is stopgezet.’