De voordelen van contant betalen

Begin deze week viel mijn oog op een tweet van Fernand Keuleneer, over het verdwijnen van de pinautomaten. https://twitter.com/FKeuleneer/status/1442165022168285193

Ooit ingevoerd zodat mensen ook na sluitingstijd van de bank bij hun geld konden komen. Eenmaal ingeburgerd ontmoedigden banken om aan hun loket geld af te halen. Nu verdwijnen de pinautomaten. Of worden geplaatst in winkels. Winkels zijn tegenwoordig vaker en langer open dan vroeger, maar niet altijd. Waardoor we na enkele decennia wederom afhankelijk zijn van openingstijden om bij ons geld te komen. Dit alles zodat de banken hun fysieke kantoren kunnen sluiten en minder medewerkers in dienst hoeven hebben.  Minder kosten voor banken. Meer ongemak voor mensen.

Overzicht

Is pinnen erg? Is internetbankieren erg? Nee en nee. Alleen: uitgaven in de winkel en horeca betaal ik liever contant. Persoonlijke voorkeur, maar als u rationalisaties wilt: periodiek contant geld afhalen maakt het budgetteren makkelijker. Je ziet hoeveel geld je nog in je portemonnee hebt. Daarom verkies ik het om af en toe een bedrag op te nemen. Pinnen is minder zichtbaar – de kans is groter dat je meer hebt uitgegeven dan je dacht. Tot het bankafschrift erop wijst.

Privacy

Contant geld is beter voor de privacy. Daar hecht ik wellicht meer waarde aan dan veel tijdgenoten. Iedere betaling via de bank – giraal, pin, thuisbankieren – ligt vast. Een deel van de uitgaven via de bank? Geen probleem. Met grotere bedragen en vaste lasten zelfs makkelijker.

Maar de bank hoeft niet te weten bij welke winkel ik een tijdschrift koop of in welk café ik wat drink. De logica ontgaat me waarom uit ‘niks te verbergen hebben’ automatisch voortvloeit dat anderen alles mogen weten. Het dagelijks leven geeft eerder voorbeelden van het tegendeel. Ooit meegemaakt dat iemand ongevraagd een lang verhaal hield over zichzelf?

Criminaliteit

Elektronisch betalen zou veiliger zijn: minder kans op berovingen. Zit wat in. Alleen: hoe lang voordat criminelen het thuisbankieren hacken? Hoe meer elektronische betalingen, hoe groter de kans dat een deel onvoldoende beveiligd is. Inmiddels is ook sprake te zijn van digitale oorlogsvoering en van cyberterrorisme. Trouwens, volledig afhankelijk zijn van ICT is nadelig als de stroom uitvalt. Hoeft geen gevolg te zijn van een aanslag, simpelweg panne. Dus waarom niet een deel van de communicatie, van het bewaren van gegevens en van het betalingsverkeer analoog houden?

Big Brother

Dan is er nog Big Brother. Ooit fictie van George Orwell, stilaan praktijk. Westerse landen zijn democratische rechtsstaten. Helaas houdt techniek niet op bij de grens. De camera’s die ons beschermen tegen criminelen en terroristen, worden in ondemocratische landen gebruikt om onderdanen te controleren. Internet, sociale media en slimme telefoons werden in het Westen ontworpen door welwillende idealisten. Om vervolgens te gelde gemaakt te worden door hebzuchtige types, maar oorspronkelijke ontwerpers bedoelden het goed. Xi Jinping veranderde dit alles in een sociaal kredietsysteem.

In Scandinavische en Baltische landen is contant geld praktisch uitgebannen. In Finland schijnen schoolkinderen niet eens meer te leren hoe je met de hand kunt schrijven. Dit zijn democratische rechtsstaten. Maar wat als Poetin, Xi, Erdoğan of een andere machthebber met mensenrechtenallergie bedenkt dat contant geld verbieden in het voordeel is van het regime? Dan liggen alle uitgaven vast, wat de controle vergroot. En dissidenten kunnen ineens uit het economische leven worden verwijderd.

Rusland: ‘intranet’

Een scenario dat in de nabije toekomst bewaarheid kan worden. Dr. Mariëlle Wijermars, onderzoeker van cyber-veiligheid en politiek, deelde onlangs mee dat Rusland bezig is met het ontwikkelen van een ‘intranet’. Digitale activiteiten vinden dan plaats via Russische, door de staat gecontroleerde internetdiensten. Russen zijn zo afgesneden van het wereldwijde web. Het wordt nu getest. Als blijkt dat het ingevoerd kan worden zonder nadelen voor de economie…

Scandinaviërs geloven in maakbare samenlevingen. De drie Baltische staten maakten tegen hun zin deel uit van de Sovjet-Unie. Zouden de Balten niet beter moeten weten dan Rusland op ideeën brengen?

Boekwinkel

Kort na het uitbreken van corona, voorjaar 2020. De boekwinkel in mijn woonplaats had inderdaad een bordje ‘met pin betalen’. ‘Vanwege de maatregelen’ hadden meer winkels dat. Keek in mijn portemonnee. Het bedrag had ik precies gepast. Geen wisselgeld nodig.

De medewerker wilde het niet aannemen. Alleen pin. Wees erop dat contant een wettig betaalmiddel is. Andere winkels accepteerden het ook. Antwoord: dat moeten andere winkels weten. Waarop ik afzag van aankoop.

Mijn woonplaats heeft nog een boekwinkel. Kom regelmatig in een dorp in het oosten van Nederland – met boekwinkel. Sindsdien bij die twee winkels gekocht. Af en toe pinnen prima, maar mijn beslissing, niet die van de winkelier. Het stak vooral, omdat beide grootvaders middenstander waren. Koop bewust in winkels. De boekhandels verkeren sowieso in zwaar weer.

Banken

Donderdag marktdag. Toch in het centrum. Weinig klanten in die eerste boekwinkel. Zag de eigenaar achterin. Gevraagd of, nu corona bijna voorbij is, binnenkort weer contant betaald kan worden. Daar kon hij geen antwoord op geven. De banken veranderden van beleid tijdens corona. De Rabobank vertrok uit onze woonplaats. De ABN AMRO wil contant geld niet meer innemen.

Snapte dat het voor hem lastig was. Andere kant: Big Brother. Hij wees erop dat veel mensen toch al via internet kopen en boeken. Ja, maar dat doe ik dus bewust niet, of zo min mogelijk. Contant dreef hem momenteel op kosten, terwijl hij al 4,5 maand dicht moest vanwege lockdown, Begreep ik, maar door nu te pinnen, laat ik de banken ermee wegkomen. Zodra contant weer kan, ben ik terug als klant.

Zonder contant geld kunnen we moeilijk betalen buiten de banken om. Over één ding zijn voor- en tegenstanders van marktwerking het eens: vermijd monopolie. En al helemaal in handen van de sector die de kredietcrisis veroorzaakte.

Standaard

Donderdag is niet enkel marktdag. Die dag hebben Mia Doornaert en Tinneke Beeckman een wisselcolumn in De Standaard. Puur toeval dat ik een keer De Standaard doorbladerde en die column ontdekte. Tot voorjaar 2020 drie jaar lang iedere donderdag gekocht. Die krant wilde ik afrekenen, samen met een Le Figaro. Sinds enkele jaren is mijn Frans eindelijk goed genoeg. Naast een volkse linkse krant is een rechtse kwaliteitskrant wat ontbreekt in het Nederlandse aanbod.

De lockdown hield eind mei op. Duitse en Engelse kranten zijn weer verkrijgbaar, net als Le Monde. Belgische kranten niet. DPG en Mediahuis bezitten inmiddels vrijwel alle Nederlandse krantentitels. Willen ze ons geen Vlaamse kranten meer verkopen?