Deurwaarder kent uw nummerplaat vóór u

Iemand met schulden die een auto inschrijft, zal voortaan merken dat de deurwaarder sneller zijn nummerplaat kent dan hijzelf. In de praktijk komt de deurwaarder vaak al beslag leggen op het voertuig nog voor de aanvrager zijn kentekenplaat per post heeft ontvangen (voorbeeld bekend bij de auteur). Deze praktijk is wellicht helemaal niet wettelijk, maar dat houdt deurwaarders niet tegen.

Loze woorden

Dat deurwaarders steeds drastischer tewerk gaan om grof geld te verdienen, vormde in maart 2018 al onderwerp van een Pano-reportage over de schuldindustrie, waarop op zijn beurt heel wat parlementaire vragen volgden. Die aandacht doofde na enkele loze beloften van minister Koen Geens al snel uit.

De strijd tegen de schuldindustrie bleek enkel te bestaan uit uitspraken en niet uit daden. De website van de SP.a over #schuldindustrie is al ruim een jaar niet meer bijgewerkt. De slachtoffers van de schuldindustrie voelen zich allicht zeer verguld met dergelijke voorvechters. Veel woorden, maar weinig daden.

Spionagepraktijken

De Nationale Kamer van Gerechtsdeurwaarders van België (NKGB) heeft inmiddels dus een nieuw middel uitgewerkt waardoor de gerechtsdeurwaarder beslag kan leggen op een auto met een nummerplaat die zelfs nog niet ontvangen is. Eentje in ware KGB-stijl.

Reden genoeg om Albert Vignante (verantwoordelijk voor DIV bij het Directoraat-generaal Wegvervoer en Verkeersveiligheid) een e-mail te sturen met enkele vragen. Sylvie Rivera Ferreira, attaché bij dezelfde dienst, antwoordde via e-mail op de vraag aan Vignante. Op de belangrijkste vraag, namelijk: ‘Klopt het dat deurwaarders automatisch toegang hebben tot de DIV-databank en melding krijgen indien bepaalde personen een voertuig inschrijven? Dus een soort alert-service.’ kwam het volgende antwoord:

‘De deurwaarders (sic) heeft toegang tot de DIV Databank maar het is niet een soort alert service. De mededeling van gegevens uit het DIV-bestand aan de gerechtsdeurwaarders via de CIA-server van de Nationale Kamer van Gererchtsdeurwaarders van België, in het kader van maatregelen van bewarende en uitvoerende van bewarende en uitvoerende beslagen op motorvoertuigen en aanhangwagens.’ (sic)

Los van het verontrustende acroniem CIA-server valt hier dus uit op te maken dat de NKGB de databank permanent blijkt te monitoren op namen van burgers. Dit is bijzonder merkwaardig want op het kentekenbewijs staat heel duidelijk dat het geen eigendomsbewijs is van het voertuig.

Met andere woorden een nummerplaat is geen bewijs dat de auto waar die op hangt ook van de eigenaar van de nummerplaat is. Logisch, maar niettemin meent de DIV dat deurwaarders beslag kunnen leggen op zaken die geen eigendom zijn van de beslagene. Tenminste dat is de praktijk.

Foto: Lode Goukens

Dit kentekenbewijs is geen eigendomsbewijs van het voertuig.

Privacy

Op de vraag hoe dat spoort met het juridisch kader qua privacy verwees Rivera Ferreira naar twee documenten:

• de Overeenkomst tot mededeling van Gegevens tussen de Nationale Kamer van Gerechtsdeurwaarders van België en Directoraat-generaal Wegvervoer en Verkeersveiligheid.
• de Beraadslaging N° 11/2010 van 10 juni 2010 van het Sectoraal comité voor de Federale Overheid van de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer.

In geen van beide documenten staat dat de overheid deurwaarders het recht geeft om burgers permanent te controleren op het aanvragen van nummerplaten. Wat wel duidelijk is, is dat in de Overeenkomst tot mededeling van gegevens nergens over eigenaar gesproken wordt maar steeds over kentekenhouder.

Belangrijker nog: in punt 7, bij de ‘beperkingen’, staat er dat, ‘Als ontvanger is de NKGB verplicht (in het kader van deze overeenkomst, de houder van een voertuigtekenplaat) ervan in kennis te stellen dat zijn persoonsgegevens worden verwerkt, overeenkomstig de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer.’ De overeenkomst werd op 27/9/2010 getekend, ruim voor de Europese direct toepasbare Algemene Verordening Gegevensbescherming (GDPR). In punt 12b staat letterlijk: ‘Elk gebruik van de ontvangen gegevens anders dan in deze overeenkomst bepaald is strikt verboden en heeft zonder meer de nietigverklaring van deze overeenkomst tot gevolg […]’

Misleiding

Niettemin vroegen de deurwaarders permante toegang tot de DIV-databank. Onnodig. Ten eerste zijn er genoeg wettelijke middelen die niet op gespannen voet staan met de wetten op de privacy. Ten tweede, herhalen we, is het inschrijvingsbewijs geen eigendomsbewijs.

Voor dit laatste zijn goede redenen. Zo kan een gebruiker niet straffeloos een auto verkopen zonder Bijlage II die de kentekenhouder thuis moet bijhouden op straffe van boete. De reden hiervoor is dat gestolen voertuigen minder makkelijk verkocht zouden  kunnen worden.

Een veel eenvoudiger voorbeeld is een auto waarvan de ouders eigenaar zijn, maar zoon- of dochterlief als bestuurder een nummerplaat en verzekering heeft afgesloten. Door dat kenteken krijgt de bestuurder de eventuele boetes en niet de eigenaar(s).

