Dood en wederopstanding van het Vlaamse liberalisme: het is van moeten

Het gaat niet goed met Open Vld. Als u niet al murw bent geslagen door cynisme, dan hebt u wellicht met stijgende verbazing de vaudeville van de laatste weken gevolgd. De arrogantie van Brussels financiënminister Sven Gatz tegenover Vlamingen. Het vertrek van voorzitter Egbert Lachaert. En de aanstelling van Tom Ongena als nieuwe voorzitter. Op minder dan een jaar van de verkiezingen. Wie gelooft dat dit onbekende Vlaamse parlementslid de Vlaamse liberalen nog kan redden van de kiesdrempel, mag nu naar voren treden.

Ach, Ongena. Neen, een jong gastje vanuit de basis, met de nodige liberale schwung, een (on)gezonde portie ware doodsverachting en vooral de unieke mix tussen onversneden arrogantie en een serieus gezicht dat vertrouwen wekt. Dát heeft Open Vld nu nodig. Dát zou Open Vld kunnen redden.

Echt?

Geen wederopstanding

Laten we eerlijk zijn: het liberalisme is dood in Vlaanderen. De wederopstanding komt er niet gauw. Dat is in de eerste plaats de schuld van het partijbestuur van Open Vld zelf. Het is geen gebeurtenis van de laatste weken. Niet van de laatste jaren. Nee, al sinds ruim twintig jaar is het de schuld van de Vlaamse liberalen zelf dat ze niets meer voorstellen.

België bevond zich in een behoorlijk goede positie toen Guy Verhofstadt in 1999 eerste minister werd. Maar al voor de financieel-economische crisis van 2008 werd duidelijk dat het Vlaamse liberalisme er niet in zou slagen om van België een modelstaat te maken. Strategisch staatspatrimonium werd verkocht. De staat bleef snakken naar geld. Veel geld. De Waalse put raakte niet gedempt.

En toen kwamen de crisissen. Er werd geliberaliseerd. Maar vanuit Europa, niet vanuit een doordachte eigen Vlaamse of Belgische reflex. Er werd ook geld bijgedrukt. Massaal. Toen al bleek duidelijk dat wie claimt dat zomaar geld bij creëren en het tegelijk zijn waarde laten behouden kan, zichzelf nooit liberaal kan noemen.

Sorry?

De lijst malversaties is lang. Toen kwam de covid-crisis. Waarop de Vlaamse liberalen er niets beters op vonden dan in een ondemocratische noodregering te stappen die u de meeste vrijheden heeft afgenomen sinds de Duitse bezetter dat in 1940 deed. Uit ‘solidariteit’, en de vrijheid van een ander die stopte waar die van u begon. Of zoiets. De waarheid: waar de vrijheid van iedereen wordt afgenomen, daar wordt ze gewoonweg iedereen ontnomen. Ook diegenen die er niet wakker van liggen. Normaal snappen liberalen dat. Nu niet meer.

Een sorry daarvoor? Vergeet u het maar. Nu ja. Misschien hoeft dat ook niet. De vraag is immers of de Vlaming zelf liberaal wil zijn.

Ja, er is de zogenaamde grondstroom. Die zou rechts zijn. Ja, alle stemmen van Open Vld gaan ofwel naar Vlaams Belang, ofwel naar Lijst Dedecker, ofwel naar N-VA.

Het lijstje

Maar laten we het lijstje afgaan: Vlaams Belang hanteert voor wie goed verdient een belastingtarief van minstens dertig procent, wil solidair zijn met werkloze vijftigplussers en is voor het behoud van de automatische loonindex. Prima. Maar liberaal? Neen. Lijst Dedecker, als het nog bestaat? Met libertarisme is het buiten Middelkerke leuk koketteren. Tot de wijn en sigaren op zijn.

N-VA? Die wil een volkspartij zijn met liberaal-conservatieve accenten. Maar in de praktijk is het een progressieve partij die zweert bij een grote en erg bemoeizuchtige Vlaamse overheid. Tegenwoordig openlijk knipogend naar Vooruit. De partij die vindt dat u uw kinderen niet zelf naar behoren kan opvoeden en die nauwelijks een jaar geleden nog mensen die geen nieuw medicijn wilden nemen, thuis wou opsluiten.

En dan zwijgen we nog over de pogingen van Zuhal Demir om een succesvolle innovatieve Vlaamse economische sector op te offeren voor een roodgroene dwanggedachte.

Tolerantie

Natuurlijk, dat is de politieke situatie van bestaande partijen. Zegt niets over het karakter van de Vlaming, laat staan over zijn of haar  politieke aspiraties. We hebben geen andere keus, meneer. Op wie moeten we dan stemmen? Het zal wel.

Maar, echt: is de Vlaming wel liberaal? Vaak twijfelen we daaraan. Gezien de mate waarin hij zich liet ophokken. Gezien de tolerantie voor kleine fiscale zoethoudertjes genre bedrijfswagen. Gezien het aloude geloof in vadertje staat bij ziekte of pensioen. Gezien de vraag die in Vlaanderen nog altijd weerklinkt voor wie iets anders wil. Oeioei, hebde gij zélf ontslag genomen?

De teloorgang van Open Vld is jammer. Maar verdomd rechtvaardig. Maar ze is uiteindelijk het resultaat van niet alleen één slechte politieke generatie. Ook van een samenleving die haar basics te weinig erkent en bedrijfskundig efficiëntiedenken en consumentisme verwart met politiek  liberalisme.

Vlaktaks

Toch kan Vlaanderen niet zonder liberale partij. Zonder liberale partij zal Vlaanderen immers nog meer neigen naar collectivisme  dan nu.

Geen goedkoop en leugenachtig geëmmer dus over kerntaken, warm liberalisme of ‘we kunnen niet anders’. Neen, een partij die complexloos pleit voor een inkomens-vlaktaks van maximaal 15%, voor een Vlaamse overheid die geen subsidies meer geeft, en alle ANPR-camera’s uit de steden weghaalt. Nu. En voor een Vlaamse bevolking die flink risico aanvaardt en initiatief neemt. Dat laatste zal trouwens sowieso van moeten zijn, want het gaat echt niet beter dan twintig jaar geleden.

Liberalisme kan tenslotte alleen maar opnieuw groeien wanneer het geld oneerlijk is verdeeld bij de overheid en de publieke zeden opgesloten zitten in gemakzuchtigheid.