Een gewone soldaat. De held van zijn kinderen.

Met zijn imposante snor keek hij me streng toe. Gustaaf Roels, een van mijn overgrootvaders. Naar wat men mij vertelde was het ‘een brave mens’. Vader van een dozijn kinderen. Een vader op klompen. Op zondag braaf naar de hoogmis. De vroegmis was voor zijn vrouw. Nadien dronk hij ergens op café een biertje of een druppeltje. Maar hij was – zo vertelde men mij – altijd op tijd thuis.

Dood op zijn land

Gustaaf had een geit waar hij met toewijding voor zorgde. Hij kweekte groenten in zijn tuin. Op een dag stond hij rood aangelopen en bezweet ‘op zijn land’. Eén van zijn dochters zei hem: ‘Vader, zoudt ge niet beter wat rusten?’ Maar Gustaaf ging verder. ’s Avonds lag hij dood. Die dochter was mijn grootmoeder. Tot op het einde van haar leven sprak ze liefdevol over ‘mijn vader’.

Vechten voor zijn land

Het portret van de besnorde en streng kijkende jongeman hing bij haar op in de woonkamer. Hij droeg zijn uniform. Gustaaf, de brave man, was soldaat in de Grote Oorlog. Hij vocht tegen de invallende Duitsers aan het IJzerfront. Gustaaf vertelde weinig over wat hij aan het IJzerfront meemaakte. Naar het schijnt is dat typisch. Eén verhaal ken ik – aan mij verteld door een groottante, een van zijn jongere dochters. Hij lag samen met een kameraad weggestopt in de loopgraaf. De kameraad wilde door een kijkgat het niemandsland begluren. Gustaaf zei hem: ‘Zoude gij da wel doen?’ De jongeman kon zich niet bedwingen. Nog geen minuut later lag hij doodgeschoten naast Gustaaf neer. Een Duitse sluipschutter had de sukkelaar te grazen.

Bang voor zijn land

Na de oorlog trok mijn overgrootvader met zijn vrouw en kinderen naar de eerste IJzerbedevaarten. Gustaaf was lid van de Vlaamse Oudstrijders, het Verbond VOS. De oorlog had hem Vlaamsgezind gemaakt.  Ik ken nog een ander oorlogsverhaal van mijn overgrootvader. Uit 1940. De familie zat aan de radio gekluisterd. Duitsland was België binnengevallen. Het woelige Interbellum werd bruusk de Tweede Wereldoorlog. Na dit nieuws trok Gustaaf zich stilletjes terug in een hoek. Zijn kinderen en vrouw hadden het bijna niet opgemerkt. Tot ze gesnik hoorden. Hij zat te schreien, zoals mijn grootmoeder het later vertelde. Gustaaf was doodsbang van de Duitsers. De herinnering aan de gruwel, waar hij zelden over sprak, was weer springlevend. Het laatste wat hij wilde was een nieuwe oorlog.

Op 11 november denk ik onder meer aan Gustaaf Roels. Een gewone soldaat. Een brave vader. Een held voor zijn kinderen.