De deurwaarders hebben bij hun aanvraag bij het Sectoraal comité voor de Federale Overheid echter bewust niet het woord kentekenhouder, maar steeds het woord eigenaar gebruikt. Op die dienst, die moet beslissen over privacy, lazen ze dus een heel ander verhaal :

’17. Er wordt verzocht om, telkens wanneer gerechtsdeurwaarders aan de DIV de gegevens van een nummerplaat overmaken, zij – alsook de aanvrager – toegang krijgen tot de naam van de eigenaar van het betrokken voertuig. Wanneer zij omgekeerd de naam van een fysiek persoon […] naar de DIV sturen, wensen zij – alsook de aanvrager – de nummerpla(a)t(en) van het (de) voertuig(en) en/of aanhangwagen(s) te verkrijgen die op naam van die persoon (of onderneming) staan. De deurwaarders kunnen immers enkel de goederen toebehorend aan de debiteur in beslag nemen.’ (Beraadslaging FO nr 11/2010 van 10 juni 2010)

Dat is duidelijk een loopje nemen met de feiten. De (N)KGB maakt met DIV een overeenkomst over kentekenhouders en met de federale overheidsdiensten die de burger moeten beschermen qua privacy gaat het ineens over eigenaars en lijkt alles dus zeer normaal en toegelaten.

Het Sectoraal comité voor de Federale Overheid was zich niettemin bewust van het feit dat de deurwaarders deze gegevens delen met derden wat in principe wettelijk niet toegestaan is.

Beraadslaging FO nr 11/2010 van 10 juni 2010

Federale overheid wist van grijze zone en mogelijk misbruik.

De NKGB kreeg dus toestemming om de privacy op te rekken tot en met het informeel delen van DIV-gegevens aan opdrachtgevers, iets waar bijvoorbeeld een politieman zware straffen voor krijgt. Louche figuren die dus graag een nummerplaat opzoeken moeten geen bevriende agent meer fors trakteren, maar gewoon een deurwaarder vinden.

Kwestie van eigendom

Deurwaarders kunnen alleen de inschrijving van voertuigen checken. De eigendom kunnen ze echter enkel bij de bestuurder navragen en dat doen ze moedwillig niet. Het gegoochel met de woorden eigenaar en kentekenhouder spreekt boekdelen.

Wat de deal tussen DIV en de deurwaarders nu doet, is de eventuele eigenaars verplichten om dure juridische procedures te voeren bij de beslagrechter om te voorkomen dat ze hun eigendom, ondanks harde bewijzen zoals aankoopfacturen, openbaar verkocht zien worden aan een veel te lage prijs omdat een deurwaarder graag zijn procentjes pakt op elk aangeslagen goed.

In Nederland kan een dergelijk vexatoir beslag (een goed dat te weinig waard is in vergelijking met de gerechtskosten) niet en kan de eigenaar zich er bovendien nog eens tegen beschermen dankzij een kleine en goedkope akte bij een notaris. In België kan de deurwaarder echter doen wat ‘ie wil.

Machtsmisbruik

Die willekeur is symptomatisch. Zo tekent quasi geen enkele gerechtsdeurwaarder opmerkingen van beslagenen op, wat meteen die hun rechten beperkt als ook die van eventuele eigenaars. De schuldenaar kan en mag ook niet zelf opmerkingen op het document zetten.

Nochtans wordt alles wat op zo’n document staat als feit beschouwd in de rechtbank. Het is vervolgens aan de eigenaars van de goederen in kwestie om desgevallend een revindicatievordering in te stellen. Vaak een hopeloze zaak en duur op de koop toe. Dit is gewoon machtsmisbruik.

Een andere klassieker is het beslag leggen op zaken waar geen beslag op gelegd mag worden, de laptop van een student bijvoorbeeld. Krachtens art. 1408, §1, 2° van het Gerechtelijk Wetboek (GW) mag geen beslag worden gelegd op ‘de boeken en overige voorwerpen, nodig voor de voortzetting van studies of voor de beroepsopleiding van de beslagene.’ Het zal de acolieten van de schuldindustrie worst wezen uiteraard. De student, of zijn voogd indien hij of zij minderjarig is, moet dan maar verzet aantekenen tegen het uitvoerend roerend beslag en de openbare verkoop.

De beschrijving van de in beslag genomen goederen blijkt tevens meestal onvoldoende nauwkeurig en omstandig (art. 1506 GW). Maar wie daar tegen in wil gaan start een procedure met weinig slaagkansen. Bovendien heeft zo’n procedure geen schorsende werking, zodat verdere tenuitvoerlegging in principe mogelijk blijft. In het geval de beslagene in het ongelijk wordt gesteld, dient hij opnieuw een rechtsplegingsvergoeding van 90 euro te betalen.

Conclusie

Dus waarom geeft de DIV als federale overheidsdienst de deurwaarders dan het recht die gegevens zo ruim te exploiteren en burgers te bespioneren of ze geen voertuig inschrijven door een kenteken aan te vragen?

Als de kentekens geen eigendomsbewijs zijn dan moet de toegang veel restrictiever zijn. Dat de verzekeringnemer schuldig is aan fout parkeren lijkt vanzelfsprekend, maar de wetgever gaf daarom nog niet elk parkeerbedrijf vrije toegang tot de databank van de DIV. Tel daarbij dat het duur en erg moeilijk is om dergelijk beslag teniet te laten doen als de auto andermans eigendom is en het zal iedereen duidelijk zijn dat de deurwaarders momenteel misbruik maken van de onwetendheid bij DIV en veel burgers